Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 80/05
POSTANOWIENIE
Dnia 7 lipca 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Kwaśniewski
SSN Elżbieta Skowrońska-Bocian
w sprawie z wniosku J. T. i R. T.
przy uczestnictwie M. W.
o dział spadku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 7 lipca 2005 r.,
zażalenia uczestniczki na postanowienie Sądu Okręgowego w B. z dnia 26 kwietnia
2005 r., sygn. akt II Ca (...),
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2005 r. Sąd Okręgowy w B. odrzucił kasację
uczestniczki postępowania M. W., ponieważ po odmowie zwolnienia jej od kosztów
sądowych nie został uiszczony w terminie należny wpis, a kolejny wniosek o zwolnienie
od kosztów uczestniczka złożyła po upływie terminu do opłacenia wpisu (art. 3935
k.p.c.).
W zażaleniu uczestniczka wniosła o uchylenie tego postanowienia oraz objęcie
kontrolą instancyjną odmowę zwolnienia jej od kosztów sądowych (art. 380 k.p.c.).
Skarżąca podkreśliła, że jest w podeszłym wieku, utrzymuje się tylko z renty
rolniczej w wysokości 388 zł (otrzymywanej w trzymiesięcznych okresach), nie ma
oszczędności i majątku przynoszącego dochód, a ponadto wszczęta została przeciwko
2
niej egzekucja komornicza o dopłatę zasądzoną w sprawie działowej) Km (...)
Komornika Sądu Rejonowego w Ż.).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W zażaleniu na odrzucenie kasacji w następstwie nieuiszczenia wpisu (art. 16
ust. 3 uksc) można kwestionować – w trybie art. 380 k.p.c. – odmowę zwolnienia od
kosztów sądowych powodującą niemożność opłacenia wpisu. W zażaleniu uczestniczki
taki wniosek został złożony.
W rozpoznawanej sprawie wezwanie o wpis od kasacji w wysokości 3920 zł
zostało dokonane po wcześniejszej odmowie zwolnienia od kosztów sądowych
niezaskarżalnym postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2005 r. Wbrew stanowisku Sądu
Okręgowego, ponowny wniosek o zwolnienie od kosztów został złożony nie 21 kwietnia
2005 r., lecz 20 kwietnia 2005 r. (vide: data stempla pocztowego), a więc przed upływem
terminu do uiszczenia opłaty kasacyjnej, przez co przerwano ten termin. Bez
rozpoznania tego wniosku nie mogło dojść do odrzucenia kasacji na podstawie art. 16
ust. 3 uksc.
W aktach sprawy znajduje się postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 11 maja
2005 r. „oddalające wniosek w sprawie o dział spadku”. Nie wiadomo jednak – z braku
motywów i określenia przedmiotu rozstrzygnięcia – czego dotyczy te orzeczenie. Nie
może ono mieć znaczenia przy rozstrzygnięciu zażalenia jako bezprzedmiotowe bądź
nieadekwatne do istniejącej sytuacji procesowej.
Problem ponawiania wniosków o zwolnienie od kosztów sądowych, po
wcześniejszej prawomocnej odmowie, ma duże znaczenie dla toku postępowania
sądowego. Może być bowiem przejawem bezzasadnego blokowania tego
postępowania, ale – z drugiej strony – może być następstwem istotnych procesowo
zdarzeń. W orzeczeniu z dnia 23 lutego 1999 r., I CKN 1064/97 (OSNC 1999, z.9, poz.
153), Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż nie przerywa biegu terminu do uiszczenia opłaty
sądowej (art. 16 ust. 1 i 3 uksc) wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, który został
złożony po prawomocnym oddaleniu uprzednio złożonego wniosku w tym przedmiocie,
jeżeli nie zachodzą nowe okoliczności uzasadniające odmienną ocenę możliwości
poniesienia kosztów sądowych przez stroną. W zażaleniu uczestniczki została powołana
taka nowa okoliczność w postaci wszczęcia przeciwko niej postępowania
egzekucyjnego w sprawie Km (...). Należało więc ponownie ocenić możliwości płatnicze
M. W. w aspekcie nowej okoliczności oraz dużego obciążenia wpisem kasacyjnym (ok. 4
3
000 zł), tym bardziej że przedstawiona w zażaleniu sytuacja materialna i życiowa
uczestniczki znajduje uprawdopodobnienie.
Należało w konsekwencji uchylić zaskarżone postanowienie (art. 39815
§ 1 zd.
pierwsze k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.).

V CZ 80/05

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia