Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CK 208/05
POSTANOWIENIE
Dnia 8 lipca 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Jan Górowski
w sprawie z wniosku „A.(...)” Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. i „N.(...)”
Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.
o wpis do księgi wieczystej prawa wieczystego użytkowania,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 8 lipca 2005 r.,
kasacji wnioskodawczyni "N.(...)" Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.
od postanowienia Sądu Okręgowego w S. z dnia 26 października 2004 r., sygn. akt II Ca
(...),
uchyla zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Sądu Rejonowego w S. z
dnia 9 grudnia 2003r. Dz. Kw. (...) i sprawę przekazuje temu Sądowi Rejonowemu
do ponownego rozpoznania.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 26 października 2004 r., sprostowanym postanowieniem z
dnia 27 stycznia 2005 r., Sąd Okręgowy w S. oddalił apelację wnioskodawcy – Spółki z
o.o. N.(...) w S. od postanowienia Sądu Rejonowego w S. z dnia 9 grudnia 2003 r.,
oddalającego wniosek o wpisanie w księdze wieczystej Kw nr 97105 Spółki z o.o. D.(...)
w S., jako wieczystego użytkownika nieruchomości, dla której prowadzona jest ta księga
i właściciela znajdujących się na niej budynków. Orzeczenie to wydane zostało w
następującym stanie faktycznym. Użytkowanie wieczyste i własność budynków Spółka z
o.o. A.(...) w S. nabyła od M. J. umową z dnia 20 maja 2002 r. i przeniesienie na nią tych
2
praw, w uwzględnieniu wniosku z dnia 22 maja 2002 r., zostało wpisane w księdze
wieczystej w dniu 20 maja 2003 r. Umową z dnia 15 października 2002 r. Spółka A.(...)
zbyła wymienione prawa na rzecz Spółki D.(...). Na mocy uchwały nadzwyczajnego
zgromadzenia wspólników z dnia 15 lipca 2003 r. Spółka D.(...) zmieniła firmę na N.(...).
Powołując się na pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 5 lipca
2001 r., II CKN 1220/00 (OSP 2002, nr 9, poz. 123) Sąd Okręgowy uznał, że Spółka
A.(...) nie mogła przed wpisaniem jej w księdze wieczystej jako uprawnionej z tytułu
użytkowania wieczystego, t.j. przed dniem 20 maja 2003 r., skutecznie rozporządzić tym
prawem, a zatem w dniu 15 października 2002 r. nie mogła skutecznie zbyć go na rzecz
Spółki D.(...).
Postanowienie wymienione na wstępie wnioskodawca zaskarżył kasacją.
Podstawą kasacji jest naruszenie prawa materialnego polegające na niewłaściwym
zastosowaniu art. 29 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece
(tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.; dalej „u.k.w.h”) i na błędnej
wykładni art. 237 k.c. oraz naruszenie przepisu postępowania – jak wynika z
uzasadnienia kasacji – art. 316 § 1 k.p.c. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i postanowienia Sądu Rejonowego w S. z dnia 9 grudnia 2003 r. i
przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zagadnienie, z jaką chwilą następuje nabycie użytkowania wieczystego, czy z
chwilą wpisania nabywcy tego prawa do księgi wieczystej, czy też – w razie dokonania
tego wpisu – z chwilą złożenia wniosku o jego dokonanie, tak w doktrynie jak i w
judykaturze nie jest rozstrzygane jednolicie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego
przykładem jednego stanowiska jest postanowienie powołane w uzasadnieniu
zaskarżonego postanowienia. Przykłady orzeczeń reprezentujących drugie, odmienne
stanowisko, przytacza skarżący w uzasadnieniu kasacji. Jednym z takich orzeczeń jest
uchwała z dnia 21 maja 2002 r., III CZP 29/02 (OSNC 2003, nr 6, poz. 76). Sąd
Najwyższy w składzie rozpoznającym kasację przychyla się do tego drugiego
stanowiska.
Jak trafnie wskazano w uzasadnieniu powołanej ostatnio uchwały, treść art. 29
u.k.w.h. nakazuje przyjąć, że wpis użytkowania wieczystego wywiera skutek wsteczny
od daty złożenia wniosku o jego dokonanie, i z chwilą jego dokonania powstaje lub
przechodzi na nabywcę prawo użytkowania wieczystego. Konsekwencją tego jest np.,
że od tej chwili liczy się termin, na jaki prawo zostało ustanowione. Od tej chwili jego
3
nabywca może więc także rozporządzić nabytym prawem. Skuteczność takiego
rozporządzenia, dokonanego po złożeniu wniosku o wpisanie nabywcy do księgi
wieczystej a przed dokonaniem tego wpisu, pozostaje wszakże w zawieszeniu, do chwili
dokonania wpisu. Nie ma zaś podstaw do podważania tej skuteczności w razie
dokonania tego wpisu.
W uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2002 r., III CZP
29/02 przekonywująco także wywiedziono, że za przyjęciem prezentowanego w niej
stanowiska przemawia również wykładnia funkcjonalna. Uznanie, że powstanie
użytkowania wieczystego lub przejście tego prawa następuje – w razie dokonania wpisu
nabywcy w księdze wieczystej – z chwilą złożenia wniosku o dokonanie tego wpisu,
pozwala bowiem zapobiec przypadkowości wynikającej z tego, kiedy sąd
wieczystoksięgowy dokona wpisu oraz pozwala uniknąć niepewności co do sytuacji
nabywcy użytkowania wieczystego, uniemożliwiającej mu skuteczne rozporządzenie
nabytym prawem.
Z tego co wyżej powiedziano wynika, że Spółka A.(...), wobec wpisania jej w
księdze wieczystej jako uprawnionej z tytułu użytkowania wieczystego na skutek
wniosku z dnia 22 maja 2002 r. mogła po tym dniu, t.j. w dniu 15 października 2002 r.
skutecznie rozporządzić tym prawem i zbyć go na rzecz Spółki D.(...).
Z przytoczonych względów należało uznać, że kasacja oparta została
na uzasadnionych podstawach, wobec czego Sąd Najwyższy na podstawie art. 13 § 2 w
związku z art. 39313
§ 1 zd. drugie k.p.c. w brzmieniu sprzed zmiany dokonanej ustawą z
dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – kodeks postępowania cywilnego oraz
ustawy – prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) w
związku z art. 3 tej ustawy, postanowił jak w sentencji.

II CK 208/05

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia