Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 119/06
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 września 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSN Zbigniew Strus (sprawozdawca)
Protokolant Bożena Nowicka
w sprawie z powództwa W.T., A.V., A.T., R. P., S.T. i R.T.
przeciwko Skarbowi Państwa - Lasom Państwowym Nadleśnictwu […]
o wydanie nieruchomości,
po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej w dniu 14 września 2006 r.,
na rozprawie
skargi kasacyjnej powodów od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 27 lipca 2005 r., sygn. akt [...],
oddala skargę kasacyjną i nie obciąża powodów kosztami
procesu w postępowaniu kasacyjnym.
2
Uzasadnienie
Powodowie wnieśli skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego z 27
lipca 2005 r. oddalającego ich apelację od wyroku Sądu Okręgowego w K. -
oddalającego powództwo przeciw Skarbowi Państwa, Lasom Państwowym
Nadleśnictwu […]o wydanie nieruchomości położonej w S., stanowiącej lasy i
grunty leśne oznaczonej jako:
1. działka ewidencyjna nr 1[...] pow. 0,10000 ha powstała z parceli 1. kat. Nr
[...],
2. wydzielona część działki ewidencyjnej nr [...] o pow. 16,3100 ha powstała z
parceli gr. 1 kat. Nr [...] i parceli gr. 1. kat. Nr [...],
3. wydzielona część działki ewidencyjnej nr [...] o pow. 22,0900 ha powstała z
parcel gr. 1 kat. Nr [...],
4. wydzielona część działki ewidencyjnej nr [...] o pow. 21,9100 ha, powstała z
parceli gr. 1 kat. Nr [...],
5. wydzielona część działki ewidencyjnej nr [...] o pow. 20,4200, powstała
z parceli gr. 1 kat. Nr [...],
6. wydzielona część działki ewidencyjnej nr [...] o pow. 17,3100 ha, powstała z
parceli gr. 1 kat. Nr [...],
7. wydzielona część działki ewidencyjnej nr [...] o pow. 13,3217 ha, powstała z
parceli gr. 1 kat. Nr [...] i części parceli gr. 1 kat. Nr [...].
Żądając wydania tej nieruchomości, powodowie twierdzili, że władający nią
Skarb Państwa – Lasy Państwowe, wbrew swemu przekonaniu, nie nabył
własności na podstawie przepisów Dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia
Narodowego z dnia 12 grudnia 1944 r. o przejęciu niektórych lasów na własność
Skarbu Państwa (Dz.U. 1944 nr 15, poz. 82) – określany dalej w skrócie jako dekret
o lasach, ponieważ powierzchnia każdej z wymienionych parcel nie przekraczała
25 ha, wymaganej w myśl art. 1 ust. 2 dekretu o lasach.
3
Sąd Okręgowy ustalił, jako okoliczność bezsporną, że w chwili wejścia
w życie dekretu oraz przed 1 września 1939 r. (data rozpoczęcia przez III Rzeszę
drugiej wojny światowej) właścicielem lasów i gruntów leśnych objętych sporem
oraz innych nieruchomości był J.T. - spadkodawca powodów, zmarły 19 lutego
1989 r. Nieruchomości te, o łącznej powierzchni 4 555,12 ha zostały przejęte na
własność i upaństwowione: w części stanowiącej lasy, na podstawie dekretu o
lasach (przejęcie protokolarne w dniu 10 maja 1946 r.), a w pozostałej części na
podstawie dekretu PKWN z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej.
Nieruchomości nabyte na podstawie dekretu o lasach objęte zostały księgą
wieczystą Kw nr [...] prowadzoną przez Sąd Rejonowy w S., w której jako właściciel
spornej nieruchomości, pozostającej w zarządzie Państwowego Gospodarstwa
Leśnego Lasy Państwowe Nadleśnictwo, wpisany jest w dziale II Skarb Państwa.
W toku postępowania dowodowego, Sąd ustalił oznaczenia parcel katastralnych
oraz utworzonych z nich działek ewidencyjnych i stwierdził, że w dniu 12 grudnia
1944 r. powierzchnia każdej z parcel nie przekraczała 25 ha. Okoliczność ta jednak
nie wyłączała ich spod nacjonalizacji na podstawie dekretu o lasach, ponieważ
przewidziane tam wyłączenie dotyczyło tylko parcel leśnych, należących do
właścicieli (współwłaścicieli) będących osobami fizycznym, grunty których nie
podlegały przejęciu na cele reformy rolnej. Wynika to z następującego brzmienia
art. 1 dekretu o lasach: Lasy i grunty leśne o obszarze ponad 25 ha,
stanowiące własność lub współwłasność osób fizycznych i prawnych
przechodzą na własność Skarbu Państwa.
(2) Wraz z lasami i gruntami leśnymi przechodzą na własność Skarbu
Państwa, o ile stanowią własność lub współwłasność tej samej osoby:
a) wszelkie śródleśne grunty, łąki i wody,
b) grunty deputatowe administracji i straży leśnej,
c) wszelkie nieruchomości i ruchomości położone na terenie obiektu
leśnego, przechodzącego na własność Skarbu Państwa, niezależnie od
swego przeznaczenia,
4
d) wszelkie nieruchomości i ruchomości, służące do prowadzenia
gospodarstwa leśnego (zabudowania, urządzenia techniczne,
transportowe, komunikacyjne itp.) niezależnie od swego położenia,
e) wszelkie zapasy materiałowe (remanenty) zarówno w lesie jak
i zakładach przemysłowych, przechodzących na własność Skarbu
Państwa.
(3) Przepisy art. (1) i (2) nie odnoszą się do lasów i gruntów leśnych:
a) stanowiących własność samorządu terytorialnego,
b) podzielonych prawnie lub faktycznie przed dniem 1-go września
1939 r. na parcele nie większe niż 25 ha, a stanowiących własność osób
fizycznych, grunty których nie są objęte przepisami artykułu 2 lit. e)
dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia
6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (...).
Sąd I instancji zwrócił uwagę na deklaratoryjny charakter wpisu prawa
własności Skarbu Państwa w księdze wieczystej, dopuszczalnego również po
uchyleniu dekretu o lasach z dniem 1 października 1990 r., ponieważ art. 6 ustawy
z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz.U. 1990 r. nr 55 poz.
321) stanowi o pozostawieniu w mocy nabycia własności, które nastąpiło na
podstawie przepisów dekretu.
Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu sprawy na skutek apelacji powodów oddalił
ją włączając w zakres rozważań również okoliczności ujawnione po wydaniu
wyroku przez Sąd Okręgowy, tj. ustalenia wynikające z decyzji Ministra Rolnictwa
i Rozwoju Wsi z 5 maja 2005 r. w przedmiocie uchylenia decyzji Wojewody z 23
sierpnia 2004 r. stwierdzającej, że (ściśle oznaczone) parcele tożsame z
przedmiotem powództwa windykacyjnego, z wyjątkiem parceli nr [...], podpadały
pod działanie przepisu art. 2 ust. 1 lit. e dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej.
Wymienioną decyzją Ministra postępowanie zostało umorzone. Okoliczności
faktyczne powołane w uzasadnieniu decyzji Ministra potwierdzają, że część
majątku ziemskiego J.T. została przejęta na cele reformy rolnej, a powodowie – jak
stwierdził Sąd Apelacyjny nie uzyskali orzeczenia stanowiącego dowód tego, że
żadna z jego nieruchomości nie podlegała przepisom o przeprowadzeniu reformy
5
rolnej, mimo że według oceny tego Sądu utworzenie przed 1 września 1939 r.
parcel katastralnych wypełniało przesłankę podziału - istotną dla wyłączenia
lasów spod działania dekretu o lasach.
Wobec wpisania Skarbu Państwa w dziale II księgi wieczystej, na rzecz
pozwanego działa domniemanie zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym
stanem prawnym .
W skardze kasacyjnej powodowie przytoczyli następujące podstawy:
1. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 1 ust. 1, 2 i 3 lit.
b) dekretu o lasach w związku z art. 6 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r.
o zmianie ustawy Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 55; poz. 321) poprzez ich
błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnym
uznaniu, iż nieruchomości o charakterze leśnym, wydzielone przed dniem
1 września 1939 roku na parcele mniejsze niż 25 ha każda, a zatem
podlegające wyłączeniu spod działania powołanego dekretu z dnia
12 grudnia 1944 roku, podlegają jednak nacjonalizacji na podstawie
dekretu o lasach, a zatem stały się skutecznie, z mocy samego prawa,
własnością Skarbu Państwa,
2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 2 ust. 1 lit. e)
dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września
1944 roku o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. z 1945 r., Nr 3, poz.
13) [dalej zwany „dekretem o reformie rolnej"] poprzez błędną wykładnię
i niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnym stwierdzeniu, iż
nieruchomości ziemskie (składające się na „pozostały majątek ziemski J.T.")
podzielone faktycznie i prawnie przed dniem 1 września 1939 roku na
parcele mniejsze niż 25 ha każda, nie powiązane funkcjonalnie z
gospodarstwem rolnym, a także nie przeznaczone na cele reformy rolnej,
których tylko ogólna łączna powierzchnia przekraczała 100 ha podpadały
pod działanie dekretu o reformie rolnej,
3. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 2, art. 21 ust. 1 i art.
64 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej oraz art. 222 § 1 oraz
922 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie
6
polegające na odmowie ochrony prawa do dziedziczenia i prawa własności
powodów, mimo że pozwany nie dysponuje żadnym tytułem prawnym
poza protokołem sporządzonym przez leśników w dniu 10 maja 1946 r.,
który skutecznie mógłby być przeciwstawiony roszczeniu
windykacyjnemu Powodów,
4. naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez ich błędną
wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na pominięcie
przepisów chroniących prawo własności w dniu konfiskaty nieruchomości
na rzecz Państwa bez przyznania jakiegokolwiek odszkodowania tj. art.
385 kodeksu cywilnego austriackiego, art. 99 Konstytucji Marcowej z 1921
roku (oba przepisy obowiązywały w grudniu 1944 roku) i bez
przeprowadzenia jakiegokolwiek postępowania administracyjnego lub
sądowego i błędne przyjęcie, że powództwo windykacyjne jest niezasadne.
5. naruszenie art. 1 sporządzonego w dniu 20 marca 1952 roku Protokołu
Nr 1 ratyfikowanego przez Polskę w dniu 10 października 1994 roku
(Dz.U. z 1995 r., Nr 26, poz. 175) do sporządzonej w Rzymie w dniu 4
listopada 1950 roku, a następnie zmienionej Protokołem Nr 3, Nr 5 i Nr 8
oraz uzupełnionej Protokołem Nr 2 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka
i Podstawowych Wolności (Dz.U. z 1933, Nr 61, poz. 284) poprzez
pozbawienie Powodów prawnie uzasadnionego oczekiwania uzyskania
efektywnego korzystania z przedmiotowej nieruchomości (prawa własności
nieruchomości) składających się z działek ewidencyjnych, wobec których
Skarb Państwa nie legitymuje się żadnym skutecznym dowodem
potwierdzającym jego prawo własności za wyjątkiem protokołu
sporządzonego przez leśników w dniu 10 maja 1946 roku,
6. naruszenie następujących przepisów Konstytucji - art. 2 (gwarancja
praworządności), art. 21 ust. 2 (zakaz pozbawiania własności na inne cele
niż publiczne i bez słusznego odszkodowania), art. 21 ust. 1 w związku z art.
20 (ochrona własności prywatnej jako podstawa ustroju gospodarczego
Polski), art. 64 ust. 3 i art. 31 ust. 3 (gwarancja ochrony istoty prawa
własności), art. 32 (zasada równości), art. 32 (zasada proporcjonalności) -
7
oraz art. 1 Protokołu nr 1 sporządzonego w dniu 20 marca 1952 roku do
Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności,
ratyfikowanego przez Rzeczypospolitą Polską w dniu 4 listopada 1994 roku
(Dz.U. z 1995 r., Nr 26, poz. 175), a to przez przyjęcie, że prawo własności
nieruchomości objętych niniejszym postępowaniem zostało nabyte przez
Skarb Państwa od ojca powodów w oparciu o dekret wydany przez
niekonstytucyjny organ Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego oraz bez
jakiegokolwiek odszkodowania,
Pozwany Skarb Państwa wnosił o oddalenie skargi kasacyjnej.
Prokurator Generalny, do którego Sąd Najwyższy zwrócił się o zajęcie
stanowiska w przedmiocie zasadności skargi kasacyjnej wyraził pogląd, że winna
ona być oddalona.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Dochodzenie roszczenia windykacyjnego wymaga przeprowadzenia
dowodu własności rzeczy, której wydania domaga się powód. W rozpoznawanej
sprawie ustalono, że nieruchomość objęta roszczeniem powodów ma urządzoną
księgę wieczystą nr Kw [...] prowadzoną przez Sąd Rejonowy w S., z wpisem w
dziale II prawa własności Skarbu Państwa uzupełnionego stwierdzeniem, że
nieruchomość pozostaje w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy
Państwowe Nadleśnictwo, będącego jednostką organizacyjną Skarbu Państwa.
Art. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, (tekst
jednolity Dz.U. 2001 r. nr 124 poz. 1361) ustanawia domniemanie, że prawo jawne
z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym.
Domniemanie to może być obalone (tak SN np. w wyroku z 6 grudnia 2000 r., III
CKN 179/99, publ. Lex nr 51805), jednak na powodzie spoczywa wówczas ciężar
dowodu (art. 6 k.c.) istnienia odmiennego stanu prawnego od wynikającego z treści
wpisu, tj. przysługiwania powodowi prawa własności.
Wskazane skutki wpisu pozwanego w księdze wieczystej jako właściciela,
podważają zasadność zarzutów przewijających się przez skargę kasacyjną, iż sąd
udzielił ochrony pozwanemu nie legitymującemu się tytułem własności. Można
przypuszczać, że przez „tytuł prawny” skarżący rozumieją dokument, konstytuujący
8
lub potwierdzający prawo własności, skoro stwierdzają w innym miejscu,
że „protokół sporządzony przez leśników w dniu 10 maja 1946 r.” nie wystarcza do
odmowy ochrony prawa własności i dziedziczenia powodów (pkt 3 i 5 zarzutów
skargi) lub a contrario, nie wyłącza tytułu spadkodawcy powoda. Zarzut ten jest
bezpodstawny zarówno w świetle przedstawionych wyżej skutków wpisu w księdze
wieczystej, jak też ze względu na to, że skarżący nie uwzględniają trybu
nacjonalizacji lasów ustalonego w dekrecie o lasach i w rozporządzeniu niżej
wskazanym.
W art. 8 dekretu o lasach ówczesny prawodawca (o którego legitymizacji
będzie mowa niżej) zawarł upoważnienie udzielone Kierownikowi Resortu
Rolnictwa i Reform Rolnych do wykonania dekretu. Na tej podstawie Minister
Rolnictwa i Reform Rolnych wydał rozporządzenie z dnia 20 stycznia 1945 r.
w sprawie wykonania dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia
12 grudnia 1944 r. o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa
(Dz.U.1945 r. nr 4 poz.16). Charakter nabycia lasów i gruntów leśnych oraz
znaczenie protokołu wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z 22 kwietnia 1994 r.,
III CZP 50/94, OSNC 1994/11/212, stwierdzając, że następowało ono z mocy
prawa, a protokół przejęcia, sporządzony w trybie § 1 i 2 rozporządzenia Ministra
Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 20 stycznia 1945 r. w sprawie wykonania
dekretu PKWN z dnia 12 grudnia 1944 r. o przejęciu niektórych lasów na własność
Skarbu Państwa (Dz.U. Nr 4, poz. 16), stanowił dowód, że określona nieruchomość
przeszła na własność Państwa.
Ponieważ upaństwowienie lasów następowało z mocy prawa bez
przeprowadzania jakiegokolwiek postępowania sądowego lub administracyjnego,
to w państwie kierującym się standardami ustroju demokratycznego państwa
prawnego, w procesie windykacyjnym powodowie mogą podnosić zarzuty,
że przejęcia lasów oraz innych nieruchomości dokonano, mimo że nie były
spełnione warunki do określone w ówczesnych przepisach.
W ramach tego uprawnienia powodowie podnieśli:
1. Zarzut błędnej wykładni art. 1 ust. 1, 2 i 3 lit b dekretu o lasach
polegającej na uznaniu, że potwierdzony przez Sądy meriti podział lasu dokonany
9
przed dniem 1-go września 1939 r. na parcele nie większe niż 25 ha, nie stanowi
przeszkody do nacjonalizacji tych parcel. Błąd tego zapatrywania wykazał
przekonująco Sąd w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, zwracając uwagę na to,
że przesłankami wyłączania parcel leśnych spod działania dekretu o lasach, czyli
spod nacjonalizacji jest nie tylko omawiane wydzielenie ale również (kumulatywnie)
niepodleganie pozostałych gruntów tego samego właściciela przepisom dekretu
o przeprowadzeniu reformy rolnej.
Powodowie podważają jednak ustalenie dotyczące podpadania pozostałego
majątku ziemskiego J.T. pod działanie dekretu o reformie rolnej, upatrując
podstawę tego zarzutu w przepisie art. 2 lit. e, dekretu o przeprowadzeniu reformy
rolnej. Zarzut ten jest nieuzasadniony w świetle wyników przeprowadzonego
postępowania. Przede wszystkim należy podkreślić, że przejmowanie
nieruchomości ziemskich na cele reformy następowało również z mocy prawa. W
praktyce stosowania przepisu art. 2 ust. 1 lit.e dekretu (przepisu odpowiedniego w
rozpoznawanej sprawie), podstawowym kryterium przejęcia był obszar ogólny
gruntów lub obszar użytków rolnych i do tego ograniczała się kognicja organów
administracji (obecnie wojewodów) decydujących o „podpadaniu” nieruchomości
ziemskiej pod działanie dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej. Przykładem
takiej praktyki jest decyzja Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 5 maja 2005 r.
umarzająca postępowanie w sprawie nieruchomości ziemskich J.T. W
orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego – po wahaniach – nie znalazła
ona aprobaty. W uchwale składu siedmiu sędziów NSA z 5 czerwca 2006 r., I OPS
2/06 Prok. i Pr. 2006/10/33 wyjaśniono, że przepis § 5 rozporządzenia Ministra
Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 roku w sprawie wykonania
dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 roku
o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. z 1945 r., Nr 10, poz. 51 ze zm.) może
stanowić podstawę do orzekania w drodze decyzji administracyjnej o tym czy dana
nieruchomość lub jej część wchodzi w skład nieruchomości ziemskiej, o której
mowa w art. 2 ust. 1 lit. e dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia narodowego
z dnia 6 września 1944 roku o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. z 1945 r.,
Nr 3, poz. 13 ze zm.).
10
Sąd Najwyższy podziela ten kierunek wykładni, oparty na wykładni
systemowej i historycznej, przytoczonej w uzasadnieniu wymienionej uchwały.
Wyjaśnia ona ratio legis postanowienia § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa
i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu Polskiego
Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu
reformy rolnej (Dz.U. 1945 r. nr 10 poz. 51 ze zm.), którego istnienie trudno byłoby
nawet usprawiedliwić, gdyby jedyną okolicznością podlegającą ustaleniu była
powierzchnia gruntów, tj. okoliczność faktyczna.
