Tw 51/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
181/3/B/2014
POSTANOWIENIE
z dnia 6 maja 2014 r.
Sygn. akt Tw 51/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Stanisław Biernat - przewodniczący Stanisław Rymar - sprawozdawca
Andrzej Wróbel,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 maja 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Zarządu Głównego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Policjantów,
postanawia:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
1. W dniu 24 września 2012 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Zarządu Głównego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Policjantów (dalej: Zarząd Główny lub wnioskodawca) o zbadanie zgodności: art. 13a ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67, ze zm.; dalej: ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy) z art. 51 ust. 4 Konstytucji; art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy w zw. z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 24, poz. 145; dalej: ustawa zmieniająca) z art. 2 i art. 45 Konstytucji; art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy z art. 18 i art. 71 ust. 1 zdanie pierwsze oraz art. 64 ust. 1 i 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji; art. 3 ust. 2 ustawy zmieniającej z art. 78 i art. 31 ust. 3 Konstytucji.
2. Postanowieniem z 8 maja 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi Zarządu Głównego.
2.1. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zarzut naruszenia przez art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy art. 51 ust. 4 Konstytucji cechuje oczywista bezzasadność (art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym [Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK]).
2.2. Trybunał uznał, że zarzut naruszenia przez art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy oraz art. 3 ust. 2 ustawy zmieniającej art. 2 i art. 45 Konstytucji jest oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
2.3. Trybunał uznał, że Zarząd Główny domagał się stwierdzenia niezgodności z art. 2 i art. 45 Konstytucji nie tyle art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy w zw. z art. 3 ust. 2 ustawy zmieniającej, ile stosowania przepisów regulujących postępowanie dowodowe „w sprawach dotyczących zmiany wysokości świadczeń funkcjonariuszy objętych treścią ustawy zmieniającej", w szczególności art. 34 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. Trybunał zaznaczył, że rozpatrzenie zarzutów dotyczących płaszczyzny stosowania prawa wykracza poza kompetencje Trybunału Konstytucyjnego (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
2.4. Trybunał stwierdził oczywistą bezzasadność zarzutu naruszenia przez art. 3 ust. 2 ustawy zmieniającej art. 78 i art. 31 ust. 3 Konstytucji (art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
2.5. Trybunał stwierdził, że ani art. 18, ani art. 71 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji nie mogą być skutecznie powołane jako wzorce kontroli art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy w postępowaniu inicjowanym przez związek zawodowy. Zdaniem Trybunału, skoro kwestionowany przepis nie reguluje stosunków małżeńskich ani kwestii pokrewieństwa (relacji wstępny - zstępny), to tym samym ani art. 18, ani art. 71 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji nie są adekwatnymi wzorcami kontroli art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
2.6. Żądanie wnioskodawcy, by Trybunał rozstrzygał co do art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, zakładało w istocie nie tyle przeprowadzenie kontroli norm i zbadanie, czy kwestionowany przepis narusza art. 18 i art. 71 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji, ile ocenę faktycznego wpływu stosowania art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy na sytuację finansową gospodarstw domowych i „status ekonomiczny ich [funkcjonariuszy] rodzin" (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
2.7. Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji nie stanowią w rozpatrywanej sprawie adekwatnych wzorców kontroli art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
2.8. Żądanie wnioskodawcy, by Trybunał rozstrzygał co do art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, zakładało w istocie nie tyle przeprowadzenie kontroli norm i zbadanie, czy kwestionowany przepis narusza art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji, ile ocenę faktycznego wpływu stosowania art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy na sytuację finansową gospodarstw domowych funkcjonariuszy (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
3. W zażaleniu z 27 maja 2013 r. Zarząd Główny wniósł o „uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i o przekazanie wniosku ZG NSZZ Policjantów z dnia 21 września 2012 do rozpoznania na rozprawie w celu zbadania zgodności zaskarżonych przepisów z Konstytucją”.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy o TK wnioskodawcy przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6-7 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.
