V CSK 42/06
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:06-10-2014
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CSK 42/06
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 kwietnia 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marek Sychowicz
SSA Krzysztof Strzelczyk
Protokolant Ewa Zawisza
w sprawie z powództwa E. M.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko-Własnościowej w J.
o przyjęcie w poczet członków i ustanowienie spółdzielczego własnościowego
prawa do lokalu,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 28 kwietnia 2006 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 21 lipca 2005 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w pkt. 1 ( pierwszym) i w tym zakresie
przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego
rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
E. M.– po ostatecznym sprecyzowaniu pozwu skierowanego przeciwko
Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko – Własnościowej w J. domagał się od
pozwanej, aby ustanowiła na jego rzecz spółdzielcze własnościowe prawo do bliżej
określonego lokalu użytkowego o łącznej powierzchni 599,50 m2
.
Wyrokiem z dnia 29 września 2004 r. Sąd Okręgowy w L. uwzględnił
powództwo, a Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 21 lipca 2005 r. oddalił apelację
pozwanej od tego wyroku. U podłoża obu tych orzeczeń legł pogląd, że umowa o
ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu może być zawarta
niezależnie od członkostwa w spółdzielni.
Skarga kasacyjna pozwanej – oparta na obu podstawach z art. 3983
§ 1
k.p.c. – zawiera zarzut naruszenia art. 171
, 172
i 39 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r.
o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2003 r., Nr 119, poz. 116
ze zm.), art. 5 k.c., a także art. 233 i 365 k.p.c., i zmierza do uchylenia
zaskarżonego wyroku.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Artykuł 171
ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych wyraża zasadę
związania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu z członkostwem
w spółdzielni. W okresie obowiązywania prawa spółdzielczego z 1961r. oraz prawa
spółdzielczego (do końca lat osiemdziesiątych) była to zasada ustrojowa
spółdzielczego prawa mieszkaniowego. Kształtowała ona spółdzielczość
mieszkaniową jako integralny element gospodarki nakazowo-rozdzielczej
i reglamentowej. Przejawem jej obowiązywania było przede wszystkim
uzależnienie skuteczności zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu
od przyjęcia nabywcy w poczet członków spółdzielni (dawny art. 233 § 2 prawa
spółdzielczego i art. 172
ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych),
a w konsekwencji tej zasady spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mogło
wygasnąć w następstwie ustania członkostwa w spółdzielni (dawny art. 227 prawa
spółdzielczego i art. 178
ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych),
3
bądź niedokonania tzw. czynności zachowawczych przez spadkobierców
dziedziczących spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (art. 228 prawa
spółdzielczego) albo małżonków po rozwodzie lub po unieważnieniu małżeństwa
(art. 216 prawa spółdzielczego).
Zasada związania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu
z członkostwem w spółdzielni obowiązuje nadal, choć w ograniczonym zakresie
(o czym niżej), co znalazło potwierdzenie w wyroku Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 20 kwietnia 2005 r., K 42/02 (OTK – A 2005, nr 4, poz. 38), zgodnie
z którym art. 171
ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych jest zgodny z art.
32 i 64 ust. 2 Konstytucji. Oznacza to, że umowa o ustanowienie spółdzielczego
własnościowego prawa do lokalu może być zawarta tylko z jej członkiem.
Ograniczenie zakresu obowiązywania zasady związania spółdzielczego
własnościowego prawa do lokalu z członkostwem w spółdzielni nastąpiło w wyniku
utraty mocy art. 172
ust. 2 prawa o spółdzielniach mieszkaniowych. Przepis ten
w znacznym stopniu ograniczał zbywalność spółdzielczego własnościowego prawa
do lokalu. Uzależniał bowiem skuteczność zbycia tego prawa od przyjęcia nabywcy
w poczet członków spółdzielni. Podobnie jak art. 178
ust. 1 ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych stanowił konsekwencję wyrażonej w art.171
tej ustawy zasady
związania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu z członkostwem
w spółdzielni. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 30 marca 2004 r., K 32/03
(OTK-A 2004, Nr 3, poz. 22) zakwestionował zgodność z Konstytucją art. 172
ust. 2
prawa o spółdzielniach mieszkaniowych. W konsekwencji utraty mocy
obowiązującej art. 172
ust. 2 prawa o spółdzielniach mieszkaniowych - podobnie jak
art. 178
ust. 1 tej ustawy - zasada związania spółdzielczego własnościowego prawa
do lokalu z członkostwem w spółdzielni obowiązuje jedynie w okresie
poprzedzającym powstanie tego prawa (oczywiście jednak z takim zastrzeżeniem,
że obecnie konstytutywne ustanawianie spółdzielczego własnościowego prawa do
lokalu zostało wyłączone). Zasada ta - od dnia wejścia w życie wskazanego wyroku
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 marca 2004 r. - nie obowiązuje natomiast
w odniesieniu do prawa już istniejącego. Oznacza to, że osoba, której przysługuje
spółdzielcze prawo do lokalu, nie musi już być członkiem spółdzielni.
