II CK 265/05
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:26-01-2015
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CK 265/05
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 2 grudnia 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Gerard Bieniek (przewodniczący)
SSN Bronisław Czech
SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa K. C. i F. C. przeciwko Z. P. o zobowiązanie do złożenia
oświadczenia woli, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 2 grudnia 2005
r., kasacji powodów od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 29 grudnia 2004 r., sygn. akt I
ACa (...),
oddala kasację.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny zaskarżonym wyrokiem oddalił apelację powodów od wyroku
Sądu Okręgowego z dnia 14 maja 2004 r., oddalającego powództwo o zobowiązanie
pozwanego do złożenia oświadczenia woli dotyczącego przeniesienia na rzecz
powodów udziału we własności zabudowanej budynkiem mieszkalnym nieruchomości
położonej w W., podarowanej przez powodów pozwanemu i jego żonie (córce powodów)
w dniu 20 stycznia 1994 r.; u podstaw powództwa leżały twierdzenia o rażącej
niewdzięczności pozwanego w stosunku do powodów.
2
Powodowie jako podstawy kasacyjne przytoczyli naruszenie przez Sąd
Apelacyjny art. 233 § 1 w związku z art. 382 k.p.c. oraz art. 898 k.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut naruszenia art. 233 § 1 w związku z art. 382 k.p.c. przez oparcie
zaskarżonego wyroku na ustaleniach faktycznych dokonanych w sposób sprzeczny z
zasadami doświadczenia życiowego i regułami logicznego rozumowania oraz
z pominięciem wszechstronnego rozważenie zebranego materiału dowodowego jest
chybiony już choćby z tego tylko powodu, że wspomniane nieprawidłowości skarżący
łączą z ustaleniami dotyczącymi faktów nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.
Zdaniem skarżących, zebrany materiał dowodowy, prawidłowo oceniony, dawał - inaczej
niż przyjął Sąd Apelacyjny - podstawy do stwierdzenia, że pozwany nie podejmował
prac niezbędnych do utrzymania podarowanej mu nieruchomości w odpowiednim stanie,
pomimo iż znajdujący się na tej nieruchomości dom, już nienowy, wymagał „męskiej
ręki”. Gdyby jednak nawet tak było jak twierdzą skarżący, nie mogłoby to samo przez się
uzasadniać przypisania pozwanemu rażącej niewdzięczności w rozumieniu art. 898 § 1
k.c. Za będące wyrazem rażącej niewdzięczności w znaczeniu powołanego przepisu
uznaje się przede wszystkim takie zachowania obdarowanego, które dotyczą
bezpośrednio darczyńcy, i które są podjęte przeciwko niemu w nieprzyjaznym zamiarze.
Ponadto, do aktów stanowiących wyraz rażącej niewdzięczności w świetle
wymienionego przepisu zalicza się wysoce naganne zachowania obdarowanego
skierowane wprawdzie bezpośrednio nie przeciwko darczyńcy, lecz przeciwko osobie
jemu bliskiej, dotykające jednak jednocześnie również samego darczyńcę (por. M.
Safjan, w: Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, t. II, Warszawa 2005, s.
788 i 789, oraz cytowane tam orzecznictwo Sądu Najwyższego). Zawiedzione
oczekiwania powodów co do odpowiedniego zajmowania się przez pozwanego
przedmiotem darowizny nie mogłyby więc same przez się, jako nie spełniające
wspomnianych wymagań art. 898 § 1 k.c., uzasadniać odwołania darowizny na
podstawie tego przepisu. Obdarowany po nabyciu własności podarowanej rzeczy może
nią w zasadzie swobodnie dysponować (art. 140 k.c.) bez obawy, że jego zachowanie
się w stosunku do rzeczy zostanie zakwalifikowane jako akt rażącej niewdzięczności w
rozumieniu art. 898 § 1 k.c.
W świetle powyższych wyjaśnień, za bezzasadny należy uznać także zarzut
naruszenia art. 898 k.c. przez błędną jego interpretację przejawiającą się w wykluczeniu
uznania za wyraz rażącej niewdzięczności wobec darczyńcy niezgodnego z zasadami
3
prawidłowej gospodarki działania lub zaniechania obdarowanego w stosunku do
przedmiotu darowizny.
Sąd Apelacyjny trafnie również przyjął, że – niezależnie od złożenia przez
powodów oświadczenia o odwołaniu darowizny po upływie terminu określonego w art.
899 §3 k.c. - ustalone na podstawie zebranego materiału dowodowego zachowania
pozwanego (użycie obraźliwego słowa wobec powoda, popchnięcie go oraz
niedopuszczenie do telefonu), choć naganne, nie mogły być uznane za wyraz rażącej
niewdzięczności wobec powodów, ponieważ zostały popełnione w uniesieniu i
rozdrażnieniu wywołanym przez żonę pozwanego oraz powodów.
Z przedstawionych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312
k.p.c.
w związku z art. 3 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z
2005 r. Nr 13, poz. 98) orzekł jak w sentencji.
