Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CK 198/04
POSTANOWIENIE
Dnia 4 listopada 2004 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Zbigniew Kwaśniewski
w sprawie z wniosku BANKu z siedzibą we Frankfurcie nad Menem
przy uczestnictwie BANKu S.A. w W. oraz Syndyka Masy Upadłości "BM" Spółki z
o.o. w upadłości
o wpis przejścia prawa wpisanego w księdze wieczystej Kw 1[...],
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 4 listopada 2004 r.,
kasacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Okręgowego w L.
z dnia 9 października 2003 r., sygn. akt [...],
oddala kasację.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 9 października 2003 r. Sąd Okręgowy w L. oddalił
apelację wnioskodawcy –Banku we Frankfurcie nad Menem, złożoną od
postanowienia Sądu Rejonowego w L. z dnia 10 lutego 2003 r. oddalającego
wniosek o wpis przejścia na wnioskodawcę hipoteki wpisanej w księdze wieczystej
nr [...]na rzecz BankuA S.A. w W. (obecnie: Bank S.A. w W.) i zmniejszenie hipoteki
do kwoty 45 000 zł.
Sąd II instancji podzielił pogląd Sądu I instancji, iż wnioskodawca – nie
przedkładając umowy przelewu wierzytelności między bankami – nie wykazał
przeniesienia hipoteki na swoją rzecz (art. 2451
k.c.), wierzytelność zabezpieczona
hipoteką musi być bowiem przeniesiona z nią łącznie (art. 79 ukwh). Przeszkodą
w uwzględnieniu wniosku był również – zdaniem Sądu Okręgowego – art. 27 prawa
upadłościowego, zakazujący wpisu hipoteki przeciwko upadłemu po ogłoszeniu
upadłości. Gdyby nawet powyższy zakaz nie dotyczył cessio legis (art. 518 § 1 pkt
1 k.c.), to, w ocenie Sądu II instancji, odmowa wpisu byłaby też zasadna, ponieważ
zmiana wierzyciela nie została udokumentowana umową przelewu. Wnioskodawca
udzielił natomiast b. BankowiA S.A. gwarancji bankowej, ale gwarant nie wchodzi w
prawa zaspokojonego wierzyciela, gdyż odpowiada za własny dług.
W kasacji wnioskodawca domagał się zmiany zaskarżonego postanowienia,
powołując się na naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 27 prawa
upadłościowego w związku z art. 518 § 1 pkt 1 k.c. i art. 97 ustawy o księgach
wieczystych i hipotece.
Skarżący wyraził pogląd, iż ważna hipoteka, ustanowiona przed upadłością
kredytobiorcy, istnieje nadal, przez co nie ma tu zastosowania ograniczenie
przewidziane w art. 27 prawa upadłościowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wnioskodawca powołał się wyłącznie na pierwszą podstawę kasacyjną (art.
3931
pkt 1 k.p.c.), kwestionując przede wszystkim dokonaną przez Sąd Okręgowy
3
wykładnię art. 27 pr. upadłościowego. Należy zgodzić się z poglądem, iż
wynikająca z tego przepisu przeszkoda w uzyskaniu przez wierzyciela przeciwko
upadłemu dłużnikowi wpisu do księgi wieczystej polega m.in. na zakazie wpisu
hipoteki ustanowionej na nieruchomości takiego dłużnika po ogłoszeniu upadłości,
chociażby wniosek o wpis został złożony przed ogłoszeniem upadłości (zob.
uchwałę Sądu najwyższego z dnia 18 lutego 1994 r., III CZP 4/94 – OSNC 1994,
z.9, poz. 170). W judykaturze utrwalił się bowiem pogląd, że celem art. 27 prawa
upadłościowego jest zamrożenie reszty majątku upadłego dla zabezpieczenia
uprawnień wszystkich wierzycieli (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 22
stycznia 2002 r., IV CKN 1805/00 – nie publ., z dnia 11 maja 2004 r., II CK 280/03 –
nie publ. oraz z dnia 21 października 2004 r., V CK 197/04 – nie publ.). Zmiana
dysponenta wierzytelności zabezpieczonej hipoteką (zmiana podmiotowa) nie
wpływa natomiast na zakres obciążenia hipotecznego i nie zagraża interesom
innych wierzycieli. Trafnie przy tym wnioskodawca wskazał, iż dopuszczalność
takiej podmiotowej zmiany po ogłoszeniu upadłości przewiduje ustawa (art. 204 § 3
pr. upadłościowego).
Przedstawione w omówionym zakresie zarzuty wnioskodawcy należy więc
podzielić, co jednak nie oznacza uznanie kasacji za skuteczną. Przy nie powołaniu
drugiej podstawy kasacyjnej (art. 3931
pkt 1 k.p.c.), Sąd Najwyższy jest związany
ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia (art.
39311
§ 2 k.p.c.). Rozpoznanie kasacyjne nie może wykraczać poza te ustalenia,
a wynika z nich, ze spłacający wierzyciela wnioskodawca nie był
współodpowiedzialnym poręczycielem, lecz spłacał własny dług będący
konsekwencją udzielonej gwarancji bankowej. Tak ujęta odpowiedzialność
gwaranta nie może być kwestionowana. Istotnie, umowa gwarancji bankowej,
wyrażająca tzw. stosunek zapłaty, nie ma charakteru akcesoryjnego i potwierdza
samoistne zobowiązanie banku wobec beneficjenta.
Jest bezsporne, że wnioskodawca nie nabył zabezpieczonej hipotecznie
wierzytelności na podstawie umowy przelewu (zob. art. 2451
k.c. i art. 79 ukwh).
Według wiążących ustaleń sądowych, nie wystąpiło też zdarzenie prawne w postaci
cessio legis (art. 518 § 1 pkt 1 k.c.). W takiej sytuacji nie mogło dojść do przejęcia
4
przez wnioskodawcę zabezpieczonej hipotecznie wierzytelności, co uzasadniało
odmowę wpisu.
Należało w konsekwencji oddalić kasację (art. 39312
k.p.c. w związku z art.
13 § 2 k.p.c.).

V CK 198/04

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia