Pełny tekst orzeczenia

UCHWAŁA SĄDU NAJWYŻSZEGO
z dnia 15 grudnia 2005 r.
III SW 199 - 200/05
w sprawie ważności wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 25 września 2005 r.
Przewodniczący Prezes SN Walerian Sanetra, Sędziowie SN: Krystyna
Bednarczyk, Teresa Flemming-Kulesza, Katarzyna Gonera, Beata Gudowska,
Zbigniew Hajn, Józef Iwulski, Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Roman
Kuczyński, Jerzy Kuźniar, Jerzy Kwaśniewski, Zbigniew Myszka, Maria Tyszel,
Barbara Wagner, Andrzej Wasilewski, Małgorzata Wrębiakowska-Marzec, Andrzej
Wróbel
Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i
Spraw Publicznych z udziałem Zastępcy Prokuratora Generalnego Ireny Okrągłej i
Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej Ferdynanda Rymarza, po
rozpoznaniu sprawy na posiedzeniu jawnym w dniu 15 grudnia 2005 r., mając na
uwadze co następuje:
I
1. Zgodnie z art. 82 ust. 1 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. - Ordynacja wy-
borcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
(Dz.U. Nr 46, poz. 499 ze zm.), Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Pracy, Ubezpie-
czeń Społecznych i Spraw Publicznych, na podstawie sprawozdania z wyborów
przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą oraz opinii wydanych w wy-
niku rozpoznania protestów, rozstrzyga o ważności wyborów oraz o ważności wyboru
posła lub senatora, przeciwko któremu wniesiono protest.
2. Sprawozdanie Państwowej Komisji Wyborczej z wyborów do Sejmu Rze-
czypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w
dniu 25 września 2005 r. zawiera informacje o ich prawidłowym przebiegu oraz o nie-
2
licznych przypadkach naruszenia prawa wyborczego. W konkluzji Państwowa Komi-
sja Wyborcza nie stwierdziła takich naruszeń prawa wyborczego, które mogły wy-
wrzeć wpływ na wyniki głosowania i wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i
Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.
3.1. Sąd Najwyższy w składach trzyosobowych rozpoznał 136 protestów wy-
borczych. Wyłącznie wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej dotyczyło 26
spraw; również 26 spraw dotyczyło wyłącznie wyborów do Senatu Rzeczypospolitej
Polskiej, a większość (84 sprawy) odnosiła się jednocześnie do wyborów do Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.
3.2. W 5 postanowieniach, dotyczących protestów złożonych przez kilku lub
kilkunastu wyborców, Sąd Najwyższy ocenił prawidłowość wyborów do Senatu Rze-
czypospolitej Polskiej, przeprowadzonych w okręgu nr 27 w Częstochowie. We
wszystkich postanowieniach uznał, że został naruszony art. 200 Ordynacji wyborczej.
Na karcie do głosowania nie zostały bowiem zamieszczone nazwy lub skróty nazw
komitetów wyborczych zgłaszających kandydatów na senatorów. Dlatego w tych po-
stanowieniach Sąd Najwyższy w składach trzyosobowych na podstawie art. 72 Ordy-
nacji wyborczej stwierdził, że karty do głosowania były nieważne i uznał, iż miało to
(w 3 postanowieniach) lub mogło mieć (w 2 postanowieniach) wpływ na wynik wybo-
rów do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w okręgu nr 27. Sąd Najwyższy rozpozna-
jąc te protesty nie podzielił poglądów Przewodniczącego Państwowej Komisji Wybor-
czej, Prokuratora Generalnego i Przewodniczącego Okręgowej Komisji Wyborczej w
Częstochowie, według których naruszenie art. 200 Ordynacji wyborczej nie spowo-
dowało nieważności kart do głosowania i nie miało wpływu na wynik wyboru senato-
rów w okręgu nr 27.
Zgodnie z art. 60 Ordynacji wyborczej głosowanie odbywa się przy pomocy
urzędowych kart do głosowania, a treść karty do głosowania określają przepisy
szczególne ustawy (w tym jej art. 200). Dlatego Sąd Najwyższy w składzie całej Izby
Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych stwierdza, że nie jest urzę-
dowo ustaloną kartą do głosowania w rozumieniu art. 60 w związku z art. 72 Ordyna-
cji wyborczej karta, na której - wbrew wymaganiom art. 200 Ordynacji wyborczej - nie
umieszczono nazw komitetów wyborczych zgłaszających kandydatów, co ustawo-
dawca uznał za niezbędną informację dla wyborców. W związku z tym głosowanie w
okręgu wyborczym nr 27 zostało przeprowadzone przy użyciu kart nieważnych (art.
72 Ordynacji wyborczej). Nieważnych kart nie uwzględnia się zaś przy ustalaniu wy-
3
ników głosowania w obwodzie (art. 203 ust. 1 pkt 3 Ordynacji wyborczej), a w konse-
kwencji przy ustalaniu wyników wyborów w okręgu (art. 205 ust. 1 Ordynacji wybor-
czej).