Dopuszczając możliwość istnienia sporu o przesłanki przejęcia gruntów na
cele reformy rolnej, nie można jednak pominąć okoliczności, że nawet posiadanie
stwarza domniemanie zgodności z prawem (art. 341 k.c.), dlatego w powództwie
windykacyjnym ciężar wykazania, w tym przedstawienia decyzji organu
administracji, stwierdzającej że nieruchomości należące do spadkodawcy powodów
nie podlegały przejęciu na własność państwa na podstawie art. 2 ust. 1 lit. e
dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej, obciąża powoda. Jest bezsporne, że
powodowie takiej decyzji dotychczas nie przedstawili, a postępowanie
administracyjne toczące się w tym przedmiocie uległo umorzeniu.
Powodowie uzasadniali w skardze kasacyjnej niedopuszczalność uznania
prawa własności strony pozwanej, również brakiem podstaw do wydania dekretu
o lasach oraz niezgodnością jego przepisów z aktami normatywnymi
wyższego rzędu.
Jeśli chodzi o pierwszą grupę zarzutów, należy stwierdzić, że brak
umocowania w konstytucjach II. Rzeczypospolitej Polskiej do powołania takich
organów jak Krajowa Rada Narodowa oraz Polski Komitetu Wyzwolenia
Narodowego, nie przesądza skutków cywilnoprawnych zdarzeń dokonanych
przez tę władzę. Trybunał Konstytucyjny w uchwale z 16 kwietnia 1996 r.
15/95 (OTK 1996, nr 2, poz. 13) przypisał dekretom wydawanym przez PKWN
skutki ustaw, tj. aktów legalnych i potwierdził swoje stanowisko w postanowieniu
z 28 listopada 2001 r. SK 5/01 (OTK 2001, nr 8 poz. 266), a ustawodawca
państwa współczesnego uchylając dekret o lasach ustawą z dnia 28 lipca 1990 r.
o zmianie ustawy – Kodeks cywilny potwierdził stabilność skutków prawnych zmian
własności dokonanych na podstawie tegoż dekretu. W świetle powołanej uchwały
11
Trybunału Konstytucyjnego należy przyjąć, że zmiany własnościowe dokonane na
mocy dekretu o lasach stały się elementem stosunków prawnych podmiotów prawa
prywatnego, dlatego na podstawie tych przepisów sąd nie jest władny orzec zwrotu
znacjonalizowanych nieruchomości, gdyż nie jest uprawniony do zastępowania
ustawodawcy i formułowania norm generalnych oraz abstrakcyjnych. Myśl tę
wyraża również powołane przez Sąd Apelacyjny orzeczenie Sądu Najwyższego
z 13 lutego 2003 r. III CKN 1492/00.
Zarzucana niezgodność z przepisami Konstytucji z 1997 r. oraz art. 1
Protokołu dodatkowego nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka
i Podstawowych Wolności, przyjmuje jako podstawę uznanie wstecznego działania
wymienionych przepisów Konstytucji lub Konwencji. Tymczasem w orzecznictwie
Sądu Najwyższego (wyrok z 15 maja 2000 r., II CKN 293/00, OSNC 2000/11/209)
wyjaśniono brak podstaw do takiej wykładni Konstytucji chyba, że wymagałaby tego
ochrona podstawowych praw i wolności. Prawo do mienia - w tym własności,
zalicza się do tej kategorii, jednak Konwencja chroni prawa istniejące, a nie prawo
do ich uzyskania.
Uznając, że brak jest usprawiedliwionych podstaw skargi kasacyjnej Sąd
Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c. oddalił ją, uznając również, że w sprawie
zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności usprawiedliwiające odstąpienie
strony przegrywającej od obciążenia jej kosztami procesu w postępowaniu
kasacyjnym (art. 102 k.p.c.).