Ts 220/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Pełny tekst orzeczenia
282/4/B/2014
POSTANOWIENIE
z dnia 2 lipca 2014 r.
Sygn. akt Ts 220/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz – przewodnicząca
Małgorzata Pyziak-Szafnicka – sprawozdawca
Marek Kotlinowski,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 kwietnia 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej A.K.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 10 września 2012 r. A.K. (dalej: skarżący) wniósł o zbadanie zgodności § 32 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania (Dz. U. Nr 152, poz. 1494, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 2003 r.) z art. 30, art. 40 i art. 41 ust. 3 Konstytucji.
Dyrektor Okręgowy Służby Więziennej w Gdańsku w piśmie z 24 marca 2011 r. (l. dz. OI/OP-0510/34/17/11/2752) uznał za bezzasadne zarzuty skarżącego zawarte w skardze dotyczącej znajdującego się w porządku wewnętrznym aresztu śledczego w Wejherowie zapisu o dodatkowej kąpieli dla zatrudnionych osadzonych. Skarżący zaskarżył sposób rozpatrzenia sprawy przez Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w Gdańsku. W odpowiedzi z 14 czerwca 2011 r. Centralny Zarząd Służby Więziennej w Warszawie (BPR0510/34/44,45/11) poinformował skarżącego, że nie ma podstaw do uznania zarzutów za zasadne. Skarżący wniósł skargę do Ministra Sprawiedliwości. Skargę tę przekazano do Centralnego Zarządu Służby Więziennej w Warszawie, który w piśmie z 20 marca 2012 r. (BPR(s)0510/1450/2/12) podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.
W przekonaniu skarżącego zakwestionowany § 32 ust. 4 rozporządzenia z 2003 r. narusza godność człowieka (art. 30 Konstytucji) i jest sprzeczny z zakazem poddawania torturom, okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu oraz zakazem stosowania kar cielesnych (art. 40 Konstytucji). Ponadto zaskarżony przepis jest niezgodny z konstytucyjnymi gwarancjami dla zatrzymanego i zasadami stosowania tymczasowego aresztowania (art. 41 ust. 3 Konstytucji). Zdaniem skarżącego możliwość odbycia jednej ciepłej kąpieli w tygodniu, „wykraczając (…) poza izolacyjne funkcje tymczasowego aresztowania, czyni z tego środka zapobiegawczego środek w istocie represyjny”.
Postanowieniem z 3 kwietnia 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu z następujących powodów. Po pierwsze, skarżący upatrywał źródło naruszenia przysługujących mu praw konstytucyjnych nie w treści, ale w stosowaniu zakwestionowanego przepisu w danym zakładzie karnym, w którym został osadzony jako tymczasowo aresztowany. Podkreślał, że § 32 ust. 4 rozporządzenia z 2003 r. wprowadza „możliwość ograniczenia tymczasowo aresztowanemu ciepłej kąpieli do jednej w tygodniu” (s. 13 skargi).
Po drugie, odnosząc się do powołanych w skardze zarzutów, Trybunał wskazał, że oczywiście bezzasadne są twierdzenia skarżącego, zgodnie z którymi brak możliwości w konkretnym stanie faktycznym wzięcia ciepłej kąpieli częściej niż raz w tygodniu stanowi „niedopuszczalną restrykcję w stosunku do podejrzanego”, a przez to narusza jego godność i prawo do humanitarnego traktowania. Zdaniem Trybunału treść zakwestionowanego przepisu, skierowanego do tymczasowo aresztowanych przebywających w areszcie tymczasowym, a dotyczącego częstotliwości ciepłej kąpieli, ma charakter organizacyjny, nie zaś represyjny. Ponadto w ocenie Trybunału należy mieć na względzie, że status i uprawnienia tymczasowo aresztowanego nie mogą być oceniane w oderwaniu od sytuacji prawnej innych osób, którym zapewnia się minimalne warunki bytowe, w tym pomieszczenie mieszkalne finansowane ze środków publicznych.
