Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 30/05
POSTANOWIENIE
Dnia 28 czerwca 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący)
SSN Tadeusz Żyznowski
SSA Andrzej Struzik (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa G. P.
przeciwko A. P.
o podwyższenie renty przy udziale Prokuratora Okręgowego w W., po rozpoznaniu na
posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 28 czerwca 2005 r., zażalenia
pozwanego na postanowienie Sądu Okręgowego w W. z dnia 27 kwietnia 2004 r., sygn.
akt V Ca (…),
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2004 r. Sąd Okręgowy w W. odrzucił apelację
od wyroku Sądu Rejonowego w P. z dnia 9 czerwca 2003 r. Uzasadniając swe
orzeczenie, Sąd drugiej instancji wskazał, że na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik
pozwanego został wezwany do usunięcia braków formalnych apelacji przez uiszczenie
brakującego wpisu w kwocie 1330 zł pod rygorem jej odrzucenia. Złożony następnie
wniosek o zwolnienie pozwanego od opłaty został oddalony postanowieniem z dnia 20
lutego 2004 r., a orzeczenie to zostało doręczone pełnomocnikowi pozwanego w dniu 26
lutego 2004 r. wraz z wezwaniem do uiszczenia brakującego wpisu w terminie 7 dni pod
rygorem odrzucenia apelacji. Termin do uiszczenia opłaty upłynął bezskutecznie w dniu
4 marca 2004 r. a w konsekwencji apelacja podlegała odrzuceniu na podstawie art. 16
ust. 3 ustawy z 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w
2
związku z art. 373 k.p.c. Sąd Okręgowy wskazał także, że w dniu 31 marca 2004 r.
wpłynął wniosek pełnomocnika pozwanego o ponowne wezwanie go do uiszczenia
opłaty, jednakże wniosek ten jest bezzasadny, skoro stosowne wezwanie pełnomocnik
otrzymał w dniu 26 lutego 2004 r. wraz z prawomocnym postanowieniem
przesądzającym obowiązek jej poniesienia.
Postanowienie z dnia 27 kwietnia 2004 r. zaskarżył pozwany zarzucając obrazę
przepisów postępowania, a to art. 373 k.p.c. oraz art. 16 § 3 ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych. Naruszenie przepisu art. 373 k.p.c. polega, zdaniem
skarżącego, na niewłaściwym jego zastosowaniu wobec tego, że strona była wzywana
przez Sąd pierwszej instancji do usunięcia braków, zaś Sąd drugiej instancji mógłby
zastosować ten przepis jedynie wtedy, gdyby Sąd pierwszej instancji wezwania takiego
nie dokonał. Naruszenie art. 16 § 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
polega na błędnym przyjęciu, że strona była powiadomiona o konieczności uiszczenia
opłat, gdy w istocie powiadomienie takie nie miało miejsca. W konkluzji pozwany wniósł
o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do
merytorycznego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Naruszenie przepisu art. 373 k.p.c. nie miało miejsca. Istotnie Sąd pierwszej
instancji wzywał pozwanego o opłatę od apelacji, jednakże błędnie określił wysokość tej
opłaty na kwotę 40 zł, co dostrzegł Sąd Okręgowy określając wysokość opłaty na kwotę
1370 zł i wzywając o uiszczenie jej brakującej części. „Należna opłata”, o jakiej mowa w
art. 16 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, to opłata w wysokości
wynikającej z obowiązujących przepisów, a w konsekwencji uiszczenie opłaty niższej,
niż przewidziana przepisami, chociażby wynikało z błędnego zarządzenia sądu
pierwszej instancji, stanowi przeszkodę do rozpoznania apelacji. Obowiązek uiszczenia
opłaty nie jest konsekwencją zarządzenia przewodniczącego o wezwaniu strony do jej
uiszczenia ale wiąże się z samym faktem wniesienia przez stronę pisma podlegającego
opłacie (art. 15 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). W wypadku
uiszczenia opłaty w niewłaściwej wysokości nie może dojść do rozpoznania apelacji i
ściągnięcia brakującej części wpisu stosownie do art. 20 ust. 2 ustawy o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych, albowiem obowiązek uzupełnienia wpisu nie wynika
ze zdarzeń, które miały miejsce po jej wniesieniu, ale wpis w tej wysokości był należny
już w chwili wniesienia apelacji. Stąd, zgodnie z art. 16 ust. 1 i 3 i art. 28 powołanej
ustawy w zw. z art. 373 k.p.c., Sąd drugiej instancji wzywa stronę do uzupełnienia opłaty
3
do wysokości wynikającej z obowiązujących przepisów, a niewykonanie zarządzenia
powoduje odrzucenie apelacji. Takie stanowisko zajął też Sąd Najwyższy w uchwale
składu siedmiu sędziów z dnia 26 października 1970 r. sygn. III PZP 7/70 (OSNCP 1971
nr 4, poz. 62) i nadał jej moc zasady prawnej. Stosownie do tej uchwały sąd drugiej
instancji odrzuca rewizję (obecnie apelację), od której pomimo wniesienia nie został
uiszczony wpis należny w chwili jej wniesienia. W uchwale tej wskazano, iż art. 20 ust. 2
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych znajdzie zastosowanie wtedy, gdy
obowiązek uiszczenia wpisu od rewizji (obecnie apelacji) powstał na skutek ustalenia
przez sąd wyższej wartości przedmiotu zaskarżenia, cofnięcia zwolnienia od kosztów
sądowych lub uchylenia kurateli już po wysłaniu zawiadomienia o terminie posiedzenia.
Uzasadniając tę uchwałę Sąd Najwyższy akcentuje, że fakt podjęcia czynności przez
sąd nie ma znaczenia dla prawidłowego stosowania art. 16 ust. 3 ustawy, gdy
obowiązek uiszczenia wpisu istniał w chwili wniesienia rewizji (obecnie apelacji).
Trafnie natomiast w zażaleniu zarzucono naruszenie art. 16 ust. 3 ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przez odrzucenie apelacji oparte na
błędnym ustaleniu, że pełnomocnikowi pozwanego doręczono wezwanie o uiszczenie
opłaty. Ustalenie takie nie znajduje podstaw w dowodach doręczeń znajdujących się w
aktach sprawy. W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia wskazano, że doręczenie
wezwania nastąpiło jednocześnie z doręczeniem postanowienia z dnia 20 lutego 2004
r., jednakże znajdujący się na karcie 276 dowód doręczenia pełnomocnikowi pozwanego
korespondencji sądowej w dniu 26 lutego 2004 r. dotyczy wyłącznie wyżej
wymienionego postanowienia, zaś dowodu doręczenia wezwania o opłatę w aktach
sprawy brak. W konsekwencji przyjąć należy, że zażalenie jest zasadne, gdyż brak było
podstaw do zastosowania art. 16 ust. 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych. Z tych przyczyn, na podstawie art. 3941
§ 3 w zw. z art. 39815
§ 1 k.p.c.
zaskarżone postanowienie należało uchylić.