V CZ 66/06
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:18-12-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 66/06
POSTANOWIENIE
Dnia 6 października 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący)
SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa "E." Spółki z o.o.
przeciwko Gminie O.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 6 października 2006 r.,
zażalenia strony powodowej
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 6 maja 2006 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny odrzucił skargę kasacyjną
powoda „E.” Sp. z o.o. od wyroku tego Sądu z dnia 16 grudnia 2005 r. W
uzasadnieniu swojego postanowienia Sąd Apelacyjny wskazał, że wniosek powoda
o zwolnienie go od obowiązku uiszczenia opłaty od skargi kasacyjnej został
oddalony postanowieniem z dnia 22 marca 2006 r., którego odpis pełnomocnik
powoda otrzymał w dniu 3 kwietnia 2006 r. Zdaniem Sądu Apelacyjnego w tej
sytuacji, zgodnie z art. 1302
§ 3 k.p.c., pełnomocnik powoda powinien, bez
osobnego wzywania, uiścić opłatę stosunkową należną na podstawie art. 101 ust. 3
ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, z
chwilą doręczenia odpisu wspomnianego wyżej postanowienia oddalającego
wniosek o zwolnienie powoda od opłaty sądowej.
W zażaleniu na to postanowienie powód zarzucił naruszenie szeregu
przepisów k.p.c. (art. 1302
§ 3, 1302
§ 5, 1303
§ 2 oraz 360), a także art. 45
Konstytucji RP. Podnoszące te zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie. Wbrew odmiennej opinii Sądu
Apelacyjnego brak podstaw, aby uznać że w razie wydania postanowienia
o odmowie zwolnienia od obowiązku wniesienia należnej opłaty od skargi
kasacyjnej, strona działająca przez pełnomocnika ma obowiązek uiszczenia, bez
osobnego wezwania, należną opłatę z chwilą otrzymania odpisu postanowienia
oddalającego jej wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Wprawdzie z art.
1302
§ 3 k.p.c. wynika obowiązek strony działającej, tak jak w niniejszej sprawie,
przez adwokata, do uiszczenia bez wezwania, opłaty stałej lub stosunkowej
należnej od skargi kasacyjnej, to w okolicznościach rozpoznawanej sprawy, brak
podstaw do zastosowania tego przepisu.
3
Przepis art. 1302
§ 3 k.p.c. wprowadza wyjątkowe uregulowanie, które może
mieć zastosowanie tylko do sytuacji w nim opisanej. Jako przepis szczególny nie
podlega zaś wykładni rozszerzającej. Skoro mowa w nim o konieczności uiszczenia
należnej opłaty od skargi kasacyjnej, wnoszonej przez profesjonalnego
pełnomocnika, to nie można go stosować, gdy skarga kasacyjna mogła zostać
wniesiona bez opłaty. Z taką sytuacją mamy zaś do czynienia, gdy wraz ze skargą
został złożony wniosek o zwolnienie od należnej od niej opłaty. W razie gdy wraz ze
skargą kasacyjną został złożony wniosek o zwolnienie od należnej od tej skargi
opłaty sądowej, to stron ma prawo złożyć taką skargę bez tej opłaty, gdyż nie wie
jaka ona będzie albo nawet czy w ogóle powstanie obowiązek wniesienia opłaty.
Jeżeli by uznać, iż pomimo złożenia takiego wniosku istnieje obowiązek wniesienia
należnej opłaty stałoby to w rażącej sprzeczności, z mającą swoje wyraźne
podstawy prawne (art. 101 do 118 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych, Dz. U. Nr 167, poz. 1398) instytucją zwolnienia
od kosztów sądowych. Jego akceptacja mogłaby więc, tak jak wskazuje na to
skarżący, naruszać konstytucyjnie zagwarantowane prawa do obrony, gdyż
zmuszałaby w istocie stronę starającą się o zwolnienie od kosztów, niezależnie od
wyniku postępowania, do wnoszenia opłaty od skargi kasacyjnej wraz z jej
wniesieniem.
Brak także podstaw prawnych do przyjęcia, że pełnomocnik strony ma
obowiązek w chwili otrzymaniu postanowienia o odmowie zwolnienia od kosztów
sądowych, wnieść opłatę od skargi kasacyjnej bez osobnego wzywania.
Postanowienie o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych zapada na
posiedzeniu niejawnym. Zgodnie z art. 360 k.p.c. jest ono skuteczne z chwilą
podpisania sentencji. Łączenie skuteczność tego postanowienia z faktem
doręczenia go stronie nie znajduje więc żadnego uzasadnienia w przepisach k.p.c.
Podniesione wyżej wątpliwości związane z możliwością stosowania art. 1302
§ 3 k.p.c. w sytuacji gdy strona wraz ze wniesieniem skargi kasacyjnej składa
wniosek o zwolnienie jej od kosztów sądowych, prowadzą do wniosku, że
z przepisu tego nie można wywodzić obowiązku strony działającej przez
wskazanego w nim pełnomocnika, do uiszczania należnej opłaty bez osobnego
wzywania. Mając na uwadze, że obowiązek uiszczenia należnej opłaty od skargi
4
kasacyjnej powstaje dopiero z dniem wydania postanowienia o odmowie zwolnienia
od kosztów sądowych, termin do wniesienia przez stronę należnej opłaty należy
określić w skierowanym do niej wezwaniu. Wyznaczanie tego terminu powinno
nastąpić zgodnie z art. 130 § 1 k.p.c., gdyż pismo procesowe nie jest opłacone,
a brak podstaw dla stosowania w związku z tym innych regulacji przewidzianych
w k.p.c.
Podobne stanowisko w kwestii stosowania art. 1302
§ 3 k.p.c. zajął Sąd
Najwyższy w postanowieniu z dnia 4 października 2006 r. I CZ 81/06, w którym
wskazano, że taki pogląd znajduje swoje uzasadnienie także w dotychczasowym
orzecznictwie Sądu Najwyższego powstałym na tle przepisów dawnej ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z 13 czerwca 1967 r., których
brzmienie nie odbiega zasadniczo od obowiązującej aktualnie w tym zakresie
regulacji.
Mając na względzie powyższe Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39815
k.p.c.
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c., orzekł jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
Dnia 6 października 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marek Sychowicz (przewodniczący)
SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa "E." Spółki z o.o.
przeciwko Gminie O.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 6 października 2006 r.,
zażalenia strony powodowej
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 6 maja 2006 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżone postanowienie.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem Sąd Apelacyjny odrzucił skargę kasacyjną
powoda „E.” Sp. z o.o. od wyroku tego Sądu z dnia 16 grudnia 2005 r. W
uzasadnieniu swojego postanowienia Sąd Apelacyjny wskazał, że wniosek powoda
o zwolnienie go od obowiązku uiszczenia opłaty od skargi kasacyjnej został
oddalony postanowieniem z dnia 22 marca 2006 r., którego odpis pełnomocnik
powoda otrzymał w dniu 3 kwietnia 2006 r. Zdaniem Sądu Apelacyjnego w tej
sytuacji, zgodnie z art. 1302
§ 3 k.p.c., pełnomocnik powoda powinien, bez
osobnego wzywania, uiścić opłatę stosunkową należną na podstawie art. 101 ust. 3
ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, z
chwilą doręczenia odpisu wspomnianego wyżej postanowienia oddalającego
wniosek o zwolnienie powoda od opłaty sądowej.
W zażaleniu na to postanowienie powód zarzucił naruszenie szeregu
przepisów k.p.c. (art. 1302
§ 3, 1302
§ 5, 1303
§ 2 oraz 360), a także art. 45
Konstytucji RP. Podnoszące te zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie. Wbrew odmiennej opinii Sądu
Apelacyjnego brak podstaw, aby uznać że w razie wydania postanowienia
o odmowie zwolnienia od obowiązku wniesienia należnej opłaty od skargi
kasacyjnej, strona działająca przez pełnomocnika ma obowiązek uiszczenia, bez
osobnego wezwania, należną opłatę z chwilą otrzymania odpisu postanowienia
oddalającego jej wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Wprawdzie z art.
1302
§ 3 k.p.c. wynika obowiązek strony działającej, tak jak w niniejszej sprawie,
przez adwokata, do uiszczenia bez wezwania, opłaty stałej lub stosunkowej
należnej od skargi kasacyjnej, to w okolicznościach rozpoznawanej sprawy, brak
podstaw do zastosowania tego przepisu.