Po trzecie, Trybunał zauważył, że za odmową nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu przemawiały także przesłanki formalne. Skarżący nie zakwestionował decyzji organu postępowania wykonawczego (pisma Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w Gdańsku z 24 marca 2011 r.) w trybie wynikającym z art. 7 w zw. z art. 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, ze zm.; dalej: k.k.w.). Wniósł jedynie skargę na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobów załatwiania wniosków, skarg i próśb osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz. U. Nr 151, poz. 1467; dalej: rozporządzenie w sprawie sposobów załatwiania wniosków). Pismo Centralnego Zarządu Służby Więziennej w Warszawie z 14 czerwca 2011 r. nie odpowiada zaś warunkom orzeczenia wynikającym z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Brak ostatecznego orzeczenia jest samoistną przesłanką odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Natomiast jeśli założyć, że bieg trzymiesięcznego terminu na wniesienie skargi konstytucyjnej rozpoczął się od doręczenia skarżącemu ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego przez organ administracji publicznej, a orzeczeniem tym jest pismo Centralnego Zarządu Służby Więziennej z 14 czerwca 2011 r., to trzeba stwierdzić, iż skargę konstytucyjną wniesiono ze znacznym przekroczeniem terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Skargę nadano bowiem dopiero 10 września 2012 r., a zatem po upływie niemal 15 miesięcy od doręczenia skarżącemu wspomnianego pisma.
W dniu 14 kwietnia 2014 r. skarżący wniósł zażalenie na postanowienie Trybunału. W ocenie skarżącego Trybunał błędnie zakwalifikował przedmiot skargi konstytucyjnej i uznał, że zarzuty odnoszą się do sfery stosowania, a nie stanowienia prawa. Skarżący zakwestionował ustalenie, zgodnie z którym nie uzyskał ostatecznego orzeczenia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji, podczas gdy za takie rozstrzygnięcie należy – w jego ocenie – uznać pismo Centralnego Zarządu Służby Więziennej z 20 marca 2012 r. Skarżący zarzucił, że to ostatnie pismo jest ostatecznym orzeczeniem w jego sprawie, a nie – jak stwierdził Trybunał w postanowieniu z 3 kwietnia 2014 r. – pismo Centralnego Zarządu Służby Więziennej z 14 czerwca 2011 r. Skarżący wskazał również, że skarga konstytucyjna nie jest oczywiście bezzasadna.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a argumenty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie. Przedmiotem kontroli dokonywanej przez Trybunał Konstytucyjny w wyniku wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest jedynie prawidłowość dokonanego w nim rozstrzygnięcia.
W złożonym zażaleniu skarżący twierdzi, że Trybunał błędnie ocenił zarzuty dotyczące § 32 ust. 4 rozporządzenia z 2003 r. jako dotyczące sfery stosowania, a nie stanowienia prawa. Zdaniem skarżącego zakwestionowany przepis daje jedynie możliwość ciepłych kąpieli częściej niż raz w tygodniu, co jest „niewystarczające, tym bardziej że brak mechanizmów umożliwiających weryfikację indywidualnych potrzeb osadzonych w zakresie higieny osobistej i dostosowywanie do nich ilości niezbędnych kąpieli”. Stanowisko to jest nietrafne. Trybunał wskazuje, że w postanowieniu z 3 kwietnia 2014 r. zarzuty skargi zostały prawidłowo zakwalifikowane jako dotyczące sfery stosowania prawa. Jak podniósł skarżący w zażaleniu, uzasadnione byłoby korzystanie z ciepłej kąpieli „minimum dwa – trzy razy w tygodniu lub częściej w zależności od potrzeb”. Powyższe sugeruje treść pożądanej przez skarżącego regulacji, co jednak stanowi postulat de lege ferenda i pozostaje poza zakresem kognicji Trybunału Konstytucyjnego, który jest „ustawodawcą negatywnym”.
