Pełny tekst orzeczenia

26/1/B/2014

POSTANOWIENIE
z dnia 4 października 2013 r.
Sygn. akt Ts 110/12

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Wróbel,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej R.K. w sprawie zgodności:
art. 76 § 2 oraz art. 79 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. – Prawo upadłościowe (Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512, ze zm.) z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.),

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 28 kwietnia 2012 r. (data nadania) R.K. (dalej: skarżący) wystąpił o zbadanie zgodności art. 76 § 2 oraz art. 79 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. – Prawo upadłościowe (Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512, ze zm.; dalej: prawo upadłościowe) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284, ze zm.; dalej: Konwencji o ochronie praw człowieka).
Skargę konstytucyjną złożono w związku z następującą sprawą. Skarżący jest wierzycielem Stoczni Szczecińskiej Porta Holding S.A., której upadłość ogłoszono 29 lipca 2002 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie oddalił częściowo sprzeciw skarżącego co do odmowy uznania jego wierzytelności przez sędziego-komisarza na liście wierzytelności. Skarżący wniósł 19 maja 2011 r. od tego postanowienia zażalenie, które zostało odrzucone przez Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie postanowieniem z 24 maja 2011 r. (sygn. akt XII U 24/09 zaż. 24/11). Zażalenie skarżącego na to postanowienie oddalił Sąd Okręgowy w Szczecinie – Wydział VIII Gospodarczy postanowieniem z 9 stycznia 2012 r. (sygn. akt VIII Gz 126/11). Prawomocne orzeczenie sądu okręgowego doręczono skarżącemu 31 stycznia 2012 r.
Zgodnie z art. 76 § 2 prawa upadłościowego postanowienia sądu winny być zawsze doręczane, chyba że były wydane na podstawie rozprawy. W świetle art. 79 prawa upadłościowego termin do wniesienia środka odwoławczego biegnie od ogłoszenia lub doręczenia postanowienia. Dla wierzycieli, którym postanowienie nie zostało ogłoszone, termin ten biegnie od daty obwieszczenia sentencji postanowienia, a jeżeli prawo upadłościowe obwieszczenia nie wymaga – od dnia wyłożenia postanowienia w sekretariacie sądu.
Skarżący uważa, że art. 76 § 2 prawa upadłościowego narusza jego konstytucyjne prawa w zakresie, w jakim wyłącza prawo strony (uczestnika) do żądania w terminie tygodniowym od ogłoszenia postanowienia sądu pierwszej instancji doręczenia jej tego postanowienia wraz z pisemnym uzasadnieniem, oraz wyłącza obowiązek sądu pierwszej instancji doręczenia następnie stronie (uczestnikowi) tego postanowienia wraz z uzasadnieniem w terminie umożliwiającym stronie (uczestnikowi) wywiedzenie zażalenia.
Z kolei art. 79 prawa upadłościowego jest – zdaniem skarżącego – niezgodny z Konstytucją w zakresie, w jakim wyłącza możliwość wniesienia środka zaskarżenia (zażalenia) w terminie tygodniowym od doręczenia stronie (uczestnikowi) postanowienia sądu pierwszej instancji wraz z pisemnym uzasadnieniem.
W przekonaniu skarżącego przepisy te naruszają zasadę ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa (art. 2 Konstytucji), gdyż nie pozwalają jednoznacznie ustalić, czy wierzycielowi w postępowaniu upadłościowym termin do wniesienia zażalenia liczy się tylko od daty ogłoszenia orzeczenia wydanego „na podstawie rozprawy”, czy również od daty doręczenia mu tego samego orzeczenia z uzasadnieniem na wniosek. Skarżący twierdzi nadto, że z art. 76 § 5 prawa upadłościowego, w myśl którego zaskarżalne postanowienie powinno być jednocześnie z wydaniem uzasadnione na piśmie, nie wynika, aby uzasadnienie miało być komunikowane stronom razem z postanowieniem, którego dotyczy, ogłaszanym „na podstawie rozprawy”.
Skarżący podnosi, że zaskarżone przepisy istotnie ograniczają przysługujące mu prawo do sądu (art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji) oraz prawo do zaskarżenia orzeczenia w (art. 78 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji), gdyż nakładają na niego obowiązek złożenia zażalenia od postanowienia wydanego na rozprawie bez uprzedniego otrzymania pisemnego uzasadnienia tego postanowienia. Pogarszają tym samym jego sytuację w porównaniu do sytuacji stron w zwykłym postępowaniu cywilnym (art. 394 § 2 w zw. z art. 357 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego [Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.]) i tym samym naruszają jego prawo do równego traktowania (art. 32 ust. 1 Konstytucji).
