Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CK 396/05
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 25 listopada 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca)
SSN Gerard Bieniek
w sprawie z powództwa Z. Ł., J. K., M. Ł.
i S. R.
przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu Użyteczności Publicznej "P.(...)"
Rejonowemu Urzędowi (...) o odszkodowanie, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie
Cywilnej w dniu 25 listopada 2005 r., kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu
Okręgowego w W. z dnia 22 października 2004 r., sygn. akt II Ca (…),
I. odrzuca kasację w stosunku do powódki J. K.;
II. uchyla zaskarżony wyrok, z wyłączeniem punktu IV w części orzekającej o
roszczeniu powodów - Z. Ł., M. Ł., S. R., i w tym zakresie przekazuje sprawę do
ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w W., pozostawiając temu Sądowi
rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego – Przedsiębiorstwa Państwowego
Użyteczności Publicznej „P.(...)” – Rejonowy Urząd (...) na rzecz czterech pozwanych
2
dochodzone przez nich kwoty odpowiednio obniżone o 50% z odsetkami i oddalił
powództwa powodów w pozostałym zakresie. Powodowie domagali się zwrotu wpłat
dokonywanych przez nich za pośrednictwem pracownicy pozwanego Przedsiębiorstwa
na rachunek oszczędnościowy prowadzony w BANKU S.A. Sąd pierwszej instancji oparł
swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych.
Powodowie w różnych okresach zawarli umowy rachunku oszczędnościowego z
niewystępującym w sporze BANKU S.A. po dokonaniu na ten rachunek pierwszych
wkładów oszczędnościowych w różnych kwotach (Z. Ł. – w dniu 12 października 2001
r.; M. Ł. w dniu 7 sierpnia 2001 r.; J. K. w dniu 26 kwietnia 2002 r.; S. R. w dniu 31
grudnia 1993 r.). Powód Z. Ł. znał wysokość odsetek oferowanych przez Bank. Dwie
następne wpłaty powód ten wniósł w Urzędzie (…) J., w którym pracowała K. B..
Pracownica ta namówiła tego powoda (jeszcze przed zawarciem umowy z Bankiem) do
dokonywania wpłat na rachunek w tymże Urzędzie (…) z sugestią uzyskania przez
powoda 30% oprocentowania jako specjalnej oferty dla pracowników P.(...). Pierwsza
wpłata nastąpiła w dniu 13 października 2001 r. (w wysokości 15.000 zł) do rąk
pracownicy Urzędu (…); wpłatę tej kwoty odnotowano pod datą 12 października 2001 r.
i potwierdzono stemplem (…). Kolejnej wpłaty (w wysokości 3.500 zł) powód dokonał w
dniu 28 listopada 2001 r. Wpłaty te nie zostały zaewidencjonowane przez Bank
prowadzący rachunek oszczędnościowy powoda. W kwietniu 2002 r. powód dowiedział
się, że stan jego oszczędności pokrywa się jedynie z pierwszą wpłatą dokonaną w
Banku. W podobnych okolicznościach dokonywali wpłat w Urzędzie (…) pozostali
powodowie. W dniu 7 sierpnia 2001 r. K. B. potwierdziła stemplem (…) wpłatę na
książeczkę dokonaną przez powódkę M. Ł. Za namową tej pracownicy P.(...) powódka
dokonała także innych wpłat (5.000 zł i 2.000 zł). Wszystkie te wpłaty nie zostały
potwierdzone blankietami „wpłaty” (asygnatami wpłaty) znajdującymi się w książeczce
oszczędnościowej. W kwietniu 2002 r. K. B. dopisała w książeczce oszczędnościowej
powódki odsetki (w wysokości 7.035 zł). W dniu otwarcia rachunku oszczędnościowego
(13 września 2001 r.). powódka J. K. wpłaciła w Urzędzie (…) u K. B. kwotę 5.000 zł;
fakt ten potwierdzony został wpisem oraz stemplem do książeczki powódki; w kwietniu
powódka ta dowiedziała się o jej stanie oszczędności na rachunku oszczędnościowym
(100 zł). K. B. informowała wspomnianych trzech powodów, że wpłata pieniędzy na
rachunek oszczędnościowy może być oprocentowana w wysokości 60% rocznie. Powód
S. R. nie był obecny przy otwieraniu rachunku oszczędnościowego, pierwsze pieniądze
na książeczkę oszczędnościową wpłaciła jego żona. Początkowo wkład na tej
3
książeczce wynosił 2.000 zł (po denominacji). Następne wpłaty dokonywane były w
lutym 1996 r. i w styczniu 1998 r. Pozostałe wpisy na książeczce odnosiły się tylko do
odsetek. Książeczka oszczędnościowa nie jest podpisana przez posiadacza wkładu. Do
jej pierwszej strony dopięta jest kartka z zapisem pierwszej wpłaty z dnia 31 grudnia
1993 r. Jako osoba wpłacająca pierwszą wpłatę wskazana jest K. B. Wpłaty na
książeczkę powoda S. R. były dokonywane w latach 1994 – 1999 r.
