Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CK 363/04
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 stycznia 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Helena Ciepła (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Zbigniew Strus
w sprawie z powództwa J. P.
przeciwko Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa - Ośrodek Hodowli Zwierzyny w L.,
Zarządowi Dróg Wojewódzkich w Ł. i (…) Zakładowi Ubezpieczeń - Spółce Akcyjnej w Ł.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 20 stycznia 2005 r.,
kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Ł. - Ośrodek Zamiejscowy w S. z dnia
18 lutego 2004 r., sygn. akt XIV Ca (…),
oddala kasację i nie obciąża powoda kosztami postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w Ł. wyrokiem z dnia 18 lutego 2004 r. zmienił wyrok Sądu
Rejonowego i oddalił powództwo przeciwko Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa o
odszkodowanie w kwocie 15.432,83 zł, opierając rozstrzygnięcie na następujących
aprobowanych ustaleniach Sądu Rejonowego:
Powód w dniu 24 kwietnia 2002 r. około godziny 23, przejeżdżał odcinkiem drogi
M. – L. z szybkością około 70 km/godz. Chcąc ominąć sarnę, która nagle wyskoczyła z
2
rowu, skręcił na pobocze i uderzył w drzewo, powodując uszkodzenie samochodu na
kwotę dochodzoną. Odcinek tej drogi leży na terenie obwodu łowieckiego nr (…) o
nazwie „P.(...)”, będącego w zarządzie Ośrodka Hodowli Zwierzyny w L. i wchodzi w
skład drogi wojewódzkiej, pozostającej w zarządzie Wojewódzkiego Zarządu Dróg w Ł.
Nie ma tam znaku ostrzegającego ani o zwierzynie leśnej, ani o innym
niebezpieczeństwie. Kolizje drogowe w tym miejscu zdarzały się ,jednak kierowcy ich
nie zgłaszali, ale wypadek powoda z udziałem zwierzyny leśnej był pierwszym, o którym
został powiadomiony Wojewódzki Zarząd Dróg.
Nie podzielił jednak Sąd Okręgowy oceny jurydycznej Sądu Rejonowego, który
przyjął, że odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 417 § l k.c., za
poniesioną przez powoda szkodę, wynika z zaniechania przez Ośrodek Hodowli
Zwierzyny w L. umieszczenia sygnalizacji o grożącym kierowcom niebezpieczeństwie.
W ocenie Sądu Okręgowego funkcjonariuszom pozwanego Skarbu Państwa – Agencji
Własności Rolnej nie można przypisać winy, gdyż zgodnie z przepisem § 7
rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10 października 2000
r. w sprawie szczegółowych warunków zarządzania ruchem (Dz. U. Nr 90, poz. 1006),
obowiązek oznakowania dróg spoczywa na zarządcy drogi . Ośrodek Hodowli Zwierzyny
L.(…) nie miał nie tylko obowiązku, ale nawet uprawnienia do wystawiania znaków
drogowych. Jedynie w szczególnych okolicznościach, takich jak ponadprzeciętne częste
kolizje z dziką zwierzyną na danym odcinku, o których Ośrodek Hodowli wiedział,
względnie powinien wiedzieć oraz istnienia stałego szlaku przemieszczania się
zwierzyny, przecinającego drogę i powodującego ponadprzeciętne zagrożenie w ruchu
drogowym miałby obowiązek zasygnalizowania o konieczności ustawienia takiego
znaku. W przedmiotowej sprawie okoliczności takie nie zachodziły, bowiem od 1997 r.
do daty wypadku powoda na terenie całego obwodu objętego administracją tego
Ośrodka było osiem kolizji ze zwierzyną, a tylko jedna na odcinku , na którym był
wypadek powoda. Z tych przyczyn Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok
i powództwo oddalił.
Powód w kasacji opartej na obu podstawach wymienionych w art. 3931
k.p.c.
zarzucił naruszenie art. 417 § 1 k.c. i art. 77 ust. 1 Konstytucji RP przez ich błędną
wykładnię polegającą na przyjęciu, że pozwany Skarb Państwa odpowiada za szkody
wyrządzone przez zwierzynę łowną tylko w przypadku zagrożenia ponadprzeciętnego
.W ramach drugiej podstawy zarzucił naruszenie art. 316 § 1 i 382 k.p.c. przez ustalenie
bez oparcia w materiale sprawy, że zagrożenie na odcinku, na którym doszło do
3
wypadku powoda nie było ponadprzeciętne. W konkluzji wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut naruszenia przepisów art. 316 § 1 i 382 k.p.c. nie może odnieść skutku.