2. W zażaleniu Zarząd Główny twierdzi: „Ewentualne zastosowanie w trakcie postępowania przez sąd lub Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA (...) innych środków dowodowych (...) nie prowadzi do usunięcia z obrotu prawnego informacji IPN tylko do ewentualnego ustalenia odmiennego stanu faktycznego niż wskazanego [tj. wskazany] w informacji. Nie ma to wpływu na byt prawny i treść informacji IPN. (...) Wnioskodawca podnosi, iż niezgodne z konstytucją jest rozwiązanie prawne, które uniemożliwia zmianę lub usunięcie nieprawdziwych danych z informacji IPN. Rozwiązanie to wynika z art. 13a ustawy emerytalnej, w szczególności z jej ust. 3 [w brzmieniu: »wniosek organu emerytalnego, o którym mowa w ust. 2, może być przekazany w formie zbiorczej oraz w postaci elektronicznej«]. Zdaniem wnioskodawcy: „kluczowe znaczenie ma treść dokumentu sporządzonego przez IPN, którego strona, wbrew dyspozycji art. 51 ust. 4 Konstytucji, nie ma możliwości sprostowania. (...) Możliwość ewentualnego podważenia treści w procedurze dowodowej przed sądem cywilnym nie ma żadnego wpływu na byt prawny Informacji i jej moc dowodową. Nawet przyjęcie przez sąd innego stanu faktycznego niż wynika to z informacji nie ma wpływu na jej status i treść. Pozostaje ona dokumentem urzędowym, który może zostać wykorzystany jako dowód winnych postępowaniach sądowych i administracyjnych. (...) Ponadto orzeczenie sądu nie skutkuje zmianą treści informacji IPN, w związku z powyższym postępowania dotyczące określenia wysokości emerytur nie mogą być w żadnym wypadku traktowane jako środki wypełniające dyspozycję art. 51 ust. 4 Konstytucji”. W zażaleniu wnioskodawca podnosi: „Istotą wniosku opartego o art. 51 ust. 4 Konstytucji RP nie jest (...) kwestia dopuszczalności procesowego ustalenia innego stanu faktycznego niż to wynika z informacji IPN, tylko brak możliwości żądania zmiany danych zawartych w informacji lub ich usunięcia, jeżeli są one nieprawdziwe”.
Przytoczone stanowisko nie znajduje oparcia w treści art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. W myśl tego przepisu informacja o przebiegu służby jest sporządzana przez IPN i przekazywana organowi emerytalnemu na potrzeby prowadzonego postępowania. Tym samym nie da się utrzymać tezy o wykorzystywaniu tej informacji „w innych postępowaniach sądowych i administracyjnych", tym bardziej że wnioskodawca nie precyzuje rodzaju tych postępowań ani ich przedmiotu. Trudno też zrozumieć, czemu miałoby służyć sprostowanie informacji, skoro jej walor i moc dowodowa upadają z chwilą jej podważenia. Analiza stanowiska wnioskodawcy pozwala stwierdzić, że postawiony we wniosku zarzut braku „jakiejkolwiek możliwości podważenia treści informacji o przebiegu służby sporządzonej przez IPN" został zastąpiony na etapie zażalenia zarzutem skierowanym przeciwko zaniechaniu prawodawczemu. Polega ono na braku uregulowania nakładającego na organ państwa (np. IPN, sąd, inny organ) obowiązku dokonywania zmian w aktach (ewentualnie braku uregulowania wprowadzającego fikcję prawną automatycznej poprawy treści akt), będących podstawą sporządzenia informacji. Taki obowiązek miałby się aktualizować po skutecznym podważeniu informacji, po to, ażeby nie dopuścić do wykorzystywania zawartych aktach (nie zaś w samej informacji, która jako zastrzeżona wyłącznie dla celów postępowania emerytalnego utraciła swoją moc) treści na potrzeby wszelkich innych (hipotetycznych) postępowań.
Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że modyfikowanie zarzutów na etapie zażalenia jest nie do pogodzenia z jego istotą, która sprowadza się do podważania trafności ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.
Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje zajęte w zaskarżonym postanowieniu stanowisko, w myśl którego informacja ma znaczenie wyłącznie dla ponownego ustalenia prawa do świadczeń i wysokości świadczeń, a jej treść może podlegać weryfikacji w postępowaniu dowodowym. Poczynione w kwestionowanym orzeczeniu ustalenia doprowadziły Trybunał do trafnej konkluzji, że art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy nie przekreśla możliwości podważenia treści sporządzonej przez IPN informacji o przebiegu służby, a tym samym nie narusza art. 51 ust. 4 Konstytucji. Powyższa okoliczność została prawidłowo wskazana jako podstawa odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu we wskazanym zakresie.
3. Wnioskodawca zarzuca, że „Trybunał całkowicie (...) pominął praktykę organów rentowych, które jako jedyny dowód w postępowaniu przyjmują informację IPN. TK powinien ustalić, czy owa praktyka jest efektem niewłaściwej interpretacji, złego stosowania prawa”.
Powyższe świadczy o tym, że na etapie zażalenia wnioskodawca podtrzymuje zarzut skierowany przeciwko praktyce przyjmowania przez organy informacji IPN jako jedynego dowodu w postępowaniu.
Wobec powyższego należy stwierdzić, że w zaskarżonym postanowieniu Trybunał prawidłowo uznał, że Zarząd Główny domagał się stwierdzenia niezgodności z art. 2 i art. 45 Konstytucji nie tyle art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy w zw. z art. 3 ust. 2 ustawy zmieniającej, ile stosowania przepisów regulujących postępowanie dowodowe „w sprawach dotyczących zmiany wysokości świadczeń funkcjonariuszy objętych treścią ustawy zmieniającej", w szczególności art. 34 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. W konsekwencji Trybunał należycie wskazał, że rozpatrzenie zarzutów dotyczących płaszczyzny stosowania prawa wykracza poza jego kompetencje. Powyższa okoliczność uzasadniała odmowę nadania wnioskowi dalszego biegu w odniesieniu do zbadania zgodności art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy w zw. z art. 3 ust. 2 ustawy zmieniającej z art. 2 i art. 45 Konstytucji (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje także stanowisko, w myśl którego skoro ani art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, ani art. 3 ust. 2 ustawy zmieniającej nie nakazują ograniczenia postępowania dowodowego do badania informacji ani nie zakazują uwzględniania innych środków dowodowych, to tym samym zarzut naruszenia przez te przepisy art. 2 i art. 45 Konstytucji jest oczywiście bezzasadny. Okoliczność ta została prawidłowo wskazana (art. 36 ust. 3 ustawy o TK) jako samoistna podstawa odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu we wskazanym zakresie.
4. Zarząd Główny przyznaje, że „wnioskodawca nie kwestionuje środków zaskarżenia wykorzystanych w ustawie o zaopatrzeniu, które realizują art. 78 Konstytucji. Wnioskodawca kwestionuje fakt, iż zastosowanie tych środków nie prowadzi do wstrzymania wykonania orzeczenia organu I instancji. Stanowi to naruszenie art. 78 Konstytucji, w którym zakodowana jest konieczność zawieszenia wykonania zaskarżonego orzeczenia do czasu wydania rozstrzygnięcia przez organ II Instancji”.
Trybunał nie podziela zapatrywania wnioskodawcy i w pełni podtrzymuje stanowisko zajęte w zaskarżonym postanowieniu.
5. Wnioskodawca twierdzi: „Zakres działania związków zawodowych określony został w ustawie o związkach zawodowych z 1991 r. i obejmuje on m.in. ochronę rodzin pracowników, emerytów i rencistów (por. art. 8 ustawy). Rodziny byłych funkcjonariuszy służb bezpieczeństwa również objęte są ochroną ze strony Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Policjantów, co wprost wynika z § 9 statutu tej organizacji. Związek zawodowy reprezentuje interesy osób określonych w ustawie oraz w statucie”.
Trybunał Konstytucyjny nie podziela przytoczonego stanowiska wnioskodawcy z następujących względów.
Trybunał przypomina, że uprawnienie do kierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego jest oparte na normie rangi konstytucyjnej. O istnieniu tego uprawnienia po stronie konkretnego podmiotu nie mogą samodzielnie przesądzać rozwiązania przyjęte w ustawach zwykłych, a tym bardziej zawarte w statutach związków. Przy odmiennej interpretacji tonie Konstytucja, ale ustawa lub statut decydowałyby w istocie o przyznaniu takiego uprawnienia. W konsekwencji, pojęcie zakresu działania, użyte w art. 191 ust. 2 Konstytucji, także należy traktować autonomicznie (autonomiczna wykładnia przepisów konstytucyjnych).
Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo uznał, że ani art. 18, ani art. 71 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji nie mogły być skutecznie powołane jako wzorce kontroli art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy w postępowaniu zainicjowanym przez związek zawodowy. Trybunału podtrzymuje stanowisko, zgodnie z którym skoro kwestionowany przepis nie reguluje stosunków małżeńskich ani kwestii pokrewieństwa (relacji wstępny - zstępny), to tym samym ani art. 18, ani art. 71 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji nie są adekwatnymi wzorcami kontroli art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. Okoliczność ta uzasadniała odmowę nadania wnioskowi dalszego biegu we wskazanym zakresie (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
6. W zażaleniu: „Zarząd Główny NSZZ Policjantów potwierdza konkluzję TK, iż wniosek obejmuje również żądanie zbadania wpływu stosowania art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym [funkcjonariuszy] na status ekonomiczny rodzin funkcjonariuszy (...). W ocenie wnioskodawcy zakwestionowany przepis w sposób istotny oddziałuje na sytuację finansową rodzin funkcjonariuszy byłych służb”.
Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo zatem stwierdził, że żądanie wnioskodawcy nie obejmuje w istocie przeprowadzenia kontroli norm i nie zakłada zbadania, czy kwestionowany przepis narusza art. 18 i art. 71 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji. Tym samym odmowa nadania wnioskowi we wskazanym zakresie dalszego biegu na podstawie art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK była w pełni uzasadniona.
7. W zażaleniu Zarząd Główny nie podważa trafności zaskarżonego rozstrzygnięcia, w zakresie, w jakim Trybunał uznał, że wnioskodawca domaga się nie tyle przeprowadzenia kontroli norm i zbadania, czy kwestionowany przepis narusza art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji, ile oceny faktycznego wpływu stosowania art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy na sytuację finansową gospodarstw domowych funkcjonariuszy. Oznacza to, że wnioskodawca nie podważa prawidłowości odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu w powyższym zakresie na podstawie art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.
Skoro tak, to tym samym zbędne jest odnoszenie się przez Trybunał do polemiki wnioskodawcy ze stwierdzeniem w zaskarżonym postanowieniu, że art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji są nieadekwatnymi wzorcami kontroli art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 6 maja 2014 r.
Sygn. akt Tw 51/12
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Stanisław Biernat - przewodniczący Stanisław Rymar - sprawozdawca
Andrzej Wróbel,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 maja 2013 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Zarządu Głównego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Policjantów,
postanawia:
nie uwzględnić zażalenia.
UZASADNIENIE
1. W dniu 24 września 2012 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Zarządu Głównego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Policjantów (dalej: Zarząd Główny lub wnioskodawca) o zbadanie zgodności: art. 13a ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67, ze zm.; dalej: ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy) z art. 51 ust. 4 Konstytucji; art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy w zw. z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 24, poz. 145; dalej: ustawa zmieniająca) z art. 2 i art. 45 Konstytucji; art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy z art. 18 i art. 71 ust. 1 zdanie pierwsze oraz art. 64 ust. 1 i 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji; art. 3 ust. 2 ustawy zmieniającej z art. 78 i art. 31 ust. 3 Konstytucji.
2. Postanowieniem z 8 maja 2013 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi Zarządu Głównego.
2.1. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zarzut naruszenia przez art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy art. 51 ust. 4 Konstytucji cechuje oczywista bezzasadność (art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym [Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK]).
2.2. Trybunał uznał, że zarzut naruszenia przez art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy oraz art. 3 ust. 2 ustawy zmieniającej art. 2 i art. 45 Konstytucji jest oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
2.3. Trybunał uznał, że Zarząd Główny domagał się stwierdzenia niezgodności z art. 2 i art. 45 Konstytucji nie tyle art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy w zw. z art. 3 ust. 2 ustawy zmieniającej, ile stosowania przepisów regulujących postępowanie dowodowe „w sprawach dotyczących zmiany wysokości świadczeń funkcjonariuszy objętych treścią ustawy zmieniającej", w szczególności art. 34 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. Trybunał zaznaczył, że rozpatrzenie zarzutów dotyczących płaszczyzny stosowania prawa wykracza poza kompetencje Trybunału Konstytucyjnego (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
2.4. Trybunał stwierdził oczywistą bezzasadność zarzutu naruszenia przez art. 3 ust. 2 ustawy zmieniającej art. 78 i art. 31 ust. 3 Konstytucji (art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
2.5. Trybunał stwierdził, że ani art. 18, ani art. 71 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji nie mogą być skutecznie powołane jako wzorce kontroli art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy w postępowaniu inicjowanym przez związek zawodowy. Zdaniem Trybunału, skoro kwestionowany przepis nie reguluje stosunków małżeńskich ani kwestii pokrewieństwa (relacji wstępny - zstępny), to tym samym ani art. 18, ani art. 71 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji nie są adekwatnymi wzorcami kontroli art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
2.6. Żądanie wnioskodawcy, by Trybunał rozstrzygał co do art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, zakładało w istocie nie tyle przeprowadzenie kontroli norm i zbadanie, czy kwestionowany przepis narusza art. 18 i art. 71 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji, ile ocenę faktycznego wpływu stosowania art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy na sytuację finansową gospodarstw domowych i „status ekonomiczny ich [funkcjonariuszy] rodzin" (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
2.7. Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji nie stanowią w rozpatrywanej sprawie adekwatnych wzorców kontroli art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
2.8. Żądanie wnioskodawcy, by Trybunał rozstrzygał co do art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, zakładało w istocie nie tyle przeprowadzenie kontroli norm i zbadanie, czy kwestionowany przepis narusza art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji, ile ocenę faktycznego wpływu stosowania art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy na sytuację finansową gospodarstw domowych funkcjonariuszy (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
3. W zażaleniu z 27 maja 2013 r. Zarząd Główny wniósł o „uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i o przekazanie wniosku ZG NSZZ Policjantów z dnia 21 września 2012 do rozpoznania na rozprawie w celu zbadania zgodności zaskarżonych przepisów z Konstytucją”.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy o TK wnioskodawcy przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6-7 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.
2. W zażaleniu Zarząd Główny twierdzi: „Ewentualne zastosowanie w trakcie postępowania przez sąd lub Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA (...) innych środków dowodowych (...) nie prowadzi do usunięcia z obrotu prawnego informacji IPN tylko do ewentualnego ustalenia odmiennego stanu faktycznego niż wskazanego [tj. wskazany] w informacji. Nie ma to wpływu na byt prawny i treść informacji IPN. (...) Wnioskodawca podnosi, iż niezgodne z konstytucją jest rozwiązanie prawne, które uniemożliwia zmianę lub usunięcie nieprawdziwych danych z informacji IPN. Rozwiązanie to wynika z art. 13a ustawy emerytalnej, w szczególności z jej ust. 3 [w brzmieniu: »wniosek organu emerytalnego, o którym mowa w ust. 2, może być przekazany w formie zbiorczej oraz w postaci elektronicznej«]. Zdaniem wnioskodawcy: „kluczowe znaczenie ma treść dokumentu sporządzonego przez IPN, którego strona, wbrew dyspozycji art. 51 ust. 4 Konstytucji, nie ma możliwości sprostowania. (...) Możliwość ewentualnego podważenia treści w procedurze dowodowej przed sądem cywilnym nie ma żadnego wpływu na byt prawny Informacji i jej moc dowodową. Nawet przyjęcie przez sąd innego stanu faktycznego niż wynika to z informacji nie ma wpływu na jej status i treść. Pozostaje ona dokumentem urzędowym, który może zostać wykorzystany jako dowód winnych postępowaniach sądowych i administracyjnych. (...) Ponadto orzeczenie sądu nie skutkuje zmianą treści informacji IPN, w związku z powyższym postępowania dotyczące określenia wysokości emerytur nie mogą być w żadnym wypadku traktowane jako środki wypełniające dyspozycję art. 51 ust. 4 Konstytucji”. W zażaleniu wnioskodawca podnosi: „Istotą wniosku opartego o art. 51 ust. 4 Konstytucji RP nie jest (...) kwestia dopuszczalności procesowego ustalenia innego stanu faktycznego niż to wynika z informacji IPN, tylko brak możliwości żądania zmiany danych zawartych w informacji lub ich usunięcia, jeżeli są one nieprawdziwe”.