W zażaleniu skarżący przedstawił argumentację mającą wykazać, że skarga konstytucyjna nie jest oczywiście bezzasadna. Wywody te opierają się jednak na zarzutach dotyczących stosowania prawa oraz polemizują z przywołanymi w postanowieniu z 3 kwietnia 2014 r. przepisami, które określają minimalne warunki bytowe w lokalach socjalnych, zamiennych lub pomieszczeniach tymczasowych. Trybunał w składzie rozpoznającym zażalenie podziela zawarty w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej pogląd, że skarżący kwestionuje nie treść przepisu, ale praktykę jego stosowania w konkretnej sprawie (por. powyżej pkt 2 części merytorycznej uzasadnienia). Natomiast zawarte w zażaleniu stanowisko skarżącego, zgodnie z którym przepisy określające minimalne warunki bytowe w lokalach socjalnych, zamiennych lub pomieszczeniach tymczasowych nie dotyczą „zasad korzystania z pomieszczeń sanitarnych i dbania o higienę osobistą”, jest niezasadne z następujących powodów. Jak trafnie wskazał Trybunał w postanowieniu z 3 kwietnia 2014 r., definicje zawarte w ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266, ze zm.) jednoznacznie wskazują, że określone w nich minimalne warunki bytowe nie różnią się w zakresie poziomu sanitarnego od warunków zapewnianych osobom tymczasowo aresztowanym. W pewnych sytuacjach to wręcz osoby eksmitowane, umieszczane następnie w pomieszczeniach tymczasowych, zajmują lokale o gorszym standardzie (m.in. brak ciepłej wody) niż standard pomieszczeń w aresztach śledczych i zakładach karnych.
Skarżący zarzucił w zażaleniu, że skoro uzyskał ostateczne orzeczenie w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji, którym jest pismo Centralnego Zarządu Służby Więziennej z 20 marca 2012 r., to skarga konstytucyjna została wniesiona w terminie. Skarżący podkreślił, że to ostatnie pismo jest ostatecznym orzeczeniem w jego sprawie, a nie – jak stwierdził Trybunał w postanowieniu z 3 kwietnia 2014 r. – pismo Centralnego Zarządu Służby Więziennej z 14 czerwca 2011 r.
Trybunał w zakwestionowanym postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej słusznie stwierdził brak uruchomienia przez skarżącego trybu, który wynika z art. 7 w zw. z art. 3 k.k.w. Skarżący nie zakwestionował bowiem na podstawie przepisów k.k.w. decyzji organu postępowania wykonawczego (pisma Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w Gdańsku z 24 marca 2011 r.), ale wniósł jedynie skargę, powołując się na rozporządzenie w sprawie sposobów załatwiania wniosków. Wobec tego w postanowieniu z 3 kwietnia 2014 r. Trybunał słusznie uznał, że pismo Centralnego Zarządu Służby Więziennej w Warszawie z 14 czerwca 2011 r. nie odpowiada warunkom orzeczenia wynikającym z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK. Brak ostatecznego orzeczenia jest natomiast samoistną przesłanką odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
Na trafność powyższego ustalenia nie wpływa to, że skarżący w zażaleniu powołuje się na wyczerpanie drogi prawnej przewidzianej rozporządzeniem w sprawie sposobów załatwiania wniosków. W myśl § 3 ust. 1 pkt 2 tego rozporządzenia, skargi dotyczące działalności jednostek organizacyjnych oraz postępowania funkcjonariusza Służby Więziennej i pracownika Służby Więziennej załatwia dyrektor okręgowy Służby Więziennej – jeżeli skarga dotyczy działalności nadzorowanej przez niego jednostki organizacyjnej i nie została załatwiona w trybie określonym w pkt 1 lub w ust. 2. Natomiast zgodnie z § 9 ust. 1 organ właściwy do załatwienia wniosku, skargi lub prośby jest obowiązany zawiadomić pisemnie wnoszącego wniosek, skargę lub prośbę o sposobie ich załatwienia. Z kolei jak stanowi § 9 ust. 3, w zawiadomieniu, o którym mowa w ust. 1, dyrektor zakładu karnego lub dyrektor aresztu śledczego, jeżeli nie przychylił się do skargi, jest obowiązany pouczyć wnoszącego skargę o możliwości złożenia skargi na sposób jej załatwienia do właściwego organu, wymienionego w § 3 ust. 1 pkt 2-4. Powyższe przepisy wskazują, że skarga na sposób załatwienia skargi przysługuje w przypadku jej rozpatrzenia przez dyrektora zakładu karnego lub dyrektora aresztu śledczego. Tymczasem w sprawie skarżącego to Dyrektor Okręgowy Służby Więziennej w Gdańsku w piśmie z 24 marca 2011 r. uznał za bezzasadne zarzuty zawarte w skardze dotyczącej znajdującego się w porządku wewnętrznym aresztu śledczego w Wejherowie zapisu o dodatkowej kąpieli dla zatrudnionych osadzonych, a zatem § 9 ust. 3 rozporządzenia w sprawie sposobów załatwiania wniosków dotyczący drogi odwoławczej nie miał zastosowania.
