Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CK 130/05
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 sierpnia 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Iwona Koper
SSN Henryk Pietrzkowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa M.S. i A. K.
przeciwko Gminie Miasto R.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 10 sierpnia 2005 r., kasacji strony
pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 16 grudnia 2004 r., sygn. akt I ACa (…),
oddala kasację.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 16 grudnia 2004 r. oddalił apelację pozwanej
Gminy od wyroku wstępnego z dnia 21 września 2004 r., na podstawie którego Sąd
Okręgowy uznał za usprawiedliwione co do zasady powództwo o zasądzenie kwoty
582 707 zł z odsetkami tytułem odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez
funkcjonariuszy strony pozwanej wskutek niepowiadomienia powódek o możliwości
zwrotu wywłaszczonej nieruchomości.
2
Według dokonanych ustaleń, powódki na podstawie umowy notarialnej z dnia 4
czerwca 1981 r. przewidzianej przez art. 6 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i
trybie wywłaszczenia nieruchomości, dalej jako: „ustawa z dnia 12 marca 1958 r.” (jedn.
tekst: Dz. U. z 1974 r. Nr 10, poz. 64) zbyły Skarbowi Państwa, będącemu
poprzednikiem prawnym strony pozwanej, nieruchomość zabudowaną domem przy ul.
M. w R. Nieruchomość ta nie mogła zostać przeznaczona na wskazany w akcie
notarialnym cel, jakim było wybudowanie parkingu, bowiem decyzją z dnia 24 czerwca
1981 r. Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał tę nieruchomość do rejestru
zabytków. Powódki nie zostały powiadomione o zamiarze użycia nieruchomości na inny
cel, niż określony w umowie z dnia 4 czerwca 1981 r. i możliwości zwrotu
nieruchomości. W latach 1983 – 1998 dokonano podziału geodezyjnego spornej
ruchomości, a niektóre działki wydzielone w następstwie tego podziału oddane zostały w
wieczyste użytkowanie osób trzecich, a następnie przekształcone w prawo własności,
niektóre zostały sprzedane, a inne nadal stanowią własność pozwanej Gminy. Te
ostatnie działki nie przedstawiają dla powódek żadnej wartości użytkowej, zważywszy
na ich konfigurację i sposób zagospodarowania. Sądy obu instancji uznały, że wskutek
bezprawnego - bo sprzecznego z art. 34 ust.1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r.
o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (jedn. tekst: Dz. U. z 1974 r. Nr 10,
poz. 64) oraz późniejszymi - art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r.
o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (jedn. tekst: Dz. U. z 1991 r. Nr
30, poz. 127) i art.136 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce
nieruchomościami (Dz. U. Nr 115, poz. 741 ze zm.) - niewykonania obowiązku
powiadomienia powódek o możliwości zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, powódki
utraciły roszczenie o zwrot wywłaszczonych nieruchomości, a taka utrata „może
posiadać wymierny walor majątkowy”. Sąd Apelacyjny stwierdził, że także jako
bezprawne „musi być potraktowane działanie Gminy, polegające na wydaniu w dniu 2
września 1998 r. decyzji o przekształceniu wieczystego użytkowania w prawo własności
w odniesieniu do działki nr (…)/3.
Kasacja strony pozwanej oparta została na postawie naruszenia prawa
materialnego, a mianowicie art. 6 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. przez uznanie, że
obowiązujący w tej dacie porządek prawny nakazywał organom administracyjnym
traktować nieruchomości nabyte umową notarialną jak nieruchomości wywłaszczone
decyzją wywłaszczeniową. W ramach tej podstawy kasacyjnej strona skarżąca zarzuciła
naruszenie „uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 1985 r., III AZP 8/84, OSNCP
3
1985, nr 10, poz.145 przez uznanie, że uchwała ta stanowi podstawę uznania za
bezprawne działania organu dokonane przed dniem jej podjęcia”. Według skarżącej
naruszone zostały także art. 1 ust. 1 i 2, art. 2 ust. 3 i art. 3 ustawy z dnia 4 września
1997 r. o przekształceniu prawa wieczystego użytkowania przysługującego osobom
fizycznym w prawo własności, dalej jako „ustawa z dnia 4 września 1997 r.” (Dz. U. Nr
123, poz. 781) – przez przyjęcie, że pozwana Gmina dopuściła się bezprawności
działania wydając decyzję o przekształceniu prawa wieczystego użytkowania niektórych
działek w prawo własności, mimo że spełnione zostały przesłanki do takiego
przekształcenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nie został naruszony art. 6 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. Nieruchomością
wywłaszczoną w rozumieniu tej ustawy jest także nieruchomość zbyta na podstawie
umowy przewidzianej przez jej art. 6. Okoliczność, że wykładnię taką przedstawił Sąd
Najwyższy dopiero w wyroku z dnia 20 lutego 1985 r., III AZP 8/84, OSNCP 1985, nr 10,
poz. 145, nie oznacza – wbrew stanowisku zaprezentowanemu w kasacji - że dopiero
od opublikowania tego orzeczenia nieruchomość zbytą w trybie umowy zawartej na
podstawie art. 6 cytowanej ustawy należało kwalifikować jako wywłaszczoną w
rozumieniu art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. Jest oczywistym, nie
wymagającym wywodu prawnego stwierdzenie, że skutki wadliwej interpretacji prawa
obciążają organ je stosujący bez względu na późniejszą wykładnię tego prawa
przedstawioną w judykaturze. W kategoriach nieporozumienia ocenić należało powołany
w ramach podstawy kasacyjnej z art. 3931
pkt 1 k.p.c. zarzut naruszenia wspomnianej
uchwały Sądu Najwyższego, skoro orzeczenia sądowe nie są prawem. Sąd Apelacyjny,
jako podstawę materialnoprawną odpowiedzialności strony pozwanej wskazał szereg
przepisów, których naruszenia strona pozwana nie wskazała w kasacji, ograniczając się
do powołania art. 1 ust. 1 i 2 oraz art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 4 września 1997 r.
Odnosząc się do tego zarzutu przede wszystkim podnieść należy, że utrata możliwości
uzyskania zwrotu wywłaszczonego prawa może stanowić szkodę (por. m.in.
uzasadnienie uchwały SN z dnia 8 listopada 2002 r., III CZP 73/02, OSNC 2003, nr 10,
poz. 131). W rozpoznawanej sprawie źródła szkody można dopatrzeć się w zdarzeniach
powołanych przez Sąd Apelacyjny, które poprzedzały decyzję o przekształceniu prawa
wieczystego użytkowania, które podlegało zwrotowi na rzecz powódek, w prawo
własności na rzecz innych osób. Kolejnym ogniwem tych zdarzeń była niewątpliwie
decyzja wydana na podstawie art. 1 ust. 1 i 2 oraz art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 4 września
4
1997 r., jako wywołująca nieodwracalne skutki prawne, skoro prawo użytkowania
wieczystego przekształcone zostało w prawo własności osób trzecich.
Wobec tego, że żaden z powołanych w kasacji przepisów prawa nie został – jak
wykazano – naruszony, kasacja, jako pozbawiona usprawiedliwionych podstaw
podlegała oddaleniu (art. 39312
k.p.c. w zw. z art. 3 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o
zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju
sądów powszechnych, Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98).

I CK 130/05

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia