Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 54/06
POSTANOWIENIE
Dnia 14 września 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSN Zbigniew Strus (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa M.S.
przeciwko „I.” S.A.
o zapłatę,
po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu niejawnym
w dniu 14 września 2006 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 14 lutego 2006 r., sygn. akt [...],
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny, po rozpoznaniu sprawy na skutek apelacji powoda,
wyrokiem z 23 listopada 2005 r. zmienił wyrok Sądu Okręgowego w ten sposób,
że zasądził od pozwanego przedsiębiorstwa „I.” S.A., dodatkowo kwotę 118 418,19
zł (bez orzekania o odsetkach) oraz orzekł o kosztach procesu i należnościach
Skarbu Państwa z tytułu nieuiszczonych opłat sądowych; nie oddalił natomiast
apelacji w jakiejkolwiek części.
Wyrok ten zaskarżył powód, reprezentowany przez zawodowego
pełnomocnika. Wnosząc skargę kasacyjną, błędnie oznaczoną, jak stwierdził Sąd
Apelacyjny - mianem kasacji, dotyczącą części objętej pktem Ia (zasądzającym
wymienioną wyżej kwotę 118 418,19 zł) skarżący dodał: „odnośnie uzupełnienia
tego wyroku o orzeczenie zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda odsetek
ustawowych za zwłokę od kwoty 118.418,19 zł...”.
Dodać należy, że powód w dniu 22 grudnia 2005 r. złożył wniosek
o uzupełnienie wyroku Sądu Apelacyjnego ogłoszonego (k. 1052) 23 listopada
2005 r. powołując się na bieg terminu od doręczenia wyroku z uzasadnieniem.
Wniosek ten został odrzucony.
Sąd Apelacyjny postanowieniem z 14 lutego 2006 r. odrzucił skargę
kasacyjną, przede wszystkim ze względu na brak przedmiotu zaskarżenia.
W uzasadnieniu postanowienia wskazano też, że apelacja nie zawierała wniosku
o zasądzenie odsetek od żądanej sumy świadczenia głównego, dlatego wyrok
sądu odwoławczego nie zawiera orzeczenia o jej oddaleniu w jakiejkolwiek części,
oraz stwierdzono nieusuwalny brak skargi w postaci nie zamieszczenia w niej
wniosku o przyjęcie tej skargi do rozpoznania.
Ponadto Sąd Apelacyjny wskazał, że powód nie dopełnił wymagania
zawartego w art. 3985
§ 1 k.p.c. i nie żądał doręczenia wyroku z uzasadnieniem.
Pełnomocnik składając wniosek w dniu 24 listopada 2005 r. „o uzasadnienie
wyroku” wyraźnie zastrzegał, że „niniejszy wniosek nie stanowi zapowiedzi kasacji”
lecz podyktowany jest koniecznością złożenia tych dokumentów do akt
postępowania układowego.
3
W zażaleniu na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej powód
podnosi, że żądanie pozwu dotyczyło również odsetek i do tego żądania odwoływał
się powód w apelacji, a zatem domagał się należności z odsetkami. Co do wniosku
o sporządzenie uzasadnienia wyroku twierdzi, że składał go dwukrotnie 24 i 28
listopada 2005 r., nie uzasadnia jednak tego twierdzenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Powód wnosząc apelację zawarł w punkcie I. jej wniosku następujące
sformułowanie dotyczące zmiany wyroku Sądu Okręgowego: „/.../ na korzyść
powoda przez zasądzenie przez Sąd pełnej kwoty należności zgłoszonej
w żądaniu pozwu, tj. poza zasądzoną w pkt I wyroku kwotą 101.495,42 (słownie:
sto jeden tysięcy czterysta dziewięćdziesiąt pięć tysięcy złotych 42/100) tj.
dodatkowo kwotę 118.418,19 zł (słownie: sto osiemnaście tysięcy czterysta
osiemnaście złotych 19/100)”.
