II CK 233/04
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:26-01-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:II CKN 18/97
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CK 233/04
POSTANOWIENIE
Dnia 9 grudnia 2004 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
Protokolant Anna Banasiuk
w sprawie z wniosku G.F., D.F., D.G. - następców prawnych L.F.
przy uczestnictwie M.P. i [...] oraz Gminy W.
o ustanowienie drogi koniecznej,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 9 grudnia 2004 r.,
kasacji uczestniczki postępowania M.P.
od postanowienia Sądu Okręgowego w P.
z dnia 24 czerwca 2003 r., sygn. akt [...],
oddala kasację.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w P., postanowieniem z dnia 24 czerwca 2003 r., zmienił
postanowienie Sądu Rejonowego w W. z dnia 24 lipca 2001 r. w ten sposób, że
ustanowił dla nieruchomości wnioskodawców służebność drogi koniecznej przez
bliżej oznaczone grunty, zgodnie z projektem sporządzonym dnia 27 stycznia
2003 r. przez biegłego sądowego J.W. i zarazem zasądził odszkodowanie
pieniężne od wnioskodawców na rzecz właścicieli obciążonych działek. Sąd ustalił,
że nieruchomość wnioskodawców nie ma dostępu do drogi publicznej. Od ulicy D.
oddzielają ją dwie nieruchomości, to jest nieruchomość stanowiąca współwłasność
P. i P.P. oraz M.P. oraz druga stanowiąca współwłasność M. i A.S. Sąd uznał, że
przeprowadzenie drogi trasą wskazaną przez biegłego J.W. w opinii z dnia 27
stycznia 2003 r. jest najmniejszym obciążeniem tych nieruchomości.
Kasacja uczestniczki postępowania M.P., oparta na podstawie pierwszej z
art. 3931
k.p.c., zawierała zarzut naruszenia art. 145 § 1 § 3 k.c. i zmierzała do
uchylenia zaskarżonego postanowienia oraz przekazania sprawy do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Na wstępie trzeba zauważyć, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego zostało
dostatecznie wyjaśnione, iż kwestionowanie prawidłowości dokonanych ustaleń
faktycznych może nastąpić wyłącznie w ramach drugiej podstawy kasacyjnej
(por. m.in. wyrok z dnia 7 marca 1997 r., II CKN 18/97, OSNC 1997, nr 8,
poz. 112). Skoro zatem skarżąca nie podniosła w ramach drugiej podstawy
kasacyjnej zarzutów procesowych, zmierzających do podważenia ustalonego przez
Sąd Okręgowy stanu faktycznego, to ustalony przez ten Sąd stan faktyczny jest dla
Sądu Najwyższego wiążący. W konsekwencji wyłącznie na podstawie tego stanu
faktycznego mogła być dokonana ocena zasadności zarzutu naruszenia prawa
materialnego (art. 145 § 1 § 3 k.c.), a nie na podstawie stanu faktycznego, który
skarżąca uznaje za prawidłowy.
3
Istota zarzutu naruszenia art. 145 k.c. sprowadza się do twierdzenia, że
z naruszeniem tego przepisu Sąd Okręgowy uznał, iż istnieje przesłanka do
ustanowienia służebności drogi koniecznej w sytuacji, gdy wnioskodawcom
przysługuje wystarczające prawo drogi przez nieruchomość stanowiącą
współwłasność M. i A.S. Innymi słowy, że nie można uznać nieruchomości
wnioskodawców za pozbawioną dostępu do drogi publicznej.
Transformacja ustrojowa wymaga zaktualizowania sposobu wykładni
i stosowania przepisów kodeksu cywilnego, w tym pojęcia „odpowiedniego
dostępu” (art. 145 §1 k.c.) w aspekcie obecnych wymagań konstytucyjnej ochrony
własności i potrzeb gospodarki rynkowej. Niemniej jednak za aktualny należy
uznać pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w orzeczeniu z dnia 7 lutego 1958 r.
(4CR 1021/57, OSN 1959, nr 2, poz. 51), że przez brak dostępu do drogi publicznej
należy rozumieć takie położenie nieruchomości, w którym nie ma prawnie
zapewnionego i nie skrępowanego wolą osób trzecich dostępu do tej drogi.
Jednocześnie Sąd Najwyższy wyjaśnił, co rozumie przez dostęp prawnie
zapewniony i nie skrępowany wolą osób trzecich. Według Sądu Najwyższego, brak
jest podstawy do przyjęcia, że nieruchomość ma odpowiedni dostęp do drogi
publicznej, gdy na jej rzecz nie została ustanowiona służebność przejazdu.
Skarżąca stawiając zarzut, że nieruchomości wnioskodawców nie można
uznać za pozbawioną dostępu do drogi publicznej pomija, iż z ustaleń faktycznych
Sądu drugiej instancji nie wynika, aby nieruchomość ta miała prawnie zapewniony
dostęp do drogi publicznej. Dalej, aby wnioskodawcy z własnej woli utrudnili lub
uniemożliwili sobie dostęp do drogi publicznej.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w postanowieniu.