W księgach bankowych Banku wykazane były jedynie pierwsze (minimalne)
wkłady oszczędnościowe czterech powodów powiększone o odpowiednie
oprocentowanie. K. B. pracowała u pozwanego jako starszy asystent i w pewnych
okresach zastępowała także Naczelnika Urzędu (…). Pracownica ta była upoważniona
do przyjmowania wpłat na książeczki oszczędnościowe BANKU S.A. W czasie kontroli
wewnętrznej Urzędu (…) w dniach 30 kwietnia – 6 maja 2002 r. oraz 9 maja 2002 r.
stwierdzono uchybienia w pracy tego Urzędu polegające m.in. na niezgodnym z
regulaminem postępowaniem z oryginałami i duplikatami kluczy od Urzędu i głównego
schowka kasowego oraz niezgodnie z regulaminem wypełnienie dokumentów
rachunkowo-kasowych przy prowadzeniu raportów kasowych i prowadzeniu kontroli
odcisków datowników. W sprawozdaniu pokontrolnym zarzucono bezpośredniej
przełożonej K. B. brak nadzoru i kontroli nad tą pracownicą. Przełożona ta wykonywała
swoje obowiązki służbowe w sposób niedbały i niezgodnie z obowiązującymi przepisami
przy dwuosobowej obsadzie personalnej Urzędu. W zbiorczym zestawieniu z
postępowania wyjaśniającego z dnia 26 lipca 2002 r. stwierdzono m.in. to, że nadużycia
popełnione przez K. B. były możliwe, bowiem: 1) bezpośredni przełożeni (naczelnik
Urzędu) obdarzali ją zaufaniem i dopuścili do sytuacji, w których pracownica ta mogła
samodzielnie podejmować decyzje o dokonywaniu zawyżonych wypłat z książeczek
oszczędnościowych; 2) obowiązki kasjera kasy głównej umożliwiały K. B.
kontynuowanie jej nielegalnej działalności w zakresie obsługi obrotu
oszczędnościowego; 3) przeprowadzone przez naczelników kontrole były nierzetelne i
niewystarczające, albo w ogóle nie były dokonywane; 4) naczelnicy Urzędu nie
dokonywali jakiegokolwiek nadzoru i kontroli pracy K. B., m.in. w zakresie wymogów
dyscypliny pracy (opuszczanie stanowiska w godzinach pracy), zezwalali na
przechowywanie w głównym schowku kasowym prywatnych rzeczy pracownika, nie
reagowali na popełnione nieprawidłowości w sposób właściwy; 5) posiadanie przez K. B.
kompletu kluczy do urzędu, celowe działanie naczelników polegające na braku
ewidencjonowania wszystkich duplikatów kluczy w ewidencji i ukrywanie tego faktu
4
przed jakąkolwiek kontrolą ze strony pracowników (...), znacznie ułatwiło dostęp tego
pracownika do wszelkich rekwizytów urzędu; 6) panujące w Urzędzie stosunki (między
asystentem a naczelnikiem) o charakterze koleżeńskim powodowały całkowite
rozluźnienie dyscypliny w Urzędzie (K. B., będąca na zwolnieniu lekarskim, mogła
swobodnie wejść do Urzędu i posługiwać się potrzebnymi jej rekwizytami).
K. B. została skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwa popełnione
na szkodę powodów i innych osób nie występujących w tym postępowaniu.
Strona pozwana świadczy usługi w zakresie obrotu oszczędnościowego na rzecz
BANKU S.A. na podstawie umowy z dnia 27 grudnia 2001 r. Postanowienia załącznika
nr 5 do tej umowy określały szczegółowo procedurę postępowania przy operacjach
związanych z książeczkami oszczędnościowymi.
