Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 62/06
POSTANOWIENIE
Dnia 30 sierpnia 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący)
SSN Maria Grzelka (sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie z wniosku J. K.
przy uczestnictwie Z. K.
o sprostowanie aktu zgonu S. K.,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 30 sierpnia 2006 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w P.
z dnia 25 października 2005 r.,
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
2
Sąd Rejonowy w G. uwzględnił wniosek J. K. oparty na art. 31 Prawa o
aktach stanu cywilnego i sprostował akt zgonu S. K. w ten sposób, że w rubryce
dotyczącej stanu cywilnego osoby zmarłej wykreślił wyraz „żonaty” i wpisał wyraz
„kawaler”, a ponadto wykreślił dane dotyczące małżonka osoby zmarłej.
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Okręgowy w P. zmienił orzeczenie Sądu
pierwszej instancji i oddalił wniosek uznając, że wnioskodawca nie wykazał interesu
prawnego w żądaniu sprostowania aktu zgonu swego ojca. W skardze kasacyjnej
wnioskodawca zarzucił naruszenie prawa materialnego – art. 33 Prawa o aktach
stanu cywilnego i art. 510 § 1 k.p.c. przez błędną wykładnię polegającą na
przyjęciu, że skarżący nie jest osobą zainteresowaną. Wskazał, że – wbrew
stanowisku Sądu Okręgowego – w sprawie o sprostowanie aktu zgonu nie zachodzi
związek pomiędzy wynikiem postępowania a prawami majątkowymi lub
niemajątkowymi wnioskodawcy wobec czego wnioskodawca nie jest w stanie
wykazać swego interesu prawnego w uzyskaniu zgodnego z jego żądaniem
orzeczenia w takiej sprawie. Przyznał, że akt zgonu nie stanowi dowodu
pozostawania osoby zmarłej w związku małżeńskim ale podniósł, że prawa
spadkobiercy są zawsze wynikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku,
natomiast w sprawie o sprostowanie aktu zgonu status zainteresowanego w
rozumieniu art. 510 k.p.c. wynika z samego bycia spadkobiercą osoby, której
dotyczy akt zgonu. W przeciwnym razie należałoby uznać, że nie ma w ogóle
zainteresowanych, w rozumieniu art. 33 Prawa o aktach stanu cywilnego. Skarżący
wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia i oddalenie obydwu wniesionych
apelacji, lub o uchylenie tego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi Okręgowemu w P.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W sprawie I Ns. […]/04 Sądu Rejonowego w G. o stwierdzenie nabycia
spadku po S. K. i J. K. wnioskodawca w apelacji podniósł, że wbrew zgodnemu
oświadczeniu uczestników postępowania oraz wbrew zapisowi w akcie zgonu S. K.,
uczestniczka postępowania Z. K. nie była żoną spadkodawcy S. K., w związku z
czym Sąd spadku błędnie stwierdził na jej rzecz ustawowe dziedziczenie po S. K.
Braku podstawy do uznania praw Z. K. wnioskodawca upatrywał w nieistnieniu aktu
3
stanu cywilnego stwierdzającego zawarcie związku małżeńskiego pomiędzy S. K. i
Z. K. Jednocześnie podniósł, że akt zgonu S. K., w rubrykach dotyczących stanu
cywilnego zmarłego oraz małżonka osoby zmarłej, wskazuje nieprawdę w związku
z czym wnosił o ewentualne zawieszenie postępowania o stwierdzenie nabycia
spadku do czasu rozstrzygnięcia jego wniosku o sprostowanie w tym zakresie aktu
zgonu S. K. Postanowieniem z dnia 7 grudnia 2004 r. Sąd Okręgowy w P. zawiesił,
na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c., postępowanie o stwierdzenie nabycia
spadku do czasu zakończenia sprawy o sprostowanie aktu zgonu S. K.
W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca powołał się na konieczność
uzyskania żądanych wykreśleń w akcie zgonu w celu wykazania w postępowaniu
spadkowym, że jego udział w dziedziczeniu po S. K. jest większy niż wynikałoby to
z uwzględnienia praw do dziedziczenia także Z.K.
Zgodnie z art. 4 w zw. z art. 61 ustawy z dnia 29 września 1986 r. – Prawo
o aktach stanu cywilnego (jedn. tekst Dz.U. z 2004 r. Nr 161, poz. 1688), zwanej
dalej „asc” wyłącznym dowodem zawarcia związku małżeńskiego jest akt
małżeństwa. Aktem małżeństwa jest akt stwierdzający, że określone osoby złożyły
w określonym miejscu i czasie oraz w przewidzianej formie zgodne oświadczenie
o wstąpieniu w związek małżeński (art. 62 ust. 1 w zw. z art. 53 asc i art. 1 § 1
K.R.i.O.p.). Sporządza się go w trybie art. 61 i 61 „a” asc przy uwzględnieniu
ewentualnie art. 59 i 60 asc, a ponadto - na podstawie prawomocnego orzeczenia
sądu stwierdzającego istnienie małżeństwa (art. 189 k.p.c. w zw. z § 236
Regulaminu wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. Nr 38
z 1987 r. poz. 218 ze zm. oraz § 7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji z 26.X.1998 r. (Dz.U. Nr 136, poz. 884 ze zm.) i art.
