Pełny tekst orzeczenia

589/6/B/2014

POSTANOWIENIE

z dnia 18 listopada 2014 r.

Sygn. akt Ts 312/13



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Zbigniew Cieślak – przewodniczący

Stanisław Rymar – sprawozdawca

Mirosław Granat,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 września 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej H. i A. F.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 3 grudnia 2013 r. H. i A. F. (dalej: skarżący) zakwestionowali zgodność art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami w brzmieniu obowiązującym w dniu 29 października 2002 r. (Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543; dalej: u.g.n.) z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 64 ust. 1-3 Konstytucji.

Skarżący zarzucili, że art. 68 ust. 2 u.g.n. w brzmieniu: „Jeżeli nabywca nieruchomości zbył nieruchomość lub wykorzystał ją na inne cele niż cele uzasadniające udzielenie bonifikaty, przed upływem 10 lat, a w przypadku nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny przed upływem 5 lat, licząc od dnia nabycia, jest zobowiązany do zwrotu kwoty równej udzielonej bonifikacie po jej waloryzacji. Zwrot następuje na żądanie właściwego organu”, narusza: zasadę demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji), zasadę proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji), prawo do własności (art. 64 ust. 1 Konstytucji), zasadę równej ochrony prawa własności (art. 64 ust. 2 Konstytucji) i zasadę ograniczenia prawa własności tylko w drodze ustawy i w takim zakresie, w jakim nie narusza ona istoty tego prawa (art. 64 ust. 3 Konstytucji). Zdaniem skarżących zakwestionowany przepis jest niekonstytucyjny dlatego, że „przez okres 10 lat obywatel pozostaje niejako w stanie zawieszenia i nie [może] (…) przewidzieć, czy odpowiedni organ będzie, czy też nie będzie żądał od niego zwrotu kwoty równej udzielonej bonifikacie”. Narusza to – według nich – zasadę określoności przepisów prawa. Ponadto skarżący argumentowali, że ustawodawca nie może przez „niejasne formułowanie treści przepisów pozostawiać organom mającym je stosować nadmiernej swobody przy ustalaniu ich zakresu podmiotowego i przedmiotowego”, ponieważ „na gruncie [tych przepisów nie da się] (…) skonstruować precyzyjnych norm prawnych”. Jak stwierdzili skarżący, zakwestionowany przepis narusza zasady przyzwoitej legislacji dlatego, że „ustawodawca nie stworzył przepisów intertemporalnych, które mogłyby ułatwić rozumienie [wyrażonej w nim] normy prawnej”. Niejasne sformułowanie art. 68 ust. 2 u.g.n., a tym samym nadmierna swoboda organów w stosowaniu tego przepisu, powodują – zdaniem skarżących – naruszenie konstytucyjnego prawa własności.

W dniu 28 lipca 2014 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynęło pismo skarżących (z 24 lipca 2014 r.), w którym wskazali oni na ostatnie orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Szczecinie – I Wydział Cywilny (dalej: Sąd Apelacyjny w Szczecinie) wydane w sprawach podobnych do ich sprawy.