Powodowie złożyli apelację w zakresie dotyczącym oddalenia powództwa
i apelacje te zostały uwzględnione przez Sąd Okręgowy. Sąd ten zasądził na rzecz
powodów dochodzone przez nich kwoty w pełnym zakresie z odsetkami. Oddalił
natomiast apelację strony pozwanej jako nieuzasadnioną.
W ocenie Sądu drugiej instancji, istniały przesłanki dla przyjęcia
odpowiedzialności strony pozwane na podstawie art. 430 k.c. Nie było wątpliwości co do
tego, że pracownicy P.(...) (K. B.) powierzono wykonywanie określonej grupy czynności
(obsługi książeczek oszczędnościowych) na rachunek pracodawcy. Po szerszym
wywodzie prawnym Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że pracownica strony pozwanej
wyrządziła powodom szkodę jednak „przy wykonywaniu” powierzonych jej czynności
(obowiązków pracowniczych) w rozumieniu art. 430 k.c. Zdaniem Sądu, formułę „przy
wykonywaniu” należy rozumieć szerzej i eksponować nie tyle cel działania
podwładnego, ale wskazać „na przedmiot czynności powierzonej”. A w rozpatrywanej
sprawie przedmiot ten może być rozumiany „jako przyjmowanie wpłat na książeczki
oszczędnościowe Banku, realizowane przez podwładnego strony pozwanej”, przy czym
takie „działanie wyrządziło szkodę powodom i było zawinione przez podwładnego”.
Także względy natury społecznej – w ocenie Sądu – przemawiają za
odpowiedzialnością strony pozwanej w wypadku szkody wyrządzonej przez pracownika
P.(...) przy wykonywaniu powierzonej mu czynności rozumianej jako przedmiot jego
działalności zawodowej.
W kasacji strony pozwanej wskazywano zarzut naruszenia przepisów art. 378 § 1
k.p.c., art. 430 k.c. i 120 k.p., art. 5 ust. 1 pkt 1, 2, 4 i 5 i art. 52 § 1 ustawy z dnia 29
sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. 140, poz. 939 ze zm.) oraz art. 362 k.c.
5
Skarżący domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
1. Eksponując zarzut naruszenia art. 5 ust. 1 pkt 1, 2 i art. 5 art. 4 i 5 prawa
bankowego, skarżący stara się uzasadnić stanowisko, że dla rozstrzygnięcia
w niniejszej sprawie istotne znaczenie miał układ i treść stosunków łączących stronę
pozwaną z Bankiem prowadzącym rachunki oszczędnościowe powodów. Według
skarżącego, w umowie z Bankiem (z 2001 r.) wyraźnie określone zostały uprawnienia
P.(...) wykonywane na zlecenie Banku. Tymczasem „powodowie dokonywali ze
świadkiem K. B. czynności bankowych”, których tylko elementem było dokonywanie
wpłat do rąk tej pracownicy. Jeżeli w tym wywodzie kasacji tkwi sugestia, że pracownica
pozwanej P.(...) w zakresie obsługi powodów – posiadaczy rachunków
oszczędnościowych działała już w istocie poza zakresem czynności powierzonych jej
przez pracodawcę, to sugestii tej nie można jednak z całą pewnością podzielić.
K. B. była pracownikiem pozwanej P.(...) w okresie, w którym powodowie
dokonywali wpłat na ich książeczki oszczędnościowe. Pracodawca powierzył tej
pracownicy w ramach umowy o pracę m.in. obsługę obrotu oszczędnościowego
wykonywaną dla BANKU S.A. w związku z zawartą przez ten Bank umową z „P.(...)” z
dnia 27 grudnia 2001 r. Trafnie zauważył Sąd Okręgowy to, że powierzenie wykonania
czynności w rozumieniu art. 430 k.c. oznacza wskazanie wprost lub pośrednio nie tylko
czynności zindywidualizowanych (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia
1977 r., IV CR 46/77 nieopublik.). Powierzenie może obejmować także grupę (kategorię)
czynności dokonywanych w ramach umowy o pracę, standardowo powtarzających się
przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych. W niniejszej sprawie powierzenie to
obejmowało m.in. przyjmowanie wpłat na książeczki oszczędnościowe wystawiane
przez BANK S.A. współpracującym z „P.(...)”. Z ustaleń faktycznych wynika to, że
pracownica P.(…) przyjmowała od powodów wpłaty, które miały być ewidencjonowane
na ich rachunkach oszczędnościowych, prowadzonych przez Bank współpracujący z
P.(…), obiecując wpłacającym niestandardowe profity (w postaci odsetek), związanie
z dokonaniem wpłat i utrzymaniem wkładu oszczędnościowego. To właśnie
powoływanie się na wspomnianą współpracę i rolę pozwanej P.(…) jako podmiotu
wykonującego umowę rachunku oszczędnościowego poszczególnych posiadaczy
(powodów) umożliwiało otrzymanie wpłat gotówkowych od powodów z przeznaczeniem
na powiększenie ich wkładów oszczędnościowych w Banku i w celu odzyskania
6
wspomnianych, niestandardowych profitów. Nie ma przy tym znaczenia fakt, że
pracownica P.(...) nie była upoważniona do ustalenia (modyfikowania) wysokości
odsetek od przyjmowanych wkładów oszczędnościowych powodów i popełniała
formalne uchybienia w zakresie zasad obsługi obrotu oszczędnościowego.