Do skargi konstytucyjnej dołączono wniosek o wstrzymanie wykonania planu podziału funduszy masy upadłości Stoczni Szczecińskiej Porta Holding S.A. w postępowaniu toczącym się pod sygn. akt XII U 24/09 przed Sądem Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, które zostały naruszone przez wydanie w sprawie skarżącego orzeczenia opartego na zaskarżonej normie. Powołany przepis Konstytucji wyznacza przesłanki dopuszczalności skargi konstytucyjnej, z kolei art. 46–48 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wskazują jej warunki formalne, które muszą zostać zachowane, aby podlegała rozpoznaniu. Na etapie wstępnej kontroli skargi Trybunał Konstytucyjny bada nadto, czy postawione zarzuty nie są oczywiście bezzasadne (na podstawie art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK).
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego złożona skarga nie spełnia powyższych wymogów, co uniemożliwia nadanie jej dalszego biegu.
Skarżący twierdzi, że zaskarżone przepisy w sposób niedopuszczalny ograniczają przysługujące mu prawo do sądu (art. 45 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji) oraz prawo do zaskarżenia orzeczenia wydanego w pierwszej instancji (art. 78 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji). Z naruszeniem prawa do sądu skarżący wiąże również naruszenie zasady równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji) oraz zasady ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa (art. 2 Konstytucji).
Trybunał zwraca uwagę na to, że art. 76 § 2 prawa upadłościowego nie dotyczy prawa uczestnika do żądania doręczenia mu postanowienia wydanego na podstawie rozprawy wraz z uzasadnieniem, a jedynie odnosi się do obowiązku sądu doręczania postanowień wydanych poza rozprawą i braku takiego obowiązku, jeśli postanowienie zostało wydane na podstawie rozprawy. Oznacza to, że zaskarżony przepis nie uniemożliwia złożenia wniosku o doręczenie postanowienia wraz z uzasadnieniem. Co więcej, zgodnie z wnioskiem skarżącego z 9 maja 2011 r. sąd rejonowy orzekający w jego sprawie doręczył mu 23 maja 2011 r. wydane na rozprawie postanowienie z 2 maja 2011 r. (wraz z uzasadnieniem). Kwestionowany przepis nie determinuje też sposobu liczenia terminu do złożenia zażalenia na postanowienie wydane na podstawie rozprawy. Nie odnosi się więc do tego, czy skarżący ma odpowiedni termin do wywiedzenia środka odwoławczego. Tym samym zarzut naruszenia przez ten przepis wskazanych w skardze konstytucyjnych praw jest oczywiście bezzasadny (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
Trybunał podkreśla, że skarżący, formułując zarzuty przeciwko art. 79 prawa upadłościowego, błędnie interpretuje znaczenie art. 76 § 5 tej ustawy. W myśl tego ostatniego przepisu zaskarżalne postanowienie powinno być jednocześnie z wydaniem uzasadnione na piśmie. Wprawdzie ustawodawca nie nałożył na sąd obowiązku doręczenia postanowienia wraz z uzasadnieniem uczestnikowi postępowania, co trafnie podkreśla skarżący, lecz w inny sposób umożliwił mu zapoznanie się z treścią uzasadnienia. W sprawie skarżącego postanowienie sądu rejonowego z 2 maja 2011 r. zostało wydane wraz z pisemnym uzasadnieniem. Skarżący mógł więc zapoznać się z nim już od chwili jego wydania, a uczynił to – jak wynika z uzasadnienia postanowienia sądu okręgowego – 4 maja 2011 r., tj. 5 dni przed upływem terminu do złożenia zażalenia (termin upływał 9 maja). W świetle powyższego twierdzenie, że kwestionowane przepisy nakładają na skarżącego obowiązek złożenia zażalenia od postanowienia wydanego na rozprawie bez uprzedniego otrzymania pisemnego uzasadnienia tego postanowienia, jest bezpodstawne. Skarżący mógł bowiem zapoznać się nie tylko z ustnymi motywami rozstrzygnięcia, czy też z samą jego sentencją, ale przede wszystkim z pełnym uzasadnieniem już od chwili jego wydania. Trybunał stwierdza zatem, że argumenty skarżącego mające przemawiać za naruszeniem przysługujących mu praw podmiotowych są bezzasadne w stopniu oczywistym (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).
Trybunał przypomina również, że wzorcami kontroli w postępowaniu zainicjowanym wniesieniem skargi konstytucyjnej mogą być jedynie przepisy Konstytucji wyrażające prawa lub wolności albo obowiązki skarżącego (art. 79 ust. 1 ustawy zasadniczej). Badanie przez Trybunał aktów normatywnych pod względem zgodności z aktami prawa międzynarodowego jest niedopuszczalne, dlatego podniesiony w skardze zarzut niezgodności z przepisami Konwencji o ochronie praw człowieka pozostaje bez rozpoznania (zob. wyroki TK z: 17 grudnia 2003 r., SK 15/02, OTK ZU nr 9/A/2003, poz. 103; 7 marca 2005 r., P 8/03, OTK ZU nr 3/A/2005, poz. 20; 20 listopada 2007 r., SK 57/05, OTK ZU nr 10/A/2007, poz. 125 oraz 6 października 2009 r., SK 46/07, OTK ZU nr 9/A/2009, poz. 132).

Mając na uwadze powyższe, Trybunał – na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK – odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu i w związku z tym pozostawił bez rozpoznania wniosek o wstrzymanie wykonania planu podziału funduszy masy upadłości Stoczni Szczecińskiej Porta Holding S.A. w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie (sygn. akt XII U 24/09).