Przytoczone stanowisko nie znajduje oparcia w treści art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. W myśl tego przepisu informacja o przebiegu służby jest sporządzana przez IPN i przekazywana organowi emerytalnemu na potrzeby prowadzonego postępowania. Tym samym nie da się utrzymać tezy o wykorzystywaniu tej informacji „w innych postępowaniach sądowych i administracyjnych", tym bardziej że wnioskodawca nie precyzuje rodzaju tych postępowań ani ich przedmiotu. Trudno też zrozumieć, czemu miałoby służyć sprostowanie informacji, skoro jej walor i moc dowodowa upadają z chwilą jej podważenia. Analiza stanowiska wnioskodawcy pozwala stwierdzić, że postawiony we wniosku zarzut braku „jakiejkolwiek możliwości podważenia treści informacji o przebiegu służby sporządzonej przez IPN" został zastąpiony na etapie zażalenia zarzutem skierowanym przeciwko zaniechaniu prawodawczemu. Polega ono na braku uregulowania nakładającego na organ państwa (np. IPN, sąd, inny organ) obowiązku dokonywania zmian w aktach (ewentualnie braku uregulowania wprowadzającego fikcję prawną automatycznej poprawy treści akt), będących podstawą sporządzenia informacji. Taki obowiązek miałby się aktualizować po skutecznym podważeniu informacji, po to, ażeby nie dopuścić do wykorzystywania zawartych aktach (nie zaś w samej informacji, która jako zastrzeżona wyłącznie dla celów postępowania emerytalnego utraciła swoją moc) treści na potrzeby wszelkich innych (hipotetycznych) postępowań.
Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że modyfikowanie zarzutów na etapie zażalenia jest nie do pogodzenia z jego istotą, która sprowadza się do podważania trafności ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.
Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje zajęte w zaskarżonym postanowieniu stanowisko, w myśl którego informacja ma znaczenie wyłącznie dla ponownego ustalenia prawa do świadczeń i wysokości świadczeń, a jej treść może podlegać weryfikacji w postępowaniu dowodowym. Poczynione w kwestionowanym orzeczeniu ustalenia doprowadziły Trybunał do trafnej konkluzji, że art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy nie przekreśla możliwości podważenia treści sporządzonej przez IPN informacji o przebiegu służby, a tym samym nie narusza art. 51 ust. 4 Konstytucji. Powyższa okoliczność została prawidłowo wskazana jako podstawa odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu we wskazanym zakresie.
3. Wnioskodawca zarzuca, że „Trybunał całkowicie (...) pominął praktykę organów rentowych, które jako jedyny dowód w postępowaniu przyjmują informację IPN. TK powinien ustalić, czy owa praktyka jest efektem niewłaściwej interpretacji, złego stosowania prawa”.
Powyższe świadczy o tym, że na etapie zażalenia wnioskodawca podtrzymuje zarzut skierowany przeciwko praktyce przyjmowania przez organy informacji IPN jako jedynego dowodu w postępowaniu.
Wobec powyższego należy stwierdzić, że w zaskarżonym postanowieniu Trybunał prawidłowo uznał, że Zarząd Główny domagał się stwierdzenia niezgodności z art. 2 i art. 45 Konstytucji nie tyle art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy w zw. z art. 3 ust. 2 ustawy zmieniającej, ile stosowania przepisów regulujących postępowanie dowodowe „w sprawach dotyczących zmiany wysokości świadczeń funkcjonariuszy objętych treścią ustawy zmieniającej", w szczególności art. 34 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. W konsekwencji Trybunał należycie wskazał, że rozpatrzenie zarzutów dotyczących płaszczyzny stosowania prawa wykracza poza jego kompetencje. Powyższa okoliczność uzasadniała odmowę nadania wnioskowi dalszego biegu w odniesieniu do zbadania zgodności art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy w zw. z art. 3 ust. 2 ustawy zmieniającej z art. 2 i art. 45 Konstytucji (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje także stanowisko, w myśl którego skoro ani art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy, ani art. 3 ust. 2 ustawy zmieniającej nie nakazują ograniczenia postępowania dowodowego do badania informacji ani nie zakazują uwzględniania innych środków dowodowych, to tym samym zarzut naruszenia przez te przepisy art. 2 i art. 45 Konstytucji jest oczywiście bezzasadny. Okoliczność ta została prawidłowo wskazana (art. 36 ust. 3 ustawy o TK) jako samoistna podstawa odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu we wskazanym zakresie.
4. Zarząd Główny przyznaje, że „wnioskodawca nie kwestionuje środków zaskarżenia wykorzystanych w ustawie o zaopatrzeniu, które realizują art. 78 Konstytucji. Wnioskodawca kwestionuje fakt, iż zastosowanie tych środków nie prowadzi do wstrzymania wykonania orzeczenia organu I instancji. Stanowi to naruszenie art. 78 Konstytucji, w którym zakodowana jest konieczność zawieszenia wykonania zaskarżonego orzeczenia do czasu wydania rozstrzygnięcia przez organ II Instancji”.
Trybunał nie podziela zapatrywania wnioskodawcy i w pełni podtrzymuje stanowisko zajęte w zaskarżonym postanowieniu.
5. Wnioskodawca twierdzi: „Zakres działania związków zawodowych określony został w ustawie o związkach zawodowych z 1991 r. i obejmuje on m.in. ochronę rodzin pracowników, emerytów i rencistów (por. art. 8 ustawy). Rodziny byłych funkcjonariuszy służb bezpieczeństwa również objęte są ochroną ze strony Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Policjantów, co wprost wynika z § 9 statutu tej organizacji. Związek zawodowy reprezentuje interesy osób określonych w ustawie oraz w statucie”.
Trybunał Konstytucyjny nie podziela przytoczonego stanowiska wnioskodawcy z następujących względów.
Trybunał przypomina, że uprawnienie do kierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego jest oparte na normie rangi konstytucyjnej. O istnieniu tego uprawnienia po stronie konkretnego podmiotu nie mogą samodzielnie przesądzać rozwiązania przyjęte w ustawach zwykłych, a tym bardziej zawarte w statutach związków. Przy odmiennej interpretacji tonie Konstytucja, ale ustawa lub statut decydowałyby w istocie o przyznaniu takiego uprawnienia. W konsekwencji, pojęcie zakresu działania, użyte w art. 191 ust. 2 Konstytucji, także należy traktować autonomicznie (autonomiczna wykładnia przepisów konstytucyjnych).
Wobec powyższego Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo uznał, że ani art. 18, ani art. 71 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji nie mogły być skutecznie powołane jako wzorce kontroli art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy w postępowaniu zainicjowanym przez związek zawodowy. Trybunału podtrzymuje stanowisko, zgodnie z którym skoro kwestionowany przepis nie reguluje stosunków małżeńskich ani kwestii pokrewieństwa (relacji wstępny - zstępny), to tym samym ani art. 18, ani art. 71 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji nie są adekwatnymi wzorcami kontroli art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy. Okoliczność ta uzasadniała odmowę nadania wnioskowi dalszego biegu we wskazanym zakresie (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).
6. W zażaleniu: „Zarząd Główny NSZZ Policjantów potwierdza konkluzję TK, iż wniosek obejmuje również żądanie zbadania wpływu stosowania art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym [funkcjonariuszy] na status ekonomiczny rodzin funkcjonariuszy (...). W ocenie wnioskodawcy zakwestionowany przepis w sposób istotny oddziałuje na sytuację finansową rodzin funkcjonariuszy byłych służb”.
Trybunał Konstytucyjny w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo zatem stwierdził, że żądanie wnioskodawcy nie obejmuje w istocie przeprowadzenia kontroli norm i nie zakłada zbadania, czy kwestionowany przepis narusza art. 18 i art. 71 ust. 1 zdanie pierwsze Konstytucji. Tym samym odmowa nadania wnioskowi we wskazanym zakresie dalszego biegu na podstawie art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK była w pełni uzasadniona.
7. W zażaleniu Zarząd Główny nie podważa trafności zaskarżonego rozstrzygnięcia, w zakresie, w jakim Trybunał uznał, że wnioskodawca domaga się nie tyle przeprowadzenia kontroli norm i zbadania, czy kwestionowany przepis narusza art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji, ile oceny faktycznego wpływu stosowania art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy na sytuację finansową gospodarstw domowych funkcjonariuszy. Oznacza to, że wnioskodawca nie podważa prawidłowości odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu w powyższym zakresie na podstawie art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK.
Skoro tak, to tym samym zbędne jest odnoszenie się przez Trybunał do polemiki wnioskodawcy ze stwierdzeniem w zaskarżonym postanowieniu, że art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji są nieadekwatnymi wzorcami kontroli art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy.
W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.