2. Przepis art. 430 k.c. przewiduje odpowiedzialność odszkodowawczą tzw.
zwierzchnika za szkodę wyrządzoną przez tzw. podwładnego z winy tego podwładnego
przy wykonywaniu powierzonej mu czynności. Powodowie zgłosili wobec strony
pozwanej roszczenie odszkodowawcze obejmujące dokonane przez nich wpłaty do rąk
pracownicy strony pozwanej i nie znajdujące odzwierciedlenia na ich rachunkach
oszczędnościowych prowadzonych w BANKU S.A. Wina pracownicy pozwanej P.(...) (w
zakresie przestępstwa popełnionego m.in. na szkodę powodów) została przesądzona w
prawomocnym wyroku karnym z dnia 11 lipca 2003 r.
W kasacji kwestionowano przede wszystkim stanowisko Sądu Okręgowego, że
pracownica P.(...) wyrządziła powodom szkodę (obsługując ich rachunki
oszczędnościowe) właśnie „przy wykonywaniu powierzonych jej i stanowiących
obowiązki pracownicze czynności”. Skarżący starał się uzasadnić pogląd, iż
„skorzystanie z uprawnienia (powierzenia czynności) jako instrumentu deliktu, a nie jego
okoliczność (uwarunkowanie), nie uprawnia do stwierdzenia, że doszło do wyrządzenia
szkody przy wykonywaniu czynności powierzonej, skoro ta była już w istocie
bezprawna”. Innymi słowy, skarżący dopatruje się w działalności pracownicy P.(...)
(której powierzono obsługę książeczek oszczędnościowych poprzez przyjmowanie wpłat
na rachunek oszczędnościowy) bezprawnego ekscesu pracowniczego, dokonanego na
pewno nie „przy wykonywaniu” powierzonych tej pracownicy czynności, co eliminuje
możliwość przypisania pozwanej P.(...) odpowiedzialności na podstawie art. 430 k.c.
W judykaturze i literaturze od dawna poszukuje się właściwych kryteriów
prawnych pozwalających odróżnić sytuację, w której podwładny wyrządza szkodę „przy
wykonywaniu” powierzonej czynności od sytuacji wyrządzenia szkody przez tego
podwładnego jedynie „przy okazji” (przy sposobności) wykonania powierzonej
czynności. Wypowiedzi w literaturze i judykaturze Sądu Najwyższego nie upoważniają z
pewnością do kategorycznego stwierdzenia, że w omawianym zakresie wypracowane
zostały ogólne, powszechne akceptowane kryteria. W „Wytycznych wymiaru
sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawie odpowiedzialności Skarbu Państwa (...)”
przyjmowano, że o tym, czy szkoda została wyrządzona przez funkcjonariusza przy
wykonywaniu powierzonej mu czynności „decyduje cel działania sprawcy” (uchwała
7
Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1971 r., III CZP 33/70, OSNC 1971, z. 4, poz. 59,
teza V.). Szkoda nie zostaje wyrządzona przy wykonywaniu powierzonej czynności w
sytuacji, w której funkcjonariusz urzeczywistnia w istocie inny cel niż wynikający z
powierzonej mu funkcji (np. cel osobisty). W uchwale tej wskazywano jednak na
możliwości przyjęcia innych kryteriów w omawianym zakresie (stan wyrządzenia szkody
przy wykonywaniu powierzonej funkcjonariuszowi czynności następowałby także wtedy,
gdyby funkcjonariusz działał w interesie osobistym, ale tylko dlatego, że wykonanie
czynności służbowej umożliwiało mu wyrządzenie tej szkody).
