Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CK 359/04
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 lutego 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący)
SSN Marek Sychowicz
SSA Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej w K.
przeciwko H. S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 24 lutego 2005 r., kasacji
pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 14 stycznia 2004 r., sygn. akt I ACa (…),
1. oddala kasację;
2. zasądza od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 1800 zł tytułem
zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Strona powodowa Spółdzielnia Mieszkaniowa w K. w pozwie wniesionym
przeciwko pozwanej H. S. domagała się zasądzenia 32.807 zł z odsetkami ustawowymi
od dnia 30 kwietnia 2002 r. w związku z ostatecznym rozliczeniem kosztów budowy
lokalu użytkowego nabytego przez pozwaną, która odmówiła dopłaty do kwoty
rzeczywistych kosztów budowy ponad zapłaconą wcześniej zaliczkę.
2
Pozwana wniosła o oddalenie powództwa.
Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 30 lipca 2003 r. uwzględnił powództwo w
całości, powołując jako podstawę zasądzenia dochodzonej pozwem kwoty art. 226
Prawa Spółdzielczego.
Wyrokiem z dnia 14 stycznia 2004 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację od tego
wyroku wniesioną przez pozwaną. Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia faktyczne i ocenę
zasadności żądania pozwu dokonane przez Sąd I instancji. Zdaniem Sądu
Apelacyjnego, fakt członkostwa pozwanej w spółdzielni nakładał na nią obowiązek
poniesienia rzeczywistych kosztów budowy jej lokalu. Obejmowały one między innymi
koszt montażu witryn stanowiących jego wyposażenie. Wysokość kosztów budowy
przypadających na lokal pozwanej została prawidłowo ustalona przez spółdzielnię, po
ostatecznym rozliczeniu kosztów inwestycji. Uwzględniając brzmienie art. 226 Prawa
Spółdzielczego uzasadniało to uznanie roszczenia strony powodowej za uzasadnione i
apelację pozwanej, jako pozbawioną uzasadnionych podstaw należało oddalić.
Kasację od wyroku Sądu Apelacyjnego pozwana oparła na obu podstawach
wymienionych w art. 393 k.p.c. W ramach podstawy naruszenia przepisów
postępowania mającego istotny wpływ na wynik sprawy pozwana zarzuciła naruszenie
art. 227 k.p.c. w zw. z art. 224 k.p.c. oraz art. 233 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c., a także
art. 227 k.p.c. w zw. z art. 233 k.p.c. Jako podstawę naruszenia prawa materialnego
pozwana wskazała zarzut obrazy art. 5 k.c. w zw. z art. 233 k.p.c. i art. 224 k.p.c., art. 6
k.c., art. 226 Prawa Spółdzielczego, art. 226 Prawa Spółdzielczego w zw. z art. 353 k.c.
i art. 384 k.c., art. 656 k.c. w zw. z art. 632 i 354 k.c. oraz naruszenie art. 1 Prawa
Spółdzielczego. W oparciu o te zarzuty pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego
wyroku poprzez oddalenie powództwa, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu, bądź uchylenie także wyroku
Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania temu Sądowi.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Na wstępie wymaga podkreślenia, że zawarte w ustaleniach Sądu Apelacyjnego
sformułowanie o „objęciu” przez pozwaną lokalu wymagało uściślenia. Wobec treści § 5
umowy zawartej między stronami w dniu 15 listopada 1999 r. oraz ich stanowisk
prezentowanych w procesie, za bezsporne należy przyjąć, że pozwana nabyła w istocie
nie spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, lecz jego własność. Oznacza to, że
zakres obowiązków pozwanej związanych z nabyciem tego prawa nie wynikał wprost z
przepisów prawa spółdzielczego regulujących zobowiązania członków wobec
3
spółdzielni. Powyższe nie przesądza jednak o zasadności zarzutów kasacji dotyczących
naruszenia art. 226 Prawa Spółdzielczego. Należy mieć bowiem na uwadze, że w
powołanej wyżej umowie z dnia 15.11.1999 r. strony wyraźnie stwierdziły, że ustalenie
ceny za lokal, który miała nabyć pozwana, nastąpi na zasadach przewidzianych dla
ustalenia wysokości wkładu budowlanego za lokale spółdzielcze. Tego rodzaju treść
umowy jest w warunkach swobody kontraktowej (art. 3531
k.c.) w pełni dopuszczalna.