POSTANOWIENIE
Dnia 9 grudnia 2004 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
Protokolant Anna Banasiuk
w sprawie z wniosku G.F., D.F., D.G. - następców prawnych L.F.
przy uczestnictwie M.P. i [...] oraz Gminy W.
o ustanowienie drogi koniecznej,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 9 grudnia 2004 r.,
kasacji uczestniczki postępowania M.P.
od postanowienia Sądu Okręgowego w P.
z dnia 24 czerwca 2003 r., sygn. akt [...],
oddala kasację.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w P., postanowieniem z dnia 24 czerwca 2003 r., zmienił
postanowienie Sądu Rejonowego w W. z dnia 24 lipca 2001 r. w ten sposób, że
ustanowił dla nieruchomości wnioskodawców służebność drogi koniecznej przez
bliżej oznaczone grunty, zgodnie z projektem sporządzonym dnia 27 stycznia
2003 r. przez biegłego sądowego J.W. i zarazem zasądził odszkodowanie
pieniężne od wnioskodawców na rzecz właścicieli obciążonych działek. Sąd ustalił,
że nieruchomość wnioskodawców nie ma dostępu do drogi publicznej. Od ulicy D.
oddzielają ją dwie nieruchomości, to jest nieruchomość stanowiąca współwłasność
P. i P.P. oraz M.P. oraz druga stanowiąca współwłasność M. i A.S. Sąd uznał, że
przeprowadzenie drogi trasą wskazaną przez biegłego J.W. w opinii z dnia 27
stycznia 2003 r. jest najmniejszym obciążeniem tych nieruchomości.
Kasacja uczestniczki postępowania M.P., oparta na podstawie pierwszej z
art. 3931
k.p.c., zawierała zarzut naruszenia art. 145 § 1 § 3 k.c. i zmierzała do
uchylenia zaskarżonego postanowienia oraz przekazania sprawy do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Na wstępie trzeba zauważyć, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego zostało
dostatecznie wyjaśnione, iż kwestionowanie prawidłowości dokonanych ustaleń
faktycznych może nastąpić wyłącznie w ramach drugiej podstawy kasacyjnej
(por. m.in. wyrok z dnia 7 marca 1997 r., II CKN 18/97, OSNC 1997, nr 8,
poz. 112). Skoro zatem skarżąca nie podniosła w ramach drugiej podstawy
kasacyjnej zarzutów procesowych, zmierzających do podważenia ustalonego przez
Sąd Okręgowy stanu faktycznego, to ustalony przez ten Sąd stan faktyczny jest dla
Sądu Najwyższego wiążący. W konsekwencji wyłącznie na podstawie tego stanu
faktycznego mogła być dokonana ocena zasadności zarzutu naruszenia prawa
materialnego (art. 145 § 1 § 3 k.c.), a nie na podstawie stanu faktycznego, który
skarżąca uznaje za prawidłowy.
3
Istota zarzutu naruszenia art. 145 k.c. sprowadza się do twierdzenia, że
z naruszeniem tego przepisu Sąd Okręgowy uznał, iż istnieje przesłanka do
ustanowienia służebności drogi koniecznej w sytuacji, gdy wnioskodawcom
przysługuje wystarczające prawo drogi przez nieruchomość stanowiącą
współwłasność M. i A.S. Innymi słowy, że nie można uznać nieruchomości
wnioskodawców za pozbawioną dostępu do drogi publicznej.
Transformacja ustrojowa wymaga zaktualizowania sposobu wykładni
i stosowania przepisów kodeksu cywilnego, w tym pojęcia „odpowiedniego
dostępu” (art. 145 §1 k.c.) w aspekcie obecnych wymagań konstytucyjnej ochrony
własności i potrzeb gospodarki rynkowej. Niemniej jednak za aktualny należy
uznać pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w orzeczeniu z dnia 7 lutego 1958 r.
(4CR 1021/57, OSN 1959, nr 2, poz. 51), że przez brak dostępu do drogi publicznej
należy rozumieć takie położenie nieruchomości, w którym nie ma prawnie
zapewnionego i nie skrępowanego wolą osób trzecich dostępu do tej drogi.
Jednocześnie Sąd Najwyższy wyjaśnił, co rozumie przez dostęp prawnie
zapewniony i nie skrępowany wolą osób trzecich. Według Sądu Najwyższego, brak
jest podstawy do przyjęcia, że nieruchomość ma odpowiedni dostęp do drogi
publicznej, gdy na jej rzecz nie została ustanowiona służebność przejazdu.
Skarżąca stawiając zarzut, że nieruchomości wnioskodawców nie można
uznać za pozbawioną dostępu do drogi publicznej pomija, iż z ustaleń faktycznych
Sądu drugiej instancji nie wynika, aby nieruchomość ta miała prawnie zapewniony
dostęp do drogi publicznej. Dalej, aby wnioskodawcy z własnej woli utrudnili lub
uniemożliwili sobie dostęp do drogi publicznej.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w postanowieniu.