Sąd Najwyższy w składzie 3 sędziów za uzasadniony uznał także protest do-
tyczący wyborów do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w okręgu nr 32 w Kielcach i
stwierdził, że zarzut popełnienia przestępstwa z art. 248 pkt 6 k.k. jest uzasadniony,
co mogło mieć wpływ na wynik wyborów w tym okręgu. Uzasadniony był bowiem za-
rzut naruszenia art. 196 Ordynacji wyborczej polegający na zbieraniu podpisów na
listach poparcia kandydatów Samoobrony RP, niezawierających nazwisk kandyda-
tów, lecz tylko oznaczenie komitetu wyborczego. Żaden z trzech kandydatów zgło-
szonych na podstawie tych list nie uzyskał jednak mandatu i dlatego Sąd Najwyższy
w składzie całej Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
stwierdził brak podstaw do unieważnienia wyborów do Senatu Rzeczypospolitej
Polskiej w tym okręgu.
3.3. W odniesieniu do 10 protestów Sąd Najwyższy wydał opinię, że są one
uzasadnione, lecz stwierdzone naruszenia prawa nie miały wpływu na wynik wybo-
rów. W tych sprawach nastąpiło błędne ustalenie wyników głosowania, obejmujące
od jednego do 27 głosów. Przyczynami zniekształcenia rzeczywistego wyniku głoso-
wania było nieprawidłowe kwalifikowanie głosu jako nieważnego lub - najczęściej -
omyłkowe wpisywanie liczby głosów oddanych na danego kandydata do sąsiedniej
rubryki protokołu. Jednak z uwagi na znaczne różnice głosów między poszczegól-
nymi kandydatami nie miało to wpływu na wynik wyborów. W odniesieniu do wybo-
rów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Sąd Najwyższy wziął także pod uwagę, że
głosy błędnie zaliczone innemu kandydatowi z tej samej listy wyborczej są wliczane
do ogólnej liczby głosów uzyskanych przez dany komitet wyborczy, a także, iż w kilku
przypadkach wynik wyborów danego komitetu wyborczego był bardzo odległy od wy-
nikającego z art. 133 ust. 1 Ordynacji wyborczej wymagania uzyskania co najmniej
5% ważnie oddanych głosów w skali kraju, co jest niezbędne do udziału w podziale
mandatów.
3.4. Protestów nieuzasadnionych wpłynęło 14, w tym 9 odnoszących się jed-
nocześnie do wyborów do Sejmu i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. Bez dalsze-
go biegu Sąd Najwyższy pozostawił 90 protestów, jako że nie spełniały one wyma-
gań przewidzianych Ordynacją wyborczą, a w jednej sprawie protest został zwró-
cony.
4
4. Prokurator Generalny wniósł o podjęcie uchwały stwierdzającej:
(1) ważność wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych
w dniu 25 września 2005 r., (2) ważność wyborów do Senatu Rzeczypospolitej Pol-
skiej przeprowadzonych w dniu 25 września 2005 r., z wyjątkiem wyborów przepro-
wadzonych w okręgu wyborczym nr 27 obejmującym powiaty częstochowski, kło-
bucki, lubliniecki i myszkowski oraz miasto na prawach powiatu Częstochowę, (3)
nieważność wyborów do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w
okręgu wyborczym nr 27 oraz wygaśnięcie mandatów wybranych w powyższym
okręgu wyborczym senatorów Rzeczypospolitej Polskiej Jarosława Wacława Lasec-
kiego i Czesława Wincentego Ryszki, jak też zarządzającej przeprowadzenie ponow-
nych wyborów do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w okręgu wyborczym nr 27.
5. Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej wniósł o stwierdzenie waż-
ności wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Senatu Rzeczypospolitej Pol-
skiej przeprowadzonych w dniu 25 września 2005 r.
II
Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i
Spraw Publicznych, po rozważeniu sprawozdania Państwowej Komisji Wyborczej i
opinii w sprawach z protestów wyborczych, przy uwzględnieniu obwieszczeń
Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 27 września 2005 r. o wynikach wyborów do
Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
przeprowadzonych w dniu 25 września 2005 r. (Dz.U. Nr 195, poz. 1626 i 1627) oraz
biorąc pod uwagę wnioski Prokuratora Generalnego i Przewodniczącego
Państwowej Komisji Wyborczej, na podstawie art. 101 ust. 1 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej i art. 82 ust. 1 - 3 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. -
Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 46, poz. 499 ze zm.)
1. stwierdza ważność wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
przeprowadzonych w dniu 25 września 2005 r.;
2. stwierdza ważność wyborów do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
przeprowadzonych dnia 25 września 2005 r., z wyjątkiem wyborów w okręgu
wyborczym nr 27;
3. stwierdza nieważność wyborów do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w
okręgu wyborczym nr 27 z siedzibą Okręgowej Komisji Wyborczej w Często-
5
chowie w części obejmującej czynności wyborcze od zarządzenia wydrukowa-
nia kart do głosowania i postanawia w tym zakresie ponowić postępowanie
wyborcze;
4. stwierdza wygaśnięcie mandatów senatorów Jarosława Wacława
Laseckiego i Czesława Wincentego Ryszki.
========================================