Skoro zaś strony przyjęły, że ustalenie ostatecznej wysokości ceny za lokal użytkowy
powódki nastąpi w oparciu o zasady ustalania wysokości wkładu budowlanego, to
odwołanie się przez Sąd, przy ocenie żądania zawartego w pozwie, do przepisów prawa
spółdzielczego i zasad rozliczeń z członkami w oparciu o przepisy statutu i regulaminu
spółdzielni nie może być ostatecznie kwestionowane.
Zarzuty naruszenia przepisów postępowania powołanych w kasacji zostały
sformułowane na podstawie twierdzeń o pominięciu przez Sąd treści 14 i 18 ust. 1
regulaminu powodowej spółdzielni, ich wadliwej ocenie i bezpodstawnym przyjęciu, że
koszt witryn winien być zaliczony do kosztów „indywidualnych” lokalu pozwanej. Wbrew
ocenie skarżącej, postanowienia regulaminu przewidujące, że koszt budowy lokali
użytkowych podlega rozliczeniu przy uwzględnieniu kosztów budowy proporcjonalnie do
powierzchni wszystkich lokali nie oznacza, że cena poszczególnych lokali nie powinna
być ustalona indywidualnie. Powołane wyżej postanowienia regulaminu określają
jedynie metodę ustalenia ostatecznej ceny lokali, co nie oznacza, że w przypadku
konkretnych lokali ich cena miałaby stanowić jedynie wielokrotność stawki związanej z
powierzchnią, bez rozróżnienia ich standardu i wyposażenia. Stwierdzenie Sądu
Apelacyjnego, że pozwana powinna pokryć koszty budowy przypadające rzeczywiście
na jej lokal nie oznacza w żadnym razie, iż treść regulaminu spółdzielni została przez
ten Sąd pominięta lub wadliwie oceniona. Zasadność stanowiska Sądu potwierdza też
brzmienie § 19, 24, 26 i 57 statutu spółdzielni. Ich treść wskazuje bowiem, że wkład na
lokal użytkowy powinien odpowiadać wysokości kosztów budowy związanych z jego
realizacją. Z przyczyn wyżej wskazanych uzasadniona była ocena Sądu Apelacyjnego,
że pozwana winna uiścić za swój lokal cenę obejmującą także koszt zamontowanych w
nim witryn, skoro stanowiły one element wyposażenia tego lokalu.
Z kolei zarzut naruszenia art. 6 k.c. w zw. z art. 233 i 224 k.p.c. podniesiony w
ramach podstawy kasacyjnej z art. 3931
pkt 1 k.p.c. w istocie stanowił także zarzut
naruszenia przepisów postępowania. Został on oparty o stwierdzenie, że strona
powodowa nie wykazała zasadności swojego żądania co do jego wysokości. Sposób
4
sformułowania i uzasadnienia tego zarzutu nie pozwala uznać go za usprawiedliwiony.
Kontrola kasacyjna zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. poprzez wadliwą ocenę materiału
dowodowego dokonywana jest wyłącznie w aspekcie badania przestrzegania prawa
procesowego przy ustalaniu podstawy faktycznej rozstrzygnięcia (por. uzasadnienie
wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2002 r., III CKN 271/01, OSNC 2004,
nr 2, poz. 26). Sąd Apelacyjny wskazał w oparciu o jakie dowody uznał, że strona
powodowa wykazała ostateczny koszt budowy lokalu pozwanej. Dopóki kasacja nie
wykaże, że ocena dowodów dokonana przez Sąd jest wynikiem istotnych błędów w
logicznym rozumowaniu, sprzeczności z doświadczeniem życiowym lub pominięcia
dowodów, które prowadzą do odmiennych wniosków, a ogranicza się do przedstawienia
własnej oceny, nie można uznać, że zaskarżone orzeczenie zostało wydane z
naruszeniem art. 233 k.p.c. (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 7 lutego
2000 r., I CKN 321/98, OSNC 2000, nr 10, poz. 178). Ogólnikowe stwierdzenie zawarte
w kasacji, że wskazane w niej przepisy zostały naruszone w wyniku przyjęcia przez Sąd
za udowodnioną wysokość dochodzonego żądania, nie mogło więc stanowić podstawy
do uwzględnienia zarzutu naruszenia art. 6 k.c. w zw. z art. 233 i 224 k.p.c. Należy też
podkreślić, że pozwana w swojej obronie w toku postępowania nie podważała w istocie
dokonanego przez stronę powodową wyliczenia kosztów budowy przypadających na jej
lokal, lecz zasadę obciążenia jej „indywidualnymi kosztami budowy”. Pozwana miała zaś
niewątpliwie możliwość kwestionowania także wyniku ostatecznego rozliczenia kosztów
budowy dokonanego przez spółdzielnię, co miałoby wpływ na rozkład ciężaru dowodu w
wykazaniu poprawności tego wyliczenia.
