Pełny tekst orzeczenia

345/4/B/2014


POSTANOWIENIE

z dnia 7 lipca 2014 r.
Sygn. akt Ts 313/13

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Rzepliński,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Ch.S. w sprawie zgodności:
art. 34 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594, ze zm.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 i w zw. z art. 77 ust. 2, art. 78 w zw. z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 6 grudnia 2013 r. Ch.S. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 34 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594, ze zm.; dalej: u.k.s.c.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2 i w zw. z art. 77 ust. 2, art. 78 w zw. z art. 2 Konstytucji.
Skargę sformułowano na podstawie następującego stanu faktycznego. Skarżący brał udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego. W dniu 16 maja 2013 r. został powiadomiony o wyborze najkorzystniejszej oferty, o wykonawcach wykluczonych z postępowania (wśród których się znalazł), a także o odrzuconych ofertach. Dnia 21 maja 2013 r. skarżący wniósł odwołanie w sprawie wykluczenia go z postępowania. Wyrokiem z 4 czerwca 2013 r. (sygn. akt KIO 1197/13) Krajowa Izba Odwoławcza przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych (dalej: KIO) oddaliła to odwołanie. Na powyższy wyrok skarżący wniósł skargę do sądu. Zarządzeniem z 19 lipca 2013 r. przewodniczący składu orzekającego wezwał skarżącego do uzupełnienia opłaty od skargi przez zapłatę 213 470 zł. Postanowieniem z 23 sierpnia 2013 r. (sygn. akt XIX Ga 471/13) Sąd Okręgowy w Katowicach – XIX Wydział Gospodarczy Odwoławczy odrzucił skargę z powodu jej nienależytego opłacenia.
Skarżący uważa, że zaskarżony przepis jest niezgodny z Konstytucją, ponieważ zawiera termin „wartość przedmiotu zamówienia”, w związku z czym uniemożliwia obliczenie opłaty sądowej i stwarza nieracjonalną, nieproporcjonalną i niesprawiedliwą barierę ekonomiczną w dostępie do sądu. Narusza to prawo do sądu (art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 Konstytucji ) oraz prawo do zaskarżania rozstrzygnięć wydanych w pierwszej instancji (art. 78 Konstytucji). Jako uzupełniający wzorzec kontroli konstytucyjnej skarżący wskazuje także art. 2 Konstytucji. Podnosi, że art. 34 u.k.s.c. został zmieniony przez ustawę z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 206, poz. 1591). Ustawodawca wprowadził odmienny sposób obliczania opłaty od skargi na orzeczenie KIO – w zależności od tego, czy do zaskarżenia czynności w postępowaniu dochodzi przed otwarciem oferty czy po jej otwarciu. Skarżący podkreśla, że trudno ustalić znaczenie użytego w zaskarżonym przepisie terminu „wartość przedmiotu zamówienia”, ponieważ pojawia się on tylko w art. 34 ust. 2 u.k.s.c. i przepisy nie zawierają jego definicji. Kwestionowany przepis prowadzi ponadto do naruszenia równowagi między interesem państwa w uzyskaniu zwrotu kosztów sądowych a interesem podmiotu dochodzącego swych praw przed sądem. Skarżący wskazuje, że zaskarżenie wyroku KIO wiązało się dla niego z nadmiernym ryzykiem finansowym. Uznaje również za niezgodne z Konstytucją podwyższenie górnej granicy opłaty do 5 000 000 zł.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 w zw. z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy odpowiada ona określonym prawem wymogom. Zasadniczo zostały one uregulowane w art. 79 ust. 1 Konstytucji, w myśl którego skargę do Trybunału Konstytucyjnego może wnieść każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone przez ustawę lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Warunki wniesienia skargi konstytucyjnej zostały doprecyzowane w art. 46-48 ustawy o TK. Gdy skarga konstytucyjna ich nie spełnia, a także gdy jest oczywiście bezzasadna lub gdy jej braki nie zostały usunięte w określonym terminie, lub też zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 39 ust. 1 pkt 1 lub 3 ustawy o TK, Trybunał Konstytucyjny wydaje postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu.

2. Trybunał zwraca uwagę, że w wyroku z 14 stycznia 2014 r. (SK 25/11, OTK ZU nr 1/A/2014, poz. 1) orzekł, iż art. 34 ust. 2 u.k.s.c. w zakresie, w jakim określa opłatę stosunkową od skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej przy Prezesie Urzędu Zamówień Publicznych, jest zgodny z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji. Trybunał stwierdził, że w art. 34 ust. 2 u.k.s.c. można wyróżnić dwie normy: pierwszą, wprowadzającą opłatę stosunkową w wysokości wartości przedmiotu zamówienia (5%), oraz drugą, określającą górną granicę opłaty sądowej na poziomie 5 000 000 zł. Przedmiotem kontroli w tym postępowaniu była tylko pierwsza ze wskazanych norm. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie (również w zakresie badania zgodności zaskarżonego przepisu z art. 2, art. 7 i art. 32 ust. 1 Konstytucji). Trybunał uznał, że art. 34 ust. 2 u.k.s.c. nie był podstawą ostatecznych orzeczeń w zakresie, w jakim stanowi o górnej granicy opłaty sądowej. Jak podkreślił: „zgodność z Konstytucją uregulowania górnej granicy opłaty sądowej w sprawach z zakresu zamówień publicznych na poziomie 5 000 000 zł może być jednak kwestionowana w trybie kontroli abstrakcyjnej, albo też w trybie kontroli konkretnej, jeśli wysokość opłaty sądowej w danej sprawie osiągnęła wyznaczony ustawowo poziom”.

2.1. W sprawie SK 12/13 Trybunał orzekł, że „zarzuty skarżących miały związek nie tyle ze stosunkowym charakterem tej opłaty, ile z generalnie nadmierną (nieproporcjonalną) wysokością opłat sądowych w sprawach zamówień publicznych, obliczanych na podstawie art. 34 ust. 2 u.k.s.c. To zaś stanowiło konsekwencję pułapu kwotowego ustalonego w tym przepisie na poziomie 5 000 000 zł”. W przypadku tak ujętego problemu konstytucyjnego nie miały zastosowania ani zasada res iudicata, ani zasada ne bis in idem. W konsekwencji Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 15 kwietnia 2014 r. (SK 12/13, OTK ZU nr 4/A/2014, poz. 41) stwierdził niezgodność art. 34 ust. 2 u.k.s.c. z art. 2 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji. Trybunał zdecydował o stwierdzeniu niezgodności z Konstytucją pełnego zakresu art. 34 ust. 2 u.k.s.c., skutkiem czego cała jednostka redakcyjna ustawy została uchylona wraz z wejściem w życie tego wyroku.

Z uwagi na utratę mocy obowiązującej przez zaskarżony przepis Trybunał, na podstawie art. 49 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK, odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.