I CK 157/05
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:18-12-2014
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CK 157/05
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 listopada 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marian Kocon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Tadeusz Żyznowski
w sprawie z powództwa B. S.
przeciwko Bankowi P.(...) S.A. w W.
o ustalenie,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 8 listopada 2005 r., kasacji
powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 20 października 2004 r., sygn. akt VI ACa
(…),
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Powód B. S. wystąpił przeciwko Bankowi P.(...) S.A. w W. z powództwem o
zobowiązanie do zawarcia z nim umowy sprzedaży bliżej określonego lokalu
mieszkalnego w oparciu o art. 6 pkt4 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach
zbywania mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych
spółek handlowych z udziałem Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz
niektórych mieszkań będących własnością Skarbu Państwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz.
24 ze zm.).
2
Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 20 października 2004 r. powództwo oddalił,
zaś Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 20 października 2004 r. oddalił apelację powoda. U
podłoża rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego legło założenie, że powództwo jest oparte
na art. 189 k.p.c. oraz pogląd o nieposiadaniu przez powoda interesu prawnego w jego
wytoczeniu ze względu na możliwość wytoczenia dalej idącego powództwa o
zobowiązanie strony pozwanej do złożenia oświadczenia woli oznaczonej treści.
Kasacja powoda, oparta na obu podstawach z art. 3931
k.p.c., zawiera zarzut
naruszenia art. 378, 382 § 2, 224 i 223 § 1 k.p.c., art. 6 Europejskiej Konwencji o
Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, a także art. 189 k.p.c., i zmierza
do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będących
własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem
Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących
własnością Skarbu Państwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 24 ze zm.) przyznaje osobom
uprawnionym, tzn. pracownikom i byłym pracownikom będących najemcami oraz
osobom bliskim, pierwszeństwo w nabyciu lokalu mieszkalnego. Naruszenie tego
pierwszeństwa pociąga za sobą nieważność dokonanej czynności.
W ocenie skarżącego suma działań prawnych podjętych przez pozwanego
stanowi źródło jego roszczenia o sprzedaż zajmowanego lokalu mieszkalnego na
zasadach preferencyjnych, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r.
Jednak z uwagi na to, że pozwany odmawia realizacji tego roszczenia skarżący wystąpił
na drogę sądową z żądaniem zobowiązania pozwanego do zawarcia umowy „kupna”
owego lokalu (m. in. k. (…)). Inaczej mówiąc, skarżący, wbrew założeniu Sądu
Apelacyjnego, wniósł powództwo o zobowiązanie pozwanego do złożenia oświadczenia
woli o treści odpowiadającej umowie sprzedaży zajmowanego lokalu na zasadach
preferencyjnych określonych w art. 6 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r., przyjmując za
podstawę rozstrzygnięcia przepisy art. 64 k.c. i art. 1047 k.p.c. Tak też zresztą żądanie
pozwu odczytał pozwany (np. k. (…)).
W doktrynie takie powództwo określa się jako powództwo o ukształtowanie,
którego źródłem musi być odpowiedni przepis prawa. Źródłem powództwa wniesionego
przez skarżącego są, w jego ocenie, przepisy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r.
Powództwo o ukształtowanie różni się w stosunku do powództwa o ustalenie tym,
że powód nie potrzebuje wykazywać swego interesu prawnego, jaki ma we wniesieniu
3
powództwa, wystarczy tu legitymacja powoda wynikająca z przepisów prawa
materialnego, względnie także z przepisów prawa procesowego, gdy chodzi o
powództwa zmierzające do ukształtowania nowej sytuacji procesowej.
Sąd Apelacyjny stosując w sprawie art. 189 k.p.c. uchybił zatem temu przepisowi.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł, jak w wyroku.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 8 listopada 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marian Kocon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Tadeusz Żyznowski
w sprawie z powództwa B. S.
przeciwko Bankowi P.(...) S.A. w W.
o ustalenie,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 8 listopada 2005 r., kasacji
powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 20 października 2004 r., sygn. akt VI ACa
(…),
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Apelacyjnemu do
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Powód B. S. wystąpił przeciwko Bankowi P.(...) S.A. w W. z powództwem o
zobowiązanie do zawarcia z nim umowy sprzedaży bliżej określonego lokalu
mieszkalnego w oparciu o art. 6 pkt4 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach
zbywania mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych
spółek handlowych z udziałem Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz
niektórych mieszkań będących własnością Skarbu Państwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz.
24 ze zm.).
2
Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 20 października 2004 r. powództwo oddalił,
zaś Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 20 października 2004 r. oddalił apelację powoda. U
podłoża rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego legło założenie, że powództwo jest oparte
na art. 189 k.p.c. oraz pogląd o nieposiadaniu przez powoda interesu prawnego w jego
wytoczeniu ze względu na możliwość wytoczenia dalej idącego powództwa o
zobowiązanie strony pozwanej do złożenia oświadczenia woli oznaczonej treści.
Kasacja powoda, oparta na obu podstawach z art. 3931
k.p.c., zawiera zarzut
naruszenia art. 378, 382 § 2, 224 i 223 § 1 k.p.c., art. 6 Europejskiej Konwencji o
Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, a także art. 189 k.p.c., i zmierza
do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będących
własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem
Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących
własnością Skarbu Państwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 24 ze zm.) przyznaje osobom
uprawnionym, tzn. pracownikom i byłym pracownikom będących najemcami oraz
osobom bliskim, pierwszeństwo w nabyciu lokalu mieszkalnego. Naruszenie tego
pierwszeństwa pociąga za sobą nieważność dokonanej czynności.
W ocenie skarżącego suma działań prawnych podjętych przez pozwanego
stanowi źródło jego roszczenia o sprzedaż zajmowanego lokalu mieszkalnego na
zasadach preferencyjnych, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r.
Jednak z uwagi na to, że pozwany odmawia realizacji tego roszczenia skarżący wystąpił
na drogę sądową z żądaniem zobowiązania pozwanego do zawarcia umowy „kupna”
owego lokalu (m. in. k. (…)). Inaczej mówiąc, skarżący, wbrew założeniu Sądu
Apelacyjnego, wniósł powództwo o zobowiązanie pozwanego do złożenia oświadczenia
woli o treści odpowiadającej umowie sprzedaży zajmowanego lokalu na zasadach
preferencyjnych określonych w art. 6 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r., przyjmując za
podstawę rozstrzygnięcia przepisy art. 64 k.c. i art. 1047 k.p.c. Tak też zresztą żądanie
pozwu odczytał pozwany (np. k. (…)).
W doktrynie takie powództwo określa się jako powództwo o ukształtowanie,
którego źródłem musi być odpowiedni przepis prawa. Źródłem powództwa wniesionego
przez skarżącego są, w jego ocenie, przepisy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r.
Powództwo o ukształtowanie różni się w stosunku do powództwa o ustalenie tym,
że powód nie potrzebuje wykazywać swego interesu prawnego, jaki ma we wniesieniu
3
powództwa, wystarczy tu legitymacja powoda wynikająca z przepisów prawa
materialnego, względnie także z przepisów prawa procesowego, gdy chodzi o
powództwa zmierzające do ukształtowania nowej sytuacji procesowej.
Sąd Apelacyjny stosując w sprawie art. 189 k.p.c. uchybił zatem temu przepisowi.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł, jak w wyroku.