4
Reasumując, umowa, jakiej zawarcia domaga się powód, może być zawarta
tylko z członkiem spółdzielni (skarżącej). Poza oceną Sądu Najwyższego pozostaje
zaś okoliczność, czy powodowi przysługuje skuteczne roszczenie o przyjęcie
w poczet członków skarżącej.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w wyroku.
jz
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 kwietnia 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marek Sychowicz
SSA Krzysztof Strzelczyk
Protokolant Ewa Zawisza
w sprawie z powództwa E. M.
przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko-Własnościowej w J.
o przyjęcie w poczet członków i ustanowienie spółdzielczego własnościowego
prawa do lokalu,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 28 kwietnia 2006 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 21 lipca 2005 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w pkt. 1 ( pierwszym) i w tym zakresie
przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego
rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
E. M.– po ostatecznym sprecyzowaniu pozwu skierowanego przeciwko
Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko – Własnościowej w J. domagał się od
pozwanej, aby ustanowiła na jego rzecz spółdzielcze własnościowe prawo do bliżej
określonego lokalu użytkowego o łącznej powierzchni 599,50 m2
.
Wyrokiem z dnia 29 września 2004 r. Sąd Okręgowy w L. uwzględnił
powództwo, a Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 21 lipca 2005 r. oddalił apelację
pozwanej od tego wyroku. U podłoża obu tych orzeczeń legł pogląd, że umowa o
ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu może być zawarta
niezależnie od członkostwa w spółdzielni.
Skarga kasacyjna pozwanej – oparta na obu podstawach z art. 3983
§ 1
k.p.c. – zawiera zarzut naruszenia art. 171
, 172
i 39 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r.
o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2003 r., Nr 119, poz. 116
ze zm.), art. 5 k.c., a także art. 233 i 365 k.p.c., i zmierza do uchylenia
zaskarżonego wyroku.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Artykuł 171
ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych wyraża zasadę
związania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu z członkostwem
w spółdzielni. W okresie obowiązywania prawa spółdzielczego z 1961r. oraz prawa
spółdzielczego (do końca lat osiemdziesiątych) była to zasada ustrojowa
spółdzielczego prawa mieszkaniowego. Kształtowała ona spółdzielczość
mieszkaniową jako integralny element gospodarki nakazowo-rozdzielczej
i reglamentowej. Przejawem jej obowiązywania było przede wszystkim
uzależnienie skuteczności zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu
od przyjęcia nabywcy w poczet członków spółdzielni (dawny art. 233 § 2 prawa
spółdzielczego i art. 172
ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych),
a w konsekwencji tej zasady spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mogło
wygasnąć w następstwie ustania członkostwa w spółdzielni (dawny art. 227 prawa
spółdzielczego i art. 178
ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych),
3
bądź niedokonania tzw. czynności zachowawczych przez spadkobierców
dziedziczących spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (art. 228 prawa
spółdzielczego) albo małżonków po rozwodzie lub po unieważnieniu małżeństwa
(art. 216 prawa spółdzielczego).
Zasada związania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu
z członkostwem w spółdzielni obowiązuje nadal, choć w ograniczonym zakresie
(o czym niżej), co znalazło potwierdzenie w wyroku Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 20 kwietnia 2005 r., K 42/02 (OTK – A 2005, nr 4, poz. 38), zgodnie
z którym art. 171
ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych jest zgodny z art.
32 i 64 ust. 2 Konstytucji. Oznacza to, że umowa o ustanowienie spółdzielczego
własnościowego prawa do lokalu może być zawarta tylko z jej członkiem.
Ograniczenie zakresu obowiązywania zasady związania spółdzielczego
własnościowego prawa do lokalu z członkostwem w spółdzielni nastąpiło w wyniku
utraty mocy art. 172
ust. 2 prawa o spółdzielniach mieszkaniowych. Przepis ten
w znacznym stopniu ograniczał zbywalność spółdzielczego własnościowego prawa
do lokalu. Uzależniał bowiem skuteczność zbycia tego prawa od przyjęcia nabywcy
w poczet członków spółdzielni. Podobnie jak art. 178
ust. 1 ustawy o spółdzielniach
mieszkaniowych stanowił konsekwencję wyrażonej w art.171
tej ustawy zasady
związania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu z członkostwem
w spółdzielni. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 30 marca 2004 r., K 32/03
(OTK-A 2004, Nr 3, poz. 22) zakwestionował zgodność z Konstytucją art. 172
ust. 2
prawa o spółdzielniach mieszkaniowych. W konsekwencji utraty mocy
obowiązującej art. 172
ust. 2 prawa o spółdzielniach mieszkaniowych - podobnie jak
art. 178
ust. 1 tej ustawy - zasada związania spółdzielczego własnościowego prawa
do lokalu z członkostwem w spółdzielni obowiązuje jedynie w okresie
poprzedzającym powstanie tego prawa (oczywiście jednak z takim zastrzeżeniem,
że obecnie konstytutywne ustanawianie spółdzielczego własnościowego prawa do
lokalu zostało wyłączone). Zasada ta - od dnia wejścia w życie wskazanego wyroku
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 marca 2004 r. - nie obowiązuje natomiast
w odniesieniu do prawa już istniejącego. Oznacza to, że osoba, której przysługuje
spółdzielcze prawo do lokalu, nie musi już być członkiem spółdzielni.
4
Reasumując, umowa, jakiej zawarcia domaga się powód, może być zawarta
tylko z członkiem spółdzielni (skarżącej). Poza oceną Sądu Najwyższego pozostaje
zaś okoliczność, czy powodowi przysługuje skuteczne roszczenie o przyjęcie
w poczet członków skarżącej.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w wyroku.
jz