W świetle warunków umowy zawartej przez strony nie może budzić wątpliwości,
że w umowie nie została określona ostateczna cena sprzedaży lokalu. Wskazuje na to
jednoznacznie użyte w § 3 sformułowanie o szacunkowym koszcie budowy lokalu w
wysokości 73.680 zł.
Bezzasadne było zatem stanowisko skarżącej, że strony określiły „wynagrodzenie
ryczałtowe” i zasądzenie na rzecz strony powodowej wyższej kwoty stanowiło
naruszenie art. 632 k.c. w wyniku niezastosowania tego przepisu. Jednocześnie
twierdzenie pozwanej, że strony ustaliły całkowicie odmienne, niż przewidziane przez
prawo spółdzielcze zasady ustalenia ceny za nabywany przez nią lokal, są wewnętrznie
sprzeczne z jej stanowiskiem, że Sąd Apelacyjny przy wyrokowaniu nie uwzględnił
należycie treści regulaminu spółdzielni w zakresie sposobu ustalania ceny za ten lokal.
Nie znajdowało również uzasadnienia stanowisko pozwanej, że sposób określenia ceny
5
budowanego lokalu w umowie zawartej przez strony, należy ocenić jako wprowadzenie
pozwanej w błąd. Stanowisko to pozostaje w związku z pozostałymi zarzutami kasacji
(naruszenie art. 226 Prawa Spółdzielczego w zw. z art. 384 k.c. oraz naruszenie art. 1
Prawa Spółdzielczego), których podstawą były twierdzenia skarżącej, że pominięto fakt,
iż strona powodowa jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność profesjonalną, zaś
pozwana pozostawała w stosunku do spółdzielni w roli konsumenta. Także to ogólne
stwierdzenie nie poparte szerszą argumentacją, ani też odwołaniem się do ustaleń
faktycznych, należy uznać za bezzasadne. Nie można bowiem pominąć, że treść
umowy łączącej strony w sposób oczywisty wskazuje, iż jej przedmiotem był lokal
użytkowy, a pozwana zeznała, że prowadzi w nim własną działalność gospodarczą.
Pozwana podnosiła też, że celem jej działania było nabycie lokalu użytkowego na
komercyjnych zasadach. Powyższe okoliczności nie świadczą o występowaniu
pozwanej przy zawieraniu umowy w charakterze konsumenta. Pozwana nie oferowała
zaś w procesie żadnych dowodów dla wykazania okoliczności, które pozwalałyby
przyjąć, iż istotnie nabywała lokal jako konsument. Samo zaś stwierdzenie, że pozwana
była konsumentem nie oznaczałoby, że zostały naruszone przepisy chroniące takie
osoby. W stosunkach umownych stwierdzenie naruszenia uprawnień konsumenckich
wymagałoby oceny, jakie konkretnie postanowienia umowy naruszają określone
przepisy prawa materialnego zapewniające ochronę konsumentom. W kasacji nie
wskazano zaś przepisów które miały być naruszone, a kwestionowane postanowienia
umowy odnosiły się wyłącznie do sposobu określenia ceny sprzedaży lokalu, co jak już
wyżej wskazano nie znajdowało podstaw oraz rzekomo nie dość dokładnego określenia
zakresu inwestycji. Tymczasem umowa zawarta przez strony precyzowała dostatecznie
jej przedmiot, określając między innymi położenie lokalu, jego powierzchnię i sposób
jego wykończenia przez wykonawcę robót.
Z przyczyn wyżej wskazanych kasacja była pozbawiona uzasadnionych podstaw i
należało ją oddalić na podstawie art. 39312
k.p.c.
Orzeczenie o kosztach postępowania kasacyjnego znajduje uzasadnienie w treści
art. 98 § 1 i 108 § 1 k.p.c.