3
Przepis art. 1302
§ 3 k.p.c. wprowadza wyjątkowe uregulowanie, które może
mieć zastosowanie tylko do sytuacji w nim opisanej. Jako przepis szczególny nie
podlega zaś wykładni rozszerzającej. Skoro mowa w nim o konieczności uiszczenia
należnej opłaty od skargi kasacyjnej, wnoszonej przez profesjonalnego
pełnomocnika, to nie można go stosować, gdy skarga kasacyjna mogła zostać
wniesiona bez opłaty. Z taką sytuacją mamy zaś do czynienia, gdy wraz ze skargą
został złożony wniosek o zwolnienie od należnej od niej opłaty. W razie gdy wraz ze
skargą kasacyjną został złożony wniosek o zwolnienie od należnej od tej skargi
opłaty sądowej, to stron ma prawo złożyć taką skargę bez tej opłaty, gdyż nie wie
jaka ona będzie albo nawet czy w ogóle powstanie obowiązek wniesienia opłaty.
Jeżeli by uznać, iż pomimo złożenia takiego wniosku istnieje obowiązek wniesienia
należnej opłaty stałoby to w rażącej sprzeczności, z mającą swoje wyraźne
podstawy prawne (art. 101 do 118 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych, Dz. U. Nr 167, poz. 1398) instytucją zwolnienia
od kosztów sądowych. Jego akceptacja mogłaby więc, tak jak wskazuje na to
skarżący, naruszać konstytucyjnie zagwarantowane prawa do obrony, gdyż
zmuszałaby w istocie stronę starającą się o zwolnienie od kosztów, niezależnie od
wyniku postępowania, do wnoszenia opłaty od skargi kasacyjnej wraz z jej
wniesieniem.
Brak także podstaw prawnych do przyjęcia, że pełnomocnik strony ma
obowiązek w chwili otrzymaniu postanowienia o odmowie zwolnienia od kosztów
sądowych, wnieść opłatę od skargi kasacyjnej bez osobnego wzywania.
Postanowienie o odmowie zwolnienia od kosztów sądowych zapada na
posiedzeniu niejawnym. Zgodnie z art. 360 k.p.c. jest ono skuteczne z chwilą
podpisania sentencji. Łączenie skuteczność tego postanowienia z faktem
doręczenia go stronie nie znajduje więc żadnego uzasadnienia w przepisach k.p.c.
Podniesione wyżej wątpliwości związane z możliwością stosowania art. 1302
§ 3 k.p.c. w sytuacji gdy strona wraz ze wniesieniem skargi kasacyjnej składa
wniosek o zwolnienie jej od kosztów sądowych, prowadzą do wniosku, że
z przepisu tego nie można wywodzić obowiązku strony działającej przez
wskazanego w nim pełnomocnika, do uiszczania należnej opłaty bez osobnego
wzywania. Mając na uwadze, że obowiązek uiszczenia należnej opłaty od skargi
4
kasacyjnej powstaje dopiero z dniem wydania postanowienia o odmowie zwolnienia
od kosztów sądowych, termin do wniesienia przez stronę należnej opłaty należy
określić w skierowanym do niej wezwaniu. Wyznaczanie tego terminu powinno
nastąpić zgodnie z art. 130 § 1 k.p.c., gdyż pismo procesowe nie jest opłacone,
a brak podstaw dla stosowania w związku z tym innych regulacji przewidzianych
w k.p.c.
Podobne stanowisko w kwestii stosowania art. 1302
§ 3 k.p.c. zajął Sąd
Najwyższy w postanowieniu z dnia 4 października 2006 r. I CZ 81/06, w którym
wskazano, że taki pogląd znajduje swoje uzasadnienie także w dotychczasowym
orzecznictwie Sądu Najwyższego powstałym na tle przepisów dawnej ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z 13 czerwca 1967 r., których
brzmienie nie odbiega zasadniczo od obowiązującej aktualnie w tym zakresie
regulacji.
Mając na względzie powyższe Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39815
k.p.c.
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c., orzekł jak w sentencji.