Należy zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, że w zakresie
poszukiwania kryterium służącym do oceny tego, czy szkoda została wyrządzona „przy
wykonywaniu” powierzonych czynności decydującego znaczenia nie może mieć cel
działania podwładnego, inny niż oczekiwania przełożonego i poszkodowanego.
Nieuzasadnione byłoby zatem twierdzenie, ze zwierzchnik mógłby odpowiadać za
szkodę wobec poszkodowanego tylko wówczas, gdyby podwładny nie działał zgodnie z
zasadniczym celem, jakim kierował się zwierzchnik, powierzając podwładnemu
wykonywanie powierzonych czynności na swój rachunek. Eksponowanie kryterium celu
ograniczałoby znacznie zasięg zastosowania przepisu art. 430 k.c., co nie dałoby się z
pewnością pogodzić z koniecznością zapewnienia poszkodowanym odpowiedniej
ochrony prawnej. Na powierzającym ciąży bowiem ryzyko wyboru właściwych osób do
wykonywania powierzanych im czynności na rachunek powierzającego. To ryzyko jest
tym szersze, im szerszy jest zespół czynności powierzonych wykonawcy i szerszy
potencjalnie krąg osób poszkodowanych.
Przy określaniu tego, czy podwładny wyrządził szkodę „przy wykonywaniu”
powierzonych mu czynności (zespołu czynności) należałoby zatem brać po uwagę także
inne jeszcze kryteria pozwalające na stwierdzeniu funkcjonalnego związku pomiędzy
powierzeniem (aktem powierzenia) i wykonywaniem czynności przez podwładnego,
powodującym powstanie szkody u osób trzecich.
Po pierwsze, przedmiotowy aspekt wspomnianego związku oznaczałby
akcentowanie tego, czy podwładny działał w ogóle w ramach powierzonego mu zespołu
(kategorii) czynności. Po drugie, aspekt podmiotowy rozważanego związku pozwala na
ustalenie potencjalnego kręgu osób poszkodowanych (potencjalnych odbiorców usług
pozwanej P.(...), w tym - osób posiadających rachunki oszczędnościowe). Po trzecie,
temporalny punkt widzenia pozwala eksponować jednorazowy akt wykonania
powierzonych czynności bądź jego charakter długoterminowy (ciąg powtarzających się
8
czynności podwładnego w dłuższym odcinku czasowym, skoordynowany z treścią
kompleksu powierzonych mu czynności, tj. np. regułami obsługi rachunków
oszczędnościowych). Po czwarte, aspekt lokalizacyjno - instrumentalny omawianego
związku odnosi się do miejsca wykonywania przez podwładnego powierzonych mu
czynności (np. w lokalu powierzającego, niekoniecznie w tzw. normalnym czasie pracy
P.(...)) i posługiwania się przez podwładnego stosownymi przedmiotami (tzw.
rekwizytami) oraz oznaczeniami przysługującymi powierzającemu (np. jego pieczęciami,
pismami firmowymi, zabezpieczeniami). Po piąte, wykonawca czynności podlega
„kierownictwu” zwierzchnika przez cały okres wykonywania czynności, nawet gdy
zwierzchnik nie wykonuje takiego kierownictwa w sposób stały w ramach
przewidzianych (np. w umowie o pracę) aktów kontroli i nadzoru wobec podwładnego i
tym samym - pozostawia mu spory margines samodzielności co do sposobu
wykonywania powierzonej funkcji.
Należałoby podkreślić, że ustalenia faktyczne pozwalają skonstatować istnienie
odpowiedniego, związku funkcjonalnego (we wszystkich wskazanych wcześniej
aspektach) pomiędzy powierzeniem pracownicy P.(...) czynności (obejmujących obsługę
rachunków oszczędnościowych powodów), a ich wykonywaniem przez tę pracownicę,
prowadzącymi w rezultacie do wyrządzenia szkody poszkodowanym powodom. W tej
sytuacji niezgodność celu powierzenia wspomnianych czynności (właściwa obsługa
bankowych rachunków oszczędnościowych) i celu działalności pracownicy P.(...)