Trybunał w postanowieniu z 3 kwietnia 2014 r. prawidłowo stwierdził, że nawet jeśli wykluczy się konieczność wniesienia skargi do sądu penitencjarnego i uzna – co jest wysoce wątpliwe – pismo Centralnego Zarządu Służby Więziennej w Warszawie z 14 czerwca 2011 r. (BPR0510/34/44,45/11) za decyzję organu II instancji, to skarżący niezasadnie wnosił skargę na to rozstrzygnięcie do „organu III instancji”, czyli Ministra Sprawiedliwości. Jeśli bowiem założyć, że trzymiesięczny termin na wniesienie skargi konstytucyjnej rozpoczął bieg od doręczenia skarżącemu ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego przez organ administracji publicznej, a orzeczeniem tym jest pismo Centralnego Zarządu Służby Więziennej z 14 czerwca 2011 r., to trzeba stwierdzić, że skargę konstytucyjną wniesiono ze znacznym przekroczeniem trzymiesięcznego terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Skarżący wniósł zaś skargę do Ministra Sprawiedliwości. Skarga ta została przekazana, zgodnie z właściwością, do Centralnego Zarządu Służby Więziennej, który w piśmie z 20 marca 2012 r. poinformował, że „zarzut dotyczący niewłaściwej realizacji kąpieli przez administrację Zakładu Karnego w Sztumie (…) [był już] przedmiotem prowadzonych przez Centralny Zarząd Służby Więziennej czynności wyjaśniających (…). O poczynionych ustaleniach poinformowano (…) pismem BPR0510/34/44,45/11 z 14 czerwca 2011 r. (…) W obecnej skardze (…) [nie wskazano] żadnych nowych okoliczności bądź faktów uzasadniających przeprowadzenie nowego postępowania skargowego lub podjęcie dodatkowych czynności wyjaśniających”.
Z uwagi na powyższe okoliczności Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 7 ustawy o TK nie uwzględnił zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
POSTANOWIENIE
z dnia 2 lipca 2014 r.
Sygn. akt Ts 220/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz – przewodnicząca
Małgorzata Pyziak-Szafnicka – sprawozdawca
Marek Kotlinowski,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 kwietnia 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej A.K.,
p o s t a n a w i a:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej z 10 września 2012 r. A.K. (dalej: skarżący) wniósł o zbadanie zgodności § 32 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania (Dz. U. Nr 152, poz. 1494, ze zm.; dalej: rozporządzenie z 2003 r.) z art. 30, art. 40 i art. 41 ust. 3 Konstytucji.
Dyrektor Okręgowy Służby Więziennej w Gdańsku w piśmie z 24 marca 2011 r. (l. dz. OI/OP-0510/34/17/11/2752) uznał za bezzasadne zarzuty skarżącego zawarte w skardze dotyczącej znajdującego się w porządku wewnętrznym aresztu śledczego w Wejherowie zapisu o dodatkowej kąpieli dla zatrudnionych osadzonych. Skarżący zaskarżył sposób rozpatrzenia sprawy przez Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w Gdańsku. W odpowiedzi z 14 czerwca 2011 r. Centralny Zarząd Służby Więziennej w Warszawie (BPR0510/34/44,45/11) poinformował skarżącego, że nie ma podstaw do uznania zarzutów za zasadne. Skarżący wniósł skargę do Ministra Sprawiedliwości. Skargę tę przekazano do Centralnego Zarządu Służby Więziennej w Warszawie, który w piśmie z 20 marca 2012 r. (BPR(s)0510/1450/2/12) podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.
W przekonaniu skarżącego zakwestionowany § 32 ust. 4 rozporządzenia z 2003 r. narusza godność człowieka (art. 30 Konstytucji) i jest sprzeczny z zakazem poddawania torturom, okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu oraz zakazem stosowania kar cielesnych (art. 40 Konstytucji). Ponadto zaskarżony przepis jest niezgodny z konstytucyjnymi gwarancjami dla zatrzymanego i zasadami stosowania tymczasowego aresztowania (art. 41 ust. 3 Konstytucji). Zdaniem skarżącego możliwość odbycia jednej ciepłej kąpieli w tygodniu, „wykraczając (…) poza izolacyjne funkcje tymczasowego aresztowania, czyni z tego środka zapobiegawczego środek w istocie represyjny”.
Postanowieniem z 3 kwietnia 2014 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu z następujących powodów. Po pierwsze, skarżący upatrywał źródło naruszenia przysługujących mu praw konstytucyjnych nie w treści, ale w stosowaniu zakwestionowanego przepisu w danym zakładzie karnym, w którym został osadzony jako tymczasowo aresztowany. Podkreślał, że § 32 ust. 4 rozporządzenia z 2003 r. wprowadza „możliwość ograniczenia tymczasowo aresztowanemu ciepłej kąpieli do jednej w tygodniu” (s. 13 skargi).
Po drugie, odnosząc się do powołanych w skardze zarzutów, Trybunał wskazał, że oczywiście bezzasadne są twierdzenia skarżącego, zgodnie z którymi brak możliwości w konkretnym stanie faktycznym wzięcia ciepłej kąpieli częściej niż raz w tygodniu stanowi „niedopuszczalną restrykcję w stosunku do podejrzanego”, a przez to narusza jego godność i prawo do humanitarnego traktowania. Zdaniem Trybunału treść zakwestionowanego przepisu, skierowanego do tymczasowo aresztowanych przebywających w areszcie tymczasowym, a dotyczącego częstotliwości ciepłej kąpieli, ma charakter organizacyjny, nie zaś represyjny. Ponadto w ocenie Trybunału należy mieć na względzie, że status i uprawnienia tymczasowo aresztowanego nie mogą być oceniane w oderwaniu od sytuacji prawnej innych osób, którym zapewnia się minimalne warunki bytowe, w tym pomieszczenie mieszkalne finansowane ze środków publicznych.
Po trzecie, Trybunał zauważył, że za odmową nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu przemawiały także przesłanki formalne. Skarżący nie zakwestionował decyzji organu postępowania wykonawczego (pisma Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w Gdańsku z 24 marca 2011 r.) w trybie wynikającym z art. 7 w zw. z art. 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, ze zm.; dalej: k.k.w.). Wniósł jedynie skargę na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobów załatwiania wniosków, skarg i próśb osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz. U. Nr 151, poz. 1467; dalej: rozporządzenie w sprawie sposobów załatwiania wniosków). Pismo Centralnego Zarządu Służby Więziennej w Warszawie z 14 czerwca 2011 r. nie odpowiada zaś warunkom orzeczenia wynikającym z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Brak ostatecznego orzeczenia jest samoistną przesłanką odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Natomiast jeśli założyć, że bieg trzymiesięcznego terminu na wniesienie skargi konstytucyjnej rozpoczął się od doręczenia skarżącemu ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego przez organ administracji publicznej, a orzeczeniem tym jest pismo Centralnego Zarządu Służby Więziennej z 14 czerwca 2011 r., to trzeba stwierdzić, iż skargę konstytucyjną wniesiono ze znacznym przekroczeniem terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Skargę nadano bowiem dopiero 10 września 2012 r., a zatem po upływie niemal 15 miesięcy od doręczenia skarżącemu wspomnianego pisma.
W dniu 14 kwietnia 2014 r. skarżący wniósł zażalenie na postanowienie Trybunału. W ocenie skarżącego Trybunał błędnie zakwalifikował przedmiot skargi konstytucyjnej i uznał, że zarzuty odnoszą się do sfery stosowania, a nie stanowienia prawa. Skarżący zakwestionował ustalenie, zgodnie z którym nie uzyskał ostatecznego orzeczenia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji, podczas gdy za takie rozstrzygnięcie należy – w jego ocenie – uznać pismo Centralnego Zarządu Służby Więziennej z 20 marca 2012 r. Skarżący zarzucił, że to ostatnie pismo jest ostatecznym orzeczeniem w jego sprawie, a nie – jak stwierdził Trybunał w postanowieniu z 3 kwietnia 2014 r. – pismo Centralnego Zarządu Służby Więziennej z 14 czerwca 2011 r. Skarżący wskazał również, że skarga konstytucyjna nie jest oczywiście bezzasadna.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a argumenty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie. Przedmiotem kontroli dokonywanej przez Trybunał Konstytucyjny w wyniku wniesienia zażalenia na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu jest jedynie prawidłowość dokonanego w nim rozstrzygnięcia.