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 2 grudnia 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Gerard Bieniek (przewodniczący)
SSN Bronisław Czech
SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa K. C. i F. C. przeciwko Z. P. o zobowiązanie do złożenia
oświadczenia woli, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 2 grudnia 2005
r., kasacji powodów od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 29 grudnia 2004 r., sygn. akt I
ACa (...),
oddala kasację.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny zaskarżonym wyrokiem oddalił apelację powodów od wyroku
Sądu Okręgowego z dnia 14 maja 2004 r., oddalającego powództwo o zobowiązanie
pozwanego do złożenia oświadczenia woli dotyczącego przeniesienia na rzecz
powodów udziału we własności zabudowanej budynkiem mieszkalnym nieruchomości
położonej w W., podarowanej przez powodów pozwanemu i jego żonie (córce powodów)
w dniu 20 stycznia 1994 r.; u podstaw powództwa leżały twierdzenia o rażącej
niewdzięczności pozwanego w stosunku do powodów.
2
Powodowie jako podstawy kasacyjne przytoczyli naruszenie przez Sąd
Apelacyjny art. 233 § 1 w związku z art. 382 k.p.c. oraz art. 898 k.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut naruszenia art. 233 § 1 w związku z art. 382 k.p.c. przez oparcie
zaskarżonego wyroku na ustaleniach faktycznych dokonanych w sposób sprzeczny z
zasadami doświadczenia życiowego i regułami logicznego rozumowania oraz
z pominięciem wszechstronnego rozważenie zebranego materiału dowodowego jest
chybiony już choćby z tego tylko powodu, że wspomniane nieprawidłowości skarżący
łączą z ustaleniami dotyczącymi faktów nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.
Zdaniem skarżących, zebrany materiał dowodowy, prawidłowo oceniony, dawał - inaczej
niż przyjął Sąd Apelacyjny - podstawy do stwierdzenia, że pozwany nie podejmował
prac niezbędnych do utrzymania podarowanej mu nieruchomości w odpowiednim stanie,
pomimo iż znajdujący się na tej nieruchomości dom, już nienowy, wymagał „męskiej
ręki”. Gdyby jednak nawet tak było jak twierdzą skarżący, nie mogłoby to samo przez się
uzasadniać przypisania pozwanemu rażącej niewdzięczności w rozumieniu art. 898 § 1
k.c. Za będące wyrazem rażącej niewdzięczności w znaczeniu powołanego przepisu
uznaje się przede wszystkim takie zachowania obdarowanego, które dotyczą
bezpośrednio darczyńcy, i które są podjęte przeciwko niemu w nieprzyjaznym zamiarze.
Ponadto, do aktów stanowiących wyraz rażącej niewdzięczności w świetle
wymienionego przepisu zalicza się wysoce naganne zachowania obdarowanego
skierowane wprawdzie bezpośrednio nie przeciwko darczyńcy, lecz przeciwko osobie
jemu bliskiej, dotykające jednak jednocześnie również samego darczyńcę (por. M.
Safjan, w: Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, t. II, Warszawa 2005, s.
788 i 789, oraz cytowane tam orzecznictwo Sądu Najwyższego). Zawiedzione
oczekiwania powodów co do odpowiedniego zajmowania się przez pozwanego
przedmiotem darowizny nie mogłyby więc same przez się, jako nie spełniające
wspomnianych wymagań art. 898 § 1 k.c., uzasadniać odwołania darowizny na
podstawie tego przepisu. Obdarowany po nabyciu własności podarowanej rzeczy może
nią w zasadzie swobodnie dysponować (art. 140 k.c.) bez obawy, że jego zachowanie
się w stosunku do rzeczy zostanie zakwalifikowane jako akt rażącej niewdzięczności w
rozumieniu art. 898 § 1 k.c.
W świetle powyższych wyjaśnień, za bezzasadny należy uznać także zarzut
naruszenia art. 898 k.c. przez błędną jego interpretację przejawiającą się w wykluczeniu
uznania za wyraz rażącej niewdzięczności wobec darczyńcy niezgodnego z zasadami
3
prawidłowej gospodarki działania lub zaniechania obdarowanego w stosunku do
przedmiotu darowizny.
Sąd Apelacyjny trafnie również przyjął, że – niezależnie od złożenia przez
powodów oświadczenia o odwołaniu darowizny po upływie terminu określonego w art.
899 §3 k.c. - ustalone na podstawie zebranego materiału dowodowego zachowania
pozwanego (użycie obraźliwego słowa wobec powoda, popchnięcie go oraz
niedopuszczenie do telefonu), choć naganne, nie mogły być uznane za wyraz rażącej
niewdzięczności wobec powodów, ponieważ zostały popełnione w uniesieniu i
rozdrażnieniu wywołanym przez żonę pozwanego oraz powodów.
Z przedstawionych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312
k.p.c.
w związku z art. 3 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z
2005 r. Nr 13, poz. 98) orzekł jak w sentencji.