(przywłaszczenie dokonywanych przez powodów wpłat na rachunek oszczędnościowy)
nie może mieć decydującego znaczenia, skoro inne, zobiektywizowane kryteria
pozwalają na wystarczające powiązanie działania pracownicy P.(...) z aktem
powierzenia jej zespołu czynności w umowie o pracę. Co więcej, wspomniane kryteria w
sposób wystarczający tworzyły dla posiadaczy rachunków oszczędnościowych
(powodów) stan pozoru działania pracownicy na rachunek powierzającego pracodawcy
(P.(...)), tym bardziej utrwalony, im dłużej działalność ta nie była przez powierzającego
odpowiednio kontrolowana w stosownym czasie.
W tej sytuacji nie było podstaw do kwestionowania odpowiedzialności pozwanej
P.(...) na podstawie art. 430 k.c. Pracownica P.(...) K. B. wyrządziła bowiem powodom
szkodę przy wykonywaniu powierzonych jej przez pracodawcę czynności w zakresie
obsługi obrotu oszczędnościowego, nawet jeżeli cel takiego powierzenia został
ostatecznie wypaczony przez tę pracownicę.
9
3. W kasacji kwestionowano także przyjęty przez Sąd drugiej instancji zakres
odpowiedzialności odszkodowawczej strony pozwanej. W ocenie skarżącego, istniały
odpowiednie podstawy – przy ewentualnym skonstatowaniu odpowiedzialności
odszkodowawczej pozwanej P.(...) - do stwierdzenia przyczynienia się wszystkich
powodów do powstania szkody (art. 362 k.c.). Tymczasem Sąd Okręgowy nie rozpoznał
w ogóle zarzutów i twierdzeń zawartych w apelacji w odniesieniu do wspomnianego
przyczynienia się powodów (art. 378 § 1 k.p.c.).
Sąd pierwszej instancji zmniejszył należne powodom odszkodowanie o połowę,
ponieważ uznał, że w okolicznościach niniejszej sprawy „żądanie” (przez powodów)
odszkodowania musi zostać uznane w 50% za nadużycie prawa” (art. 5 k.c.). Wykluczył
natomiast możliwość zastosowania art. 362 k.c. Sąd Okręgowy - rozpoznając apelację
strony pozwanej – przyjął brak podstaw do zmniejszenia przysługującego powodom
odszkodowania przy nawiązaniu do konstrukcji nadużycia prawa podmiotowego.
Wypowiedział się zatem jednak w omawianej materii w zakresie zarzutów
podnoszonych w apelacji strony pozwanej (uzasadnienie zaskarżonego wyroku). W
każdym razie dokonane przez Sądy ustalenia faktyczne, dotyczące postawy i
zachowania się powodów w kontaktach z pracownicą pozwanej P.(...) po zawarciu
umów rachunku oszczędnościowego z BANKIEM S.A., mogły stanowić odpowiedni
punkt wyjścia dla stwierdzenia, że takie zachowanie się mogło spowodować także
powstanie szkody po stronie poszkodowanych (art. 362 k.c.). Niezbędna byłaby jednak
uwaga, że takie, ewentualne przyczynienie się do powstania szkody powinno być
analizowane przez Sąd osobno w odniesieniu do każdego z powodów, a więc - w
zakresie zgłoszonych przez nich indywidualnych roszczeń odszkodowawczych. Oceny
dokonywane w sposób ogólny, nawet przy podobieństwie ustaleń dotyczących
kontaktów poszczególnych powodów z pracownicą P.(...), muszą być uznane za
nieuzasadnione. Oznacza to, że każdy z powodów mógłby przyczynić się do powstania
szkody w różnym rozmiarze.
Skoro w świetle dokonanych przez Sąd ustaleń faktycznych nie da się z
pewnością wykluczyć możliwości zastosowania przepisu art. 362 k.c. w odniesieniu do
poszczególnych roszczeń odszkodowawczych powodów, to zarzut niezastosowania
tego przepisu należy uznać za uzasadniony.
Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy, przyjmując istnienie przesłanek
odpowiedzialności odszkodowawczej strony pozwanej na podstawie art. 430 k.c., uchylił
- z wyłączeniem punktu IV w części orzekającej o roszczeniu powodów – Z. Ł., M. Ł. i S.
10
S., i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu
w W. (art. 39313
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 3 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r., Dz. U. 2005 r.
Nr 13, poz. 98). Odrzucił natomiast kasację w stosunku do powódki J. K. jako
niedopuszczalną w świetle art. 3921
§ 1 k.p.c. (pkt I wyroku).