Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 136/05
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 lutego 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Maria Grzelka (przewodniczący)
SSN Józef Frąckowiak
SSA Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)
Protokolant Anna Banasiuk
w sprawie z powództwa A. K.
przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeniowemu […]
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 24 lutego 2006 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 21 czerwca 2005 r.,
1) oddala skargę kasacyjną,
2) nie obciąża powoda kosztami postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Powód A. K. wniósł o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa
Ubezpieczeniowego kwoty 224.000 złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 1
września 2002 r. tytułem odszkodowania za skradzioną koparko – ładowarkę,
będąca przedmiotem łączącej strony umowy ubezpieczenia.
Pozwany wnosił o oddalenie powództwa. Zarzucał między innymi, że powód
nie spełnił przewidzianego w § 5 OWU warunku pozostawienia sprzętu na terenie
ogrodzonym, oświetlonym i pozostającym pod stałym nadzorem.
Sąd Okręgowy w S. uwzględnił powództwo do kwoty 201.600 złotych.
Na skutek apelacji pozwanego ubezpieczyciela prawomocnym wyrokiem
z dnia 21 czerwca 2005 r. Sąd Apelacyjny zmienił wyrok Sądu Okręgowego w ten
sposób, że oddalił powództwo i obciążył powoda kosztami postępowania za
pierwszą i drugą instancję.
Odnosząc się do decydującej o wyniku sporu okoliczności faktycznej, czy
w chwili kradzieży koparko - ładowarka znajdowała się na terenie parkingu
strzeżonego, czy poza nim Sąd Apelacyjny podkreślił, że tę okoliczność – zgodnie
z art. 6 k.c. – powinien wykazać powód. Zdaniem tego Sądu powód, pomimo
obowiązku z art. 479 12
§ 1 k.p.c., nie przedstawił w pozwie wiarygodnych dowodów
na jej potwierdzenie, a ustalenia Sądu pierwszej w tym zakresie zostały poczynione
na podstawie nie zweryfikowanych hipotez, z pominięciem innych ustalonych
okoliczności tj. posiadania przez operatorów koparki kluczy od drugiej bramy
wjazdowej na parking, zdarzających się przypadków pozostawiania koparko -
ładowarki na noc poza parkingiem, braku ewidencji pojazdów należących do
powoda przy pozostawieniu ich na parkingu.
Zmieniając w ten sposób ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji Sąd
Apelacyjny uznał, że nie zostały spełnione warunki odpowiedzialności pozwanego,
o których mowa w § 5 OWU.
W skardze kasacyjnej powód zarzucił naruszenie przepisów postępowania,
w szczególności art. 244 § 1 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c. a także art. 328 § 1 k.p.c.
stosowanych w postępowaniu apelacyjnym na podstawie art. 391 § 1 k.p.c. Według
skarżącego Sąd drugiej instancji wbrew zasadzie bezpośredniości i z pominięciem
3
dowodów z dokumentów, bez szczegółowego podania motywów odmiennie ocenił
materiał dowodowy zgromadzony przez sąd pierwszej instancji. Dodatkowo
składający skargę podniósł, że postanowienie Sądu Apelacyjnego o uzupełnieniu
zaskarżonego wyroku w zakresie kosztów sądowych zostało wydane w innym
składzie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zaskarżony, prawomocny wyrok sądu drugiej instancji został wydany
21 czerwca 2005 r. a zatem po wejściu w życie ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r.
o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – prawo o ustroju
sądów powszechnych (Dz. U. Nr 13, poz. 98). Dlatego do rozpoznania skargi
kasacyjnej powoda mają zastosowanie przepisy kodeksu postępowania cywilnego
w wersji obowiązującej po dniu 6 lutego 2005 r. (art. 3 cyt. ustawy).
W ustawie z dnia 22 grudnia 2004 r. przyjęto zasadniczą zmianę modelu
instytucji kasacji nadając jej charakter nadzwyczajnego środka zaskarżenia.
Wyrazem tej zmiany jest istotne ograniczenie dostępności skargi kasacyjnej pod
względem dopuszczalnych jej postaw. Pomimo pozostawienia w art. 398 3
§ 1 k.p.c.
(w porównaniu do art. 391 1
k.p.c. w wersji obowiązującej do dnia 5 lutego 2005 r.)
możliwości zaskarżenia orzeczenia z powodu naruszenia prawa materialnego przez
błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie oraz z powodu naruszenia
przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik
sprawy, zakres tych zarzutów w odniesieniu do wszystkich podmiotów
uprawnionych do wniesienia skargi kasacyjnej został ograniczony. Zgodnie bowiem
z art. 398 3
§ 3 k.p.c. podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące
ustalenia faktów lub ocena dowodów. Oznacza to jednoznaczne określenie funkcji
Sądu Najwyższego jako sądu prawa, który rozpoznając skargę kasacyjną
w granicach jej podstaw jest związany z mocy art. 39813
§ 2 k.p.c. ustaleniami
faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia.