W złożonym zażaleniu skarżący twierdzi, że Trybunał błędnie ocenił zarzuty dotyczące § 32 ust. 4 rozporządzenia z 2003 r. jako dotyczące sfery stosowania, a nie stanowienia prawa. Zdaniem skarżącego zakwestionowany przepis daje jedynie możliwość ciepłych kąpieli częściej niż raz w tygodniu, co jest „niewystarczające, tym bardziej że brak mechanizmów umożliwiających weryfikację indywidualnych potrzeb osadzonych w zakresie higieny osobistej i dostosowywanie do nich ilości niezbędnych kąpieli”. Stanowisko to jest nietrafne. Trybunał wskazuje, że w postanowieniu z 3 kwietnia 2014 r. zarzuty skargi zostały prawidłowo zakwalifikowane jako dotyczące sfery stosowania prawa. Jak podniósł skarżący w zażaleniu, uzasadnione byłoby korzystanie z ciepłej kąpieli „minimum dwa – trzy razy w tygodniu lub częściej w zależności od potrzeb”. Powyższe sugeruje treść pożądanej przez skarżącego regulacji, co jednak stanowi postulat de lege ferenda i pozostaje poza zakresem kognicji Trybunału Konstytucyjnego, który jest „ustawodawcą negatywnym”.
W zażaleniu skarżący przedstawił argumentację mającą wykazać, że skarga konstytucyjna nie jest oczywiście bezzasadna. Wywody te opierają się jednak na zarzutach dotyczących stosowania prawa oraz polemizują z przywołanymi w postanowieniu z 3 kwietnia 2014 r. przepisami, które określają minimalne warunki bytowe w lokalach socjalnych, zamiennych lub pomieszczeniach tymczasowych. Trybunał w składzie rozpoznającym zażalenie podziela zawarty w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej pogląd, że skarżący kwestionuje nie treść przepisu, ale praktykę jego stosowania w konkretnej sprawie (por. powyżej pkt 2 części merytorycznej uzasadnienia). Natomiast zawarte w zażaleniu stanowisko skarżącego, zgodnie z którym przepisy określające minimalne warunki bytowe w lokalach socjalnych, zamiennych lub pomieszczeniach tymczasowych nie dotyczą „zasad korzystania z pomieszczeń sanitarnych i dbania o higienę osobistą”, jest niezasadne z następujących powodów. Jak trafnie wskazał Trybunał w postanowieniu z 3 kwietnia 2014 r., definicje zawarte w ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266, ze zm.) jednoznacznie wskazują, że określone w nich minimalne warunki bytowe nie różnią się w zakresie poziomu sanitarnego od warunków zapewnianych osobom tymczasowo aresztowanym. W pewnych sytuacjach to wręcz osoby eksmitowane, umieszczane następnie w pomieszczeniach tymczasowych, zajmują lokale o gorszym standardzie (m.in. brak ciepłej wody) niż standard pomieszczeń w aresztach śledczych i zakładach karnych.
Skarżący zarzucił w zażaleniu, że skoro uzyskał ostateczne orzeczenie w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji, którym jest pismo Centralnego Zarządu Służby Więziennej z 20 marca 2012 r., to skarga konstytucyjna została wniesiona w terminie. Skarżący podkreślił, że to ostatnie pismo jest ostatecznym orzeczeniem w jego sprawie, a nie – jak stwierdził Trybunał w postanowieniu z 3 kwietnia 2014 r. – pismo Centralnego Zarządu Służby Więziennej z 14 czerwca 2011 r.
Trybunał w zakwestionowanym postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej słusznie stwierdził brak uruchomienia przez skarżącego trybu, który wynika z art. 7 w zw. z art. 3 k.k.w. Skarżący nie zakwestionował bowiem na podstawie przepisów k.k.w. decyzji organu postępowania wykonawczego (pisma Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej w Gdańsku z 24 marca 2011 r.), ale wniósł jedynie skargę, powołując się na rozporządzenie w sprawie sposobów załatwiania wniosków. Wobec tego w postanowieniu z 3 kwietnia 2014 r. Trybunał słusznie uznał, że pismo Centralnego Zarządu Służby Więziennej w Warszawie z 14 czerwca 2011 r. nie odpowiada warunkom orzeczenia wynikającym z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK. Brak ostatecznego orzeczenia jest natomiast samoistną przesłanką odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.
Na trafność powyższego ustalenia nie wpływa to, że skarżący w zażaleniu powołuje się na wyczerpanie drogi prawnej przewidzianej rozporządzeniem w sprawie sposobów załatwiania wniosków. W myśl § 3 ust. 1 pkt 2 tego rozporządzenia, skargi dotyczące działalności jednostek organizacyjnych oraz postępowania funkcjonariusza Służby Więziennej i pracownika Służby Więziennej załatwia dyrektor okręgowy Służby Więziennej – jeżeli skarga dotyczy działalności nadzorowanej przez niego jednostki organizacyjnej i nie została załatwiona w trybie określonym w pkt 1 lub w ust. 2. Natomiast zgodnie z § 9 ust. 1 organ właściwy do załatwienia wniosku, skargi lub prośby jest obowiązany zawiadomić pisemnie wnoszącego wniosek, skargę lub prośbę o sposobie ich załatwienia. Z kolei jak stanowi § 9 ust. 3, w zawiadomieniu, o którym mowa w ust. 1, dyrektor zakładu karnego lub dyrektor aresztu śledczego, jeżeli nie przychylił się do skargi, jest obowiązany pouczyć wnoszącego skargę o możliwości złożenia skargi na sposób jej załatwienia do właściwego organu, wymienionego w § 3 ust. 1 pkt 2-4. Powyższe przepisy wskazują, że skarga na sposób załatwienia skargi przysługuje w przypadku jej rozpatrzenia przez dyrektora zakładu karnego lub dyrektora aresztu śledczego. Tymczasem w sprawie skarżącego to Dyrektor Okręgowy Służby Więziennej w Gdańsku w piśmie z 24 marca 2011 r. uznał za bezzasadne zarzuty zawarte w skardze dotyczącej znajdującego się w porządku wewnętrznym aresztu śledczego w Wejherowie zapisu o dodatkowej kąpieli dla zatrudnionych osadzonych, a zatem § 9 ust. 3 rozporządzenia w sprawie sposobów załatwiania wniosków dotyczący drogi odwoławczej nie miał zastosowania.
Trybunał w postanowieniu z 3 kwietnia 2014 r. prawidłowo stwierdził, że nawet jeśli wykluczy się konieczność wniesienia skargi do sądu penitencjarnego i uzna – co jest wysoce wątpliwe – pismo Centralnego Zarządu Służby Więziennej w Warszawie z 14 czerwca 2011 r. (BPR0510/34/44,45/11) za decyzję organu II instancji, to skarżący niezasadnie wnosił skargę na to rozstrzygnięcie do „organu III instancji”, czyli Ministra Sprawiedliwości. Jeśli bowiem założyć, że trzymiesięczny termin na wniesienie skargi konstytucyjnej rozpoczął bieg od doręczenia skarżącemu ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego przez organ administracji publicznej, a orzeczeniem tym jest pismo Centralnego Zarządu Służby Więziennej z 14 czerwca 2011 r., to trzeba stwierdzić, że skargę konstytucyjną wniesiono ze znacznym przekroczeniem trzymiesięcznego terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Skarżący wniósł zaś skargę do Ministra Sprawiedliwości. Skarga ta została przekazana, zgodnie z właściwością, do Centralnego Zarządu Służby Więziennej, który w piśmie z 20 marca 2012 r. poinformował, że „zarzut dotyczący niewłaściwej realizacji kąpieli przez administrację Zakładu Karnego w Sztumie (…) [był już] przedmiotem prowadzonych przez Centralny Zarząd Służby Więziennej czynności wyjaśniających (…). O poczynionych ustaleniach poinformowano (…) pismem BPR0510/34/44,45/11 z 14 czerwca 2011 r. (…) W obecnej skardze (…) [nie wskazano] żadnych nowych okoliczności bądź faktów uzasadniających przeprowadzenie nowego postępowania skargowego lub podjęcie dodatkowych czynności wyjaśniających”.
Z uwagi na powyższe okoliczności Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 7 ustawy o TK nie uwzględnił zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.