Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 84/06
POSTANOWIENIE
Dnia 30 sierpnia 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący)
SSN Maria Grzelka
SSN Grzegorz Misiurek (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi "O." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w K.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem
Sądu Okręgowego w K. z dnia 21 lutego 2005 r., w sprawie z wniosku Wytwórni
Wody Źródlanej […] Spółki Akcyjnej w K. w upadłości
przy uczestnictwie "O." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w K., T. K. i nadzorcy sądowego J. P.
o wpis,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 30 sierpnia 2006 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawczyni Wytwórni Wody Źródlanej […] w upadłości
od postanowienia Sądu Okręgowego w K.
z dnia 22 lipca 2005 r.,
I. uchyla zaskarżone postanowienie i odrzuca skargę
o wznowienie postępowania,
II. zasądza od uczestniczki postępowania "O." Spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością w K. na rzecz
wnioskodawczyni Wytwórni Wody Źródlanej […] Spółki
2
Akcyjnej w K. w upadłości kwotę 200 zł tytułem zwrotu
kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Orzeczeniem z dnia 28 sierpnia 2004 r. referendarz sądowy Sądu
Rejonowego w K. dokonał wpisu w dziale IV księgi wieczystej Kw […], w miejsce
dotychczasowego wierzyciela hipotecznego z tytułu hipoteki kaucyjnej w kwocie
250.000 zł B. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K., wnioskodawczyni -
Wytwórni Wody Źródlanej […]. Sąd Rejonowy w K., po rozpoznaniu skargi na to
orzeczenie uczestniczki postępowania „O.” Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością, postanowieniem z dnia 28 października 2004 r. utrzymał w
mocy zaskarżony wpis uznając, że przedstawiona wraz z wnioskiem umowa
przelewu wierzytelności zabezpieczonej hipoteką kaucyjną oraz treść księgi
wieczystej dawały podstawę do dokonania kwestionowanego wpisu.
Sąd Okręgowy w K. postanowieniem z dnia 21 lutego 2005 r. oddalił
apelację uczestniczki postępowania „O.” Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
w K. od postanowienia Sądu pierwszej instancji. Na skutek skargi wymienionej
uczestniczki postępowania, która nie została zawiadomiona o terminie rozprawy
apelacyjnej, Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 22 lipca 2005 r. wznowił
postępowanie zakończone prawomocnym postanowieniem z dnia 21 lutego 2005 r.
i zmieniając to orzeczenie uchylił zaskarżony wpis, a wniosek o jego dokonanie
oddalił. Sąd Okręgowy zaaprobował stanowisko apelującej kwestionujące
prawidłowość wpisu zmiany wierzyciela hipotecznego. Wskazał przy tym, że
wniosek o dokonanie tego wpisu został złożony przez nabywcę wierzytelności po
wykreśleniu dotychczasowego wierzyciela B. Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością z Krajowego Rejestru Sądowego, a więc w czasie, kiedy
zbywca zabezpieczonej wierzytelności już nie istniał. Zwrócił też uwagę na fakt, że
jakkolwiek umowa cesji wierzytelności mająca stanowić podstawę wpisu została
zawarta przez upoważnione organy obu stron, to jednak złożony na niej podpis
likwidatora cedenta (Spółki B.) nie został prawidłowo notarialnie poświadczony.
Uznanie przed notariuszem własnoręczności podpisu przez osobę pełniąca funkcję
3
likwidatora spółki dokonane po wykreśleniu tego podmiotu z rejestru nie spełnia
wymogu notarialnego poświadczenia podpisu w rozumieniu art. 88 prawa
o notariacie.
W skardze kasacyjnej opartej na obu podstawach określonych w art.
3983
§ 1 k.p.c. wnioskodawczyni zarzuciła Sądowi Okręgowemu naruszenie:
- art. 88 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (tekst jedn.: Dz. U.
z 2002 r. Nr 42, poz. 369 ze zm.) poprzez przyjęcie, że uznanie
własnoręczności podpisów przez osobę pełniącą w chwili cesji funkcję
likwidatora, dokonane już po wykreśleniu spółki z KRS, nie spełnia wymogów
przewidzianych w tym przepisie;
- art. 6263
k.p.c. poprzez zastosowanie wznowienia postępowania mimo
ustawowego zakazu w tym zakresie;
- art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 k.p.c. poprzez brak wyjaśnienia podstawy
prawnej postanowienia i przyczyn potraktowania uznania własnoręczności
podpisu przed notariuszem jako nie spełniającego wymogów art. 88 Prawa
o notariacie.
Powołując się na te podstawy skarżąca wniosła o uchylenie
zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną uczestniczka postępowania „O.”
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wniosła o jej oddalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skardze kasacyjnej nie można odmówić słuszności. Trafnie bowiem
zostało w niej podniesione, że zaskarżone postanowienie wydane zostało
z naruszeniem art. 6263
k.p.c. Zgodnie z tym przepisem w postępowaniu
wieczystoksięgowym nie stosuje się przepisów o wznowieniu postępowania.
Z brzmienia tego unormowania wynika jednoznacznie, że we wskazanym w nim
postępowaniu stosowanie art. 524 w zw. z art. 399 i nast. oraz art. 13 § 2 zostało
przez ustawodawcę wyłączone. Wyłączenie to - wbrew odmiennemu zapatrywaniu
uczestniczki postępowania wyrażonemu w odpowiedzi na skargę kasacyjną – nie
doznaje żadnych wyjątków, a wiec także w odniesieniu do podstawy wznowienia
z przyczyny nieważności postępowania. Przyjęcie takiego rozwiązania, jako
4
harmonizującego z zasadą rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych (art. 5
ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, tekst jedn.: Dz. U.
z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.; dalej: „u.k.w.h.”), jest oczywiste. Zaakcentować
należy, że pogląd o niedopuszczalności wznowienia postępowania w postępowaniu
wieczystoksięgowym z tych samych przyczyn wyrażany był w judykaturze jeszcze
przed nowelizacją ustawy o księgach wieczystych i hipotece dokonaną ustawą
z dnia 11 maja 2001 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece,
ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych oraz ustawy – Prawo o notariacie (Dz. U. Nr 63, poz. 635),
która wprowadziła do kodeksu postępowania cywilnego przepisy art. 6261
- 62613
regulujące postępowanie wieczystoksięgowe, w tym unormowanie wyłączające
expressis verbis stosowanie przepisów o wznowieniu postępowania (por. uchwałę
Sądu Najwyższego z dnia 4 września 1969 r., III CZP 58/69, OSNC 1970/10/169).
Pogląd ten nie jest kwestionowany również w piśmiennictwie, w którym trafnie
wskazuje się, że ewentualne wadliwości wpisu w księdze wieczystej, nawet
wynikające z uchybień stanowiących podstawy wznowienia postępowania, mogą
być usuwane tylko w drodze powództwa o uzgodnienie treści księgi wieczystej
z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 u.k.w.h.). Eliminacja błędnego wpisu
może nastąpić także poprzez jego zmianę ( wykreślenie ) jeżeli istnieje do tego
podstawa w dokumentach wskazanych w art. 31-34 u.k.w.h.
Zasadność podniesionego w ramach drugiej podstawy kasacyjnej zarzutu
naruszenia art. 6263
k.p.c. czyni zbędnym roztrząsanie pozostałych zarzutów, skoro
skarga o wznowienie postępowania wieczystoksięgowego podlega odrzuceniu jako
niedopuszczalna (art. 410 w zw. 6263
i art. 13 § 2 k.p.c.).
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39819
k.p.c.
orzekł, jak w sentencji.
db