Wyłączenie w art. 3983
§ 3 k.p.c. z podstaw skargi kasacyjnej zarzutów
dotyczących oceny dowodów pozbawia skarżącego możliwości powoływania się na
zarzut naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233
k.p.c.
4
W tej części skarga kasacyjna powoda nie została oparta na ustawowej
podstawie. Dlatego bez względu na wagę zarzutów podniesionych w skardze
kasacyjnej Sąd Najwyższy nie może w postępowaniu kasacyjnym zająć się
wadliwością zastosowania przez sąd drugiej instancji art. 233 k.p.c.
Z tej samej przyczyny wyłączona jest ocena sądu kasacyjnego naruszenia
art. 244 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. wyrażającego się według skarżącego
pominięciem przez sąd drugiej instancji przy ocenie materiału dowodowego
dokumentów urzędowych. W ten sposób skarżący w dalszym ciągu kwestionuje
ustalenia faktyczne, które miały być poczynione bez uwzględnienia zebranych
w pierwszej instancji dokumentów urzędowych. Należy jednocześnie wskazać, że
dokumenty urzędowe korzystają z domniemania prawdziwości tylko tego co zostało
w nich urzędowo zaświadczone. Art. 244 § 1 k.p.c. normuje formalną moc
dowodową dokumentu urzędowego i nakazuje traktować jako udowodnioną jedynie
treść dokumentu. Materialna moc dowodowa dokumentu urzędowego i jego
znaczenie dla wyniku postępowania są przedmiotem oceny według zasad
przewidzianych w art. 233 k.p.c.
Wskazany w skardze kasacyjnej art. 328 § 1 k.p.c. określa przesłanki
sporządzenia uzasadnienia wyroku i jako taki nie ma zastosowania w sprawie.
Gdyby kierować się uzasadnieniem tej podstawy skargi kasacyjnej, które w istocie
odnosi się do naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. to wówczas należałoby wskazać, że
sąd drugiej wyjaśnił dlaczego negatywnie ocenił przyjętą przez sąd pierwszej
instancji konstrukcję domniemania faktycznego w oparciu o zachowanie operatora
koparko – ładowarki. Jednocześnie sąd ten odwołał się do skutków rozkładu
ciężaru dowodu przewidzianego w art. 6 k.c. oraz prekluzji dowodowej wynikającej
z art. 479 12
§ 1 k.p.c. Według utrwalonego w judykaturze stanowiska (por. np.
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2003 r. IV CKN 1862/00 lex 109420
a także postanowienia z dnia 20 lutego 2003 r. II CKN 1138/00 lex 78271 oraz
z dnia 5 kwietnia 2002 r. II CKN 1368/00 lex 54382), aktualnego także na gruncie
skargi kasacyjnej, zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może znaleźć zastosowanie
w tych wyjątkowych sytuacjach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu
drugiej instancji uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który
5
doprowadził do wydania orzeczenia. Jak wskazano taka sytuacja nie występuje
w rozpoznawanej sprawie.
W skardze kasacyjnej podniesiono także zarzut dotyczący trybu uzupełnienia
wyroku sądu drugiej instancji w zakresie kosztów procesu. Skarżący nie dopełnił
jednak wynikającego z art. 398 4
§ 1 pkt 2 k.p.c. obowiązku przytoczenia przepisów
prawa procesowego, które miały ulec naruszeniu. Dlatego zarzut ten uchyla się
spod rozpoznania przez Sąd Najwyższy. Zważyć jednocześnie należy, iż
oddzielnym przedmiotem skargi kasacyjnej nie może być rozstrzygnięcie
o kosztach procesu. Modyfikacja orzeczenia w tym zakresie może być jedynie
konsekwencją uchylenia przez Sąd Najwyższy zaskarżonego wyroku i orzeczenia
co do istoty sprawy (art. 398 16
k.p.c.) albo też wiązać się z wynikiem ponownego
rozpoznania sprawy na skutek uchylenia zaskarżonego wyroku na podstawie art.
398 15
§ 1 k.p.c.
Z powyższych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 398 14
k.p.c. oddalił
skargę kasacyjną powoda. O kosztach postępowania kasacyjnego Sąd Najwyższy
orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. w związku z art. 391 § 1, 398 21
k.p.c.
jc