Przytoczona przez skarżącego argumentacja mająca, jego zdaniem, wspierać zgłoszony
zarzut, w istocie dotyczy błędu w subsumcji, polegającej na wyprowadzeniu błędnego
wniosku z zebranego materiału, a więc nie odnosi się do podstawy kasacyjnej z art.
3931
pkt. 2, lecz dotyczy zagadnienia prawa materialnego. Wbrew stanowisku
skarżącego, Sąd Okręgowy nie dokonał odmiennych ustaleń od Sądu Rejonowego, że
na terenie całego obwodu objętego administracją Ośrodka Hodowli Zwierzyny od 1997 r.
do dnia wypadku powoda (24.4.2002 r.) było 8 kolizji ze zwierzyną, w tym jedna na
odcinku drogi, na którym doszło do tego wypadku. Przeciwnie ustalenie to przyjął za
własne, a jedynie wyprowadził z niego odmienny od Sądu Rejonowego wniosek, że
zagrożenie ze strony zwierzyny nie było ponadprzeciętne. Wniosek ten jako błędna
subsumcja mógłby ewentualnie być zwalczany w ramach naruszenia prawa
materialnego, a nie w drodze naruszenia przepisów procesowych.
Bezzasadność podstawy kasacyjnej opartej na uchybieniach procesowych,
powoduje, że zarzut naruszenia prawa materialnego podlega ocenie w oparciu o stan
faktyczny przyjęty za podstawę rozstrzygnięcia, którym Sąd Najwyższy w takiej sytuacji
jest związany.
W ustalonym stanie faktycznym nie może też odnieść skutku zarzut naruszenia
przepisów art. 417 § 1 k.c. i art. 77 ust. 1 Konstytucji RP.
Odpowiedzialność odszkodowawcza przyjęta w Konstytucji dotyczy wyłącznie
niezgodnego z prawem działania organu władzy publicznej i nie jest uwarunkowana
stwierdzeniem winy. Tym prawem, jak słusznie przyjęły Sądy obu instancji, z uwagi na
uregulowanie w przepisach prawa łowieckiego jedynie odpowiedzialności Skarbu
Państwa za szkody wyrządzone przez zwierzynę łowną w plonach i uprawach rolnych,
jest przepis art. 417 k.c. Brak w prawie łowieckim przepisu, na podstawie którego powód
mógłby dochodzić odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez sarnę, nie daje
podstawy do bezpośredniego stosowania art. 77 Konstytucji. W takiej sytuacji, jak
wyjaśnił Sąd Najwyższy w orzeczeniach, do których odwołał się Sąd Rejonowy, Skarb
Państwa ponosi odpowiedzialność na zasadach ogólnych, a więc na podstawie art. 417
§ 1 k.c., według wykładni przyjętej w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4
4
grudnia 2002 r. SK 18/2000. Jednakże Sąd Okręgowy zasadnie wskazał, że stosownie
do obowiązującego w okresie objętym sporem przepisu § 7 rozporządzenia Ministra
Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 10 października 2000 r. w sprawie
szczegółowych warunków zarządzania ruchem (Dz. U .Nr 90, poz. 1006) obowiązek
oznakowania dróg łącznie z ustawieniem stosownych znaków ostrzegawczych
spoczywa na zarządcy drogi, który miał obowiązek w każdy dostępny sposób
rozpoznawać warunki drogowe rzutujące na konieczność właściwego oznakowania.
Ośrodek Hodowli Zwierzyny w L., jak trafnie przyjął Sąd Okręgowy, miałby
obowiązek zasygnalizowania o potrzebie ustawienia znaku ostrzegawczego na odcinku
drogi, na którym doszło do wypadku powoda, tylko wówczas gdyby w tym miejscu istniał
stały przecinający drogę szlak przemieszczania się zwierzyny. Tymczasem z ustalonego
stanu faktycznego wynika, że szlak taki nie tylko nie istniał, a wypadek powoda był
drugim na tym odcinku drogi na przestrzeni pięciu lat.
Z tych przyczyn kasacja, jako pozbawiona uzasadnionych podstaw, podlegała
oddaleniu (art. 39312
k.p.c.). O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na
podstawie art. 102 k.p.c., w związku z art. 39319
i 391 k.p.c.