Postanowieniem z 25 września 2014 r. Trybunał odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, stwierdziwszy, że art. 31 ust. 3 Konstytucji nie może być samodzielną podstawą tego środka prawnego – nie jest bowiem źródłem wolności ani praw. W przypadku pozostałych wzorców kontroli (tj. art. 2 i art. 64 ust. 1–3 Konstytucji) Trybunał uznał, że zarzuty ich naruszenia przez zakwestionowany w skardze art. 68 ust. 2 u.g.n. są oczywiście bezzasadne. Trybunał stwierdził również, że skarżący nie wykazali naruszenia swoich konstytucyjnych praw. Za oczywiście bezzasadny uznał także zarzut, jakoby zaskarżony art. 68 ust. 2 u.g.n. był nieprecyzyjny (skarżący twierdzą, że nie spodziewali się tego, iż organy będą domagały się zwrotu kwoty udzielonej bonifikaty). Zdaniem Trybunału skoro skarżący dokonali sprzedaży nieruchomości w formie aktu notarialnego, to zostali poinformowani przez notariusza o istocie bonifikaty. W odniesieniu do zarzutów niezgodności zakwestionowanego przepisu z art. 64 ust. 1–3 Konstytucji Trybunał stwierdził, że dotyczą one naruszenia prawa własności (art. 64 ust. 1 Konstytucji) i nieproporcjonalnego ograniczenia prawa własności (art. 64 ust. 3 Konstytucji), a nie braku równej dla wszystkich ochrony prawa własności (art. 64 ust. 2 Konstytucji). Zarzuty skarżących abstrahują od istoty bonifikaty oraz jej szczególnego charakteru jako przywileju finansowego i pomocy publicznej. Cel tej instytucji wyklucza możliwość zarabiania, a także wzbogacania się nabywcy kosztem Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Tymczasem – jak wskazał Trybunał – w sprawie, w związku z którą została wniesiona skarga konstytucyjna, skarżący, zarzucając naruszenie swoich praw majątkowych, pominęli, że sprzedawszy nieruchomość, „wzbogacili się” kosztem jednostki samorządu terytorialnego. Skarżący nie przedstawili także argumentacji uprawdopodobniającej naruszenie równej ochrony prawa własności.

W zażaleniu z 8 października 2014 r. skarżący zaskarżyli postanowienie Trybunału w całości. Wnieśli o nadanie skardze dalszego biegu i rozpoznanie jej na rozprawie.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. W myśl art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Bada przede wszystkim, czy w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje w szczególności te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.



2. Trybunał stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty sformułowane w zażaleniu nie podważają podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



3. Skarżący podnoszą, że w skardze wskazali „na naruszenie zasady równej dla wszystkich ochrony prawa własności (art. 64 ust. 2 Konstytucji) i uprawdopodobnili to naruszenie, choćby za pomocą” argumentów przedstawionych w dodatkowym piśmie z 24 lipca 2014 r. Skarżący nie wzięli zatem pod uwagę tego, że w postanowieniu z 25 września 2014 r. Trybunał stwierdził, iż w tym piśmie skarżący wskazali na sposób stosowania art. 5 k.c. w najnowszych orzeczeniach Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, wydanych w sprawach podobnych do ich sprawy. Dążyli tym samym do wykazania, że odmienny – przyjęty w ich przypadku – sposób zastosowania tego przepisu był nieprawidłowy. Jak wskazał Trybunał w zaskarżonym postanowieniu, skarżący „[n]ie przytoczyli natomiast żadnych argumentów za niekonstytucyjnością zakwestionowanego w skardze art. 68 ust. 2 u.g.n.”.



4. W zażaleniu – tak jak w skardze konstytucyjnej – skarżący dowodzą, że za naruszeniem ochrony prawa własności przemawia niejasność i nieprecyzyjność sformułowania art. 68 ust. 2 u.g.n. Trzeba jednak zauważyć, że w postanowieniu z 25 września 2014 r. Trybunał uznał już ten zarzut za oczywiście bezzasadny (zob. s. 8 i 9).



5. Podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu nie podważają także pozostałe zarzuty skarżących, lakonicznie sformułowane w zażaleniu. Ograniczają się one do zanegowania ustaleń Trybunału dotyczących wykazania przez skarżących istnienia związku między niekonstytucyjnością zakwestionowanego w skardze art. 68 ust. 2 u.g.n. a naruszeniem ich praw konstytucyjnych. W tym zakresie skarżący w żaden sposób nie odnieśli się do argumentów Trybunału uzasadniających odmowę nadania skardze dalszego biegu.



Wziąwszy pod uwagę to, że zażalenie nie podważa podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – postanowił jak w sentencji.