Przy ocenie, czy ogólne pojęcie należności obejmuje świadczenie główne
i uboczne (odsetki) nie można pomijać dalszych okoliczności, tj. odrębnego
wskazania w żądaniu pozwu należności głównej i ubocznej a następnie
doprecyzowania we wniosku apelacji kwot odnoszących się tylko do świadczenia
głównego. W takim wypadku Sąd Apelacyjny nie naruszył zasad wykładni
językowej ani logicznej tekstu apelacji wyprowadzając wniosek, że skarżący nie
domagał się już odsetek od żądanej kwoty należności głównej. Należy dodać, że
o zakresie zaskarżenia decyduje strona wnosząca środek odwoławczy i do niej
należy dostatecznie wyraźne określenie żądania. Dalsze próby uniknięcia
niekorzystnych następstw przytoczonego sformułowania okazały się nieskuteczne
ze względu na spóźnienie wniosku o uzupełnienie wyroku. Trzeba jednak dodać, że
powyższe zdanie nie oznacza jakiegokolwiek zapatrywania co do jego
dopuszczalności i zasadności. W opisanym stanie należy jednak uznać, że wyrok
Sądu drugiej instancji nie zawiera rozstrzygnięcia o odsetkach za opóźnienie
w zapłacie kwoty zasądzonej przez ten Sąd ponad kwotę zasądzoną przez Sąd
pierwszej instancji. Brak rozstrzygnięcia uniemożliwia więc zaskarżenie wyroku
w tej części skargą kasacyjną. Do takiego samego wniosku prowadzi rozpatrywanie
zażalenia na podstawie konstrukcji gravamen, czyli wymagania przesłanki
4
dopuszczalności skargi wyrażającej się w różnicy (na niekorzyść skarżącego)
miedzy żądaniem a wydanym orzeczeniem.
Drugą przyczyną odrzucenia skargi był brak wniosku o przyjęcie skargi do
rozpoznania. W tej części zażalenia należy zgodzić się z zarzutem zażalenia co do
jego istnienia. Taki sens należy przypisać twierdzeniu strony, że „uzasadnione jest
rozpoznanie kasacji”. Zgodnie z art. 3984
§ 1 pkt 3 skarga kasacyjna powinna
jednak zawierać nie tylko wniosek o przyjęcie do rozpoznania ale i jego
uzasadnienie. W razie powoływania się na oczywiste naruszenie prawa
obowiązkiem skarżącego jest wykazanie tej oczywistości, tj. wyższego stopnia
naruszenia przepisów powołanych w ramach podstawy skargi. Jako przypadki
oczywiste należy uznać wykładnię lub stosowanie prawa wbrew utrwalonej
i jednolitej praktyce sądowej, nie podlegają natomiast tej klasyfikacji wypadki
wątpliwe pozostawiające pewien zakres swobody. Wymagania należytego
uzasadnienia wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania nie spełnia
odwołanie się do uzasadnienia jej podstaw, ponieważ obydwa elementy
konstrukcyjne (podstawy i wniosek o przyjęcie) są badane w innych fazach
postępowania kasacyjnego i przez odmienne składy orzekające. Dlatego brak
uzasadnienia wniosku, o którym mowa w art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c. stanowi również
samoistną podstawę odrzucenia skargi kasacyjnej.
Trzecią podstawę rozstrzygnięcia zaskarżonego zażaleniem stanowił brak
wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. W tej kwestii należy odróżnić
prawidłowość wniosku złożonego przez skarżącego od jego skuteczności.
Domagając się „uzasadnienia wyroku” już w dniu 24 listopada 2005 r. powód
wyraźnie zastrzegał, że wniosek „nie stanowi zapowiedzi kasacji”, lecz
podyktowany jest „koniecznością złożenia tych akt dokumentów do postępowania
układowego”. Również w tym wypadku brak precyzji użytych przez powoda
sformułowań skłonił Sąd Apelacyjny do oceny, że żądanie to nie spełniało
wymagań art. 387 k.p.c. Zgodzić się trzeba z poglądem, że wcześniejsze
zapewnienia strony kierowane do Sądu, o braku woli wniesienia skargi kasacyjnej,
nie mają znaczenia procesowego i mogą być zmieniane, jednak określenie
przedmiotu żądania ograniczonego do „uzasadnienia” odbiegające od wymagania
5
zawartego w art. 387 § 1 k.p.c. oraz określenie celu żądanego dokumentu (złożenie
do akt innego postępowania) usprawiedliwiały ocenę, że skarżący pominął
konieczny etap zaskarżania skargą kasacyjną, tj. żądania doręczenia wyroku
z uzasadnieniem. Ponieważ doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem stanowi
początek biegu terminu do wniesienia skargi (art. 3985
§ 1 k.p.c.) należy uznać,
że podobnie jak przy zaskarżaniu orzeczeń sądu drugiej instancji kasacją
(w poprzednim stanie prawnym) zgłoszenie żądania o doręczenie stanowi warunek
prawny zaskarżania orzeczeń prawomocnych skargą kasacyjną.
Przytoczone rozważania prowadzą do wniosku, że zaskarżone
postanowienie odpowiadało prawu (art. 3986
k.p.c.) a zarzuty zażalenia są
nieusprawiedliwione. Dlatego Sąd Najwyższy oddalił je na podstawie art. 3941
§ 1
i 3 k.p.c., w związku z art. 39814
k.p.c.