17 ust. 2 asc. W razie zaginięcia lub zniszczenia całości lub części księgi stanu
cywilnego treść aktu małżeństwa, który nie został sporządzony i nie można go
sporządzić w trybie art. 16 asc, a zdarzenie zawarcia małżeństwa jest bezsporne,
ustala się treść aktu małżeństwa na podstawie art. 32 asc.
Inne akty stanu cywilnego nie stanowią dowodu zawarcia małżeństwa.
W szczególności, o zawarciu małżeństwa nie zaświadcza zawarty w akcie zgonu
zapis, dotyczący stanu cywilnego zmarłego oraz danych o małżonku osoby zmarłej
4
(art. 67 ust. 1 pkt 1 i 3 asc). Zapis taki nie obejmuje stwierdzenia zawarcia
małżeństwa (art. 4 asc), jego umieszczenie w akcie dotyczącym bezpośrednio
innego, stwierdzonego zdarzenia (zgonu) należy traktować - zgodnie z treścią art.
21 ust. 3 asc - jedynie jako informację o istnieniu aktu małżeństwa. Może to być
pomocne przy dowodzeniu we właściwym postępowaniu administracyjnym bądź
sądowym faktu sporządzenia aktu małżeństwa lub istnienia małżeństwa, ale nie
może zastępować aktu małżeństwa. Należy dodać, że także zgodne oświadczenia
uczestników postępowania spadkowego nie mogą być podstawą ustalenia, że
spadkodawca pozostawał w związku małżeńskim. W sprawie I Ns …/04 Sądu
Rejonowego w G. akt małżeństwa dotyczący S. K. i Z. K. nie został przedłożony.
Status uczestniczki postępowania spadkowego Z. K. jako małżonki spadkodawcy
S. K., nie został więc wykazany. Wystarczało to do zajęcia stanowiska w kwestii
zaliczenia Z. K. do kręgu spadkobierców ustawowych po spadkodawcy S. K.
Niczego w tym zakresie nie mogłoby zmienić ewentualne sprostowanie aktu zgonu
S. K. Nie zaświadczałoby ono o stanie cywilnym zmarłego (co, nota bene, przyznał
sam skarżący) i w rzeczy samej było zbędne.
Zgodnie z art. 33 asc uprawnionym do wystąpienia z wnioskiem
w postępowaniu nieprocesowym o sprostowanie aktu stanu cywilnego - oprócz
prokuratora i kierownika urzędu stanu cywilnego – jest zainteresowany.
W rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c. zainteresowanym jest każdy czyich praw dotyczy
wynik postępowania. Zainteresowanie to wyraża się w sytuacji, przewidzianej przez
prawo materialne, w której znalazłby się powołujący, gdyby żądanie jego zostało
uwzględnione. Sytuację tę określają wszelkie stosunki materialno-prawne
dotyczące powołującego się na interes prawny, które mogą powstać, ulec zmianie
lub ustać w wyniku uwzględnienia żądania. Brak interesu prawnego wyklucza
status zainteresowanego w świetle art. 510 § 1 k.p.c. i skutkuje oddaleniem
żądania. Zamiar uzyskania dokumentu, który ewentualnie mógłby posłużyć jako
dowód w innym postępowaniu sądowym lub administracyjnym sam w sobie nie
określa sytuacji materialno-prawnej występującego z żądaniami; dotyczy interesu
faktycznego a nie prawnego.
W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca twierdził, że domaga się
sprostowania aktu zgonu ojca w tym celu, aby jego dziedziczenie po ojcu wyrażało
5
się większą częścią niż gdyby dziedziczył w zbiegu z uczestniczką postępowania Z.
K. Gdyby uwzględnienie tego żądania miało znaczenie w kwestii zaliczenia matki
wnioskodawcy do kręgu spadkobierców ustawowych po S. K. należałoby przyznać
wnioskodawcy status zainteresowanego w rozumieniu art. 33 Pr. asc w zw. z art.
510 § 1 k.p.c. Jednakże, jak to wyżej wskazano, w ustalonym stanie faktycznym
ewentualne sprostowanie, w niczym nie wpłynęłoby na sytuację materialno-prawną
wnioskodawcy odnośnie do jego partycypowania w dziedziczeniu po ojcu.
Wnioskodawca nie miał więc interesu prawnego w żądaniu sprostowania, co Sąd
Okręgowy ocenił prawidłowo, natomiast Autor skargi kasacyjnej – błędnie.
Z przedstawionych względów Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną jako
bezzasadną (art. 39814
k.p.c.).