Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CK 343/04
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 21 grudnia 2004 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Żyznowski (przewodniczący)
SSN Marek Sychowicz (sprawozdawca)
SSA Wojciech Kościołek
Protokolant Anna Matura
w sprawie z powództwa S.O.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej „P."
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 21 grudnia 2004 r.,
kasacji powódki od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 29 stycznia 2004 r., sygn. akt […],
oddala kasację;
zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 1.800 (jeden
tysiąc osiemset) złotych tytułem kosztów postępowania
kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 29 stycznia 2004 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
powódki S.O. od wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 22 lutego 2002 r.,
oddalającego powództwo o zasądzenie od Spółdzielni Mieszkaniowej „P.” kwoty
98 000 złotych z odsetkami ustawowymi tytułem równowartości spółdzielczego
własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr 41 przy ul. L. 12 w W., a w razie
niemożności spełnienia tego żądania – o nakazanie pozwanej, aby przyznała
powódce spółdzielcze własnościowe prawo do wymienionego lokalu. Podstawą
tego rozstrzygnięcia są ustalenia, według których członkiem pozwanej, któremu
przysługiwało spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego nr 41
przy ul. L. 12, była siostra powódki W.A. W dniu 6 grudnia 1995 r. wystąpiła ona do
pozwanej o przekształcenie przysługującego jej lokatorskiego prawa do lokalu w
prawo własnościowe. Dnia 17 grudnia 1995 r. zmarła. W marcu 1996 r. powódka
wpłaciła wymaganą przy przekształceniu sumę tytułem uzupełnienia wkładu
budowlanego. W dniu 2 kwietnia 1996 r. Zarząd pozwanej podjął uchwałę o
przekształceniu przysługującego W.A. spółdzielczego lokatorskiego prawa
do lokalu w prawo własnościowe. W grudniu 1996 r. powódka powiadomiła
pozwaną o śmierci siostry i wniosła o przyjęcie jej w poczet członków Spółdzielni
i przydzielenie lokalu po zmarłej siostrze. W dniu 20 marca 1997 r. Zarząd
pozwanej uchylił uchwałę z dnia 2 kwietnia 1996 r. Pozwana odmówiła przyjęcia
powódki w poczet swoich członków i przydzielenia lokalu po zmarłej siostrze
a powództwo S.O. zawierające takie same żądania zostało prawomocnie oddalone.
Prawomocnym postanowieniem sądu zostało stwierdzone, że spadek po W.A.
nabyła w całości powódka. W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny stwierdził, że
przysługujące W.A. spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego wygasło z dniem jej
śmierci. Prawo to, ani roszczenie o przekształcenie tego prawa w prawo
własnościowe nie przeszły na powódkę. Nigdy nie nabyła ona spółdzielczego
własnościowego prawa do lokalu, a zatem nie może skutecznie domagać się
zapłaty jego równowartości. Sąd Apelacyjny zauważył, że powódce przysługuje
3
jedynie uprawnienie do zwrotu wkładu mieszkaniowego i sumy wpłaconej tytułem
uzupełnienia wkładu budowlanego, ale żądanie pozwu nie obejmowało tych
roszczeń.
Wyrok wymieniony na wstępie zaskarżyła kasacją powódka. Podstawę
kasacji stanowią: naruszenie prawa materialnego – art. 219 § 1 prawa
spółdzielczego (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze zm.) przez
przyjęcie, że powódka nie nabyła w drodze dziedziczenia po siostrze roszczenia
o przyjęcie do pozwanej Spółdzielni i przydział lokalu mieszkalnego na warunkach
spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz naruszenie przepisów
postępowania – art. 321 § 1 w zw. z art. 187 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c. przez nieorzeczenie
o zwrocie i zwaloryzowaniu kwot wpłaconych pozwanej z tytułu wkładu
budowlanego i art. 233 § 1 k.p.c. przez błędną ocenę zebranego w sprawie
materiału dowodowego mającego znaczenie dla rozstrzygnięcia o tym zwrocie.
Skarżąca wniosła o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego i przekazanie sprawy
temu Sądowi do ponownego rozpoznania lub o zmianę zaskarżonego wyroku i
orzeczenie co do istoty sprawy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wbrew zarzutowi kasacji Sąd Apelacyjny trafnie stwierdził, że stan faktyczny
rozpoznawanej sprawy różni się od stanu faktycznego sprawy, w której Sąd
Najwyższy wydał wyrok z dniu 27 kwietnia 1983 r., I CR 432/82 (OSPiKA 1984,
nr 12, poz. 249). W tamtej sprawie bowiem suma tytułem uzupełnienia wkładu
budowlanego wpłacona została przed śmiercią członka spółdzielni, który wystąpił
o przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu w prawo
własnościowe. Już więc z tego względu pogląd wówczas wyrażony przez Sąd
Najwyższy, że powstałe roszczenie członka o przydział jego lokalu na warunkach
prawa własnościowego podlega dziedziczeniu, nie może być odpowiednio
odniesiony do sytuacji powódki. Przede wszystkim jednak nie ma dostatecznej
podstawy do zakwestionowania prawidłowości stanowiska Sądu Apelacyjnego,
który w ślad za poglądami wyrażonymi w piśmiennictwie prawniczym uznał,
że roszczenie o przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu
we własnościowe prawo do tego lokalu nie podlega dziedziczeniu. Nie można
bowiem przyjąć, że dziedziczne jest prawo (roszczenie), które wywodzi się z nie
4
podlegającego dziedziczeniu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu (art. 218
§ 1 prawa spółdzielczego). Poza tym konsekwencją uznania dziedziczności
roszczenia o przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu we
własnościowe prawo do tego lokalu byłoby przysługiwanie spadkobiercom członka
roszczenia o przydział lokalu na warunkach prawa własnościowego. Roszczenie to
konkurowałoby z przewidzianym w art. 221 § 1 prawa spółdzielczego roszczeniem
osób bliskich zmarłego członka, zamieszkałych z nim razem, o przyjęcie do
spółdzielni i o przydział lokalu po byłym członku. Niedopuszczalne jest zaś
kreowanie w drodze wykładni przepisów prawa roszczenia, które choćby tylko w
pewnych sytuacjach faktycznych uniemożliwiało realizację roszczenia wprost
przyznanego przez ustawę.
Zarzut kasacji naruszenia przez zaskarżony wyrok prawa materialnego –
art. 219 § 1 prawa spółdzielczego nie jest zatem zasadny.
Niezasadne są także zarzuty kasacji naruszenia przepisów postępowania –
art. 321 § 1 w zw. z art. 187 § 1 pkt 1 i 2 oraz art. 233 § 1 k.p.c.
Przepisy art. 187 k.p.c. adresowane są do powoda. Sąd nie może ich
naruszyć.
Z treści art. 321 § 1 k.p.c. wynika, że naruszenie tego przepisu przez sąd
może polegać na wyrokowaniu co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem,
albo o zasądzeniu ponad żądanie. Nie jest naruszeniem tego przepisu
nierozpoznanie w całości czy też w części żądania zgłoszonego w pozwie.
We wniesionej w sprawie apelacji powódka nie podniosła zarzutu
częściowego nierozpoznanie żądania pozwu. Kasacja nie zarzuca naruszenia
przez Sąd Apelacyjny żadnego przepisu, który miał zastosowanie w postępowaniu
przed sądem drugiej instancji i który zobowiązywałby ten sąd do rozważenia
z urzędu, czy zaskarżonym wyrokiem rozstrzygnięto o całości żądania pozwu.
Zwrócić też należy uwagę, że w sytuacji, gdy w apelacji powódka
nie podniosła zarzutu częściowego nie rozpoznanie żądania pozwu (które to
uchybienie nie powoduje nieważności postępowania – art. 379 k.p.c.), ze względu
na przepis art. 162 k.p.c. podniesienie takiego zarzutu w kasacji nie może być
skuteczne.
5
Już więc zatem tylko na marginesie należy stwierdzić, że tak sformułowanie
żądania pozwu jak i jego uzasadnienia, a także treść licznych wniosków
dowodowych zgłaszanych przez powódkę nie dawały podstawy do przyjęcia,
że żąda ona jeszcze czegoś innego niż równowartości (zwaloryzowanego)
własnościowego prawa do lokalu, ewentualnie przyznania jej własnościowego
prawa do tego lokalu.
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312
oraz art. 108 § 1 w zw. z art. 98 § 1 i 3 oraz art. 99 k.p.c. orzekł jak w sentencji.