II CNP 32/06
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:18-12-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CNP 32/06
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 18 października 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Helena Ciepła (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Marek Sychowicz
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 18 października 2006 r.,
skargi Syndyka Masy Upadłości Krajowej Spółdzielni Mieszkaniowej "A."
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
Sądu Okręgowego w G. z dnia 26 sierpnia 2005 r.,
sygn. akt [...], wydanego w sprawie
z powództwa Syndyka Masy Upadłości Krajowej Spółdzielni Mieszkaniowej "A."
przeciwko M.Ż.
o zapłatę,
1. stwierdza, że zaskarżony wyrok jest niezgodny z prawem;
2. nie obciąża pozwanej kosztami postępowania.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w G. wyrokiem z dnia 26 sierpnia 2005 r. oddalił apelację
powoda od wyroku Sądu Rejonowego w G. podzielając ustalenia i ocenę
jurydyczną tego Sądu o przedawnieniu dochodzonego roszczenia.
Według ustaleń stanowiących podstawę wydania zaskarżonego wyroku,
Krajowa Spółdzielnia Mieszkaniowa "A." w dniu 3 grudnia 1992 r. zawarła z M.W.
umowę wstępną, na podstawie której zarezerwowała dla niej mieszkanie
spółdzielcze o pow. 73,6 m2
w budynku nr 15 przy ul. R. Wstępny koszt określono
na kwotę 6.300.000.00 zł przed denominacją. Według § 2 umowy ostateczny koszt
budowy miał być określony po zakończeniu budowy, z tym że różnica nie powinna
przekroczyć 3 % wstępnego kosztu. W dniu 26 sierpnia 1994 r. przydzielono
pozwanej zarezerwowany lokal którego powierzchnię określono na 73.6m2
, a
wartość, na 574.080.00 zł przed denominacją.
W dniu 2 kwietnia 1996 r. zarząd Spółdzielni zawiadomił pozwaną
o podwyższeniu kosztów budowy 1 m2
do kwoty 907,20 zł i określił całkowity koszt
mieszkania na 70.208 zł po denominacji, z czego pozwana zapłaciła 56.817,00 zł.,
a do zapłaty pozostało 13.094,00 zł. Następnie 30 maja 1996 r. Spółdzielnia
zaświadczyła, że pozwana otrzymała ten lokal na warunkach własnościowego
prawa do lokalu mieszkalnego i wniosła wkład w kwocie 65.711 zł, który jest
ostateczny i został ustalony w oparciu o końcowe rozliczenie kosztów budowy.
Dnia 21 lipca 1999 r. Rada Nadzorcza Spółdzielni podjęła uchwałę
ustalającą koszt budowy 1 m2
na kwotę 1.230,44 zł i wezwano pozwaną do zapłaty
brakującej części wkładu w kwocie 24.161,20 zł.
Sąd Okręgowy podzielił pogląd Sądu Rejonowego, że dochodzone
roszczenie jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej spółdzielni
i jako takie uległo 3-letniemu przedawnieniu. Argumentując uzupełniająco, że
przepis art. 118 k.c. dotyczy roszczeń związanych z prowadzeniem działalności
gospodarczej, a działalność ta nie jest pojęciem tożsamym ze sprawą gospodarczą,
zarzuty apelacji uznał za bezzasadne.
3
Wyrok Sądu Okręgowego Syndyk Masy Upadłości Krajowej Spółdzielni
Mieszkaniowej „A." zaskarżył skargą o stwierdzenie niezgodności z prawem.
Zarzucając, że został on wydany z naruszeniem art. 118 k.c., polegającym na
przyjęciu, iż dochodzone roszczenie o uzupełnienie wkładu budowlanego ma
charakter roszczenia związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej i jako
takie uległo trzyletniemu przedawnieniu, wniósł o stwierdzenie niezgodności tego
wyroku z art. 118 k.c. w części oddalającej apelację strony powodowej i jego
uchylenie oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Na uzasadnienie skargi przytoczył, że Sądy obu instancji przy ferowaniu
rozstrzygnięcia uznały, że kwalifikacja dochodzonego roszczenia jako związanego
z działalnością gospodarczą ma podstawę w treści art. 1 ustawy z dnia 16 września
1982 r. Prawo spółdzielcze (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848) według
którego spółdzielnia w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność
gospodarczą i nie uwzględniły stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego
w uchwale z dnia 10 grudnia 2001 r., III CZP 73/200, że roszczenie o uzupełnienie
wkładu ulega dziesięcioletniemu przedawnieniu z art. 118 § 1 k.c., ani
zobowiązania pozwanej do spłaty dochodzonej kwoty.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Problem, który wyczerpuje istotę rozpoznawanej skargi, a także jest
przedmiotem podniesionego w niej zarzutu, sprowadza się do udzielenia
odpowiedzi na pytanie, czy roszczenie spółdzielni mieszkaniowej o uzupełnienie
wkładu budowlanego ma charakter roszczenia związanego z działalnością
gospodarczą.
Na gruncie obowiązującego stanu prawnego mającego zastosowanie
w sprawie rozstrzygniętej wyrokiem stanowiącym przedmiot skargi, brak było
jednolitej definicji działalności gospodarczej, istotne trudności stwarzało
wypracowanie jednoznacznych kryteriów pozwalających stwierdzić, czy określone
roszczenie pozostaje w związku z prowadzeniem takiej działalności.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego stwierdzono, że działalność tę wyróżnia
kilka cech charakterystycznych, a to: profesjonalny charakter, podporządkowanie
regułom opłacalności i zysku lub zasadzie racjonalnego gospodarowania, działanie
4
na własny rachunek, powtarzalność działań oraz uczestnictwo w obrocie
gospodarczym (por. np. uzasadnienie uchwał składu 7 sędziów Sądu Najwyższego
z dnia 18 czerwca 1991 r., III CZP 40/91, OSNCP 1992, nr 2, poz.17 i z dnia
6 grudnia 1991 r., III CZP 117/91, OSNCP 1992, nr 5, poz. 65) oraz art. 2 ust. 1
ustawy z 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101,
poz. 1178 ze zm. opatrujący definicję działalności gospodarczej zastrzeżeniem
„w rozumieniu ustawy".
Problem jaką działalność spółdzielni mieszkaniowej można uznać za
gospodarczą wystąpił już w orzecznictwie Sądu Najwyższego, między innymi
w orzeczeniu z dnia 20 października 1999 r., III CKN 372/98 (OSNC 2000, nr 4,
poz. 81), w którym Sąd Najwyższy wyraził pogląd sprowadzający się do tezy, że
działalność spółdzielni mieszkaniowej nie ma jednorodnego charakteru. W ramach
stosunków z członkami działalność ta jest prowadzona na ich rzecz i nie ma
charakteru gospodarczego, bowiem członkowie są beneficjentami, a nie
uczestnikami tej działalności, natomiast prowadzona „ na zewnątrz" na rzecz innych
przedsiębiorców lub polegająca na administrowaniu cudzymi zasobami ma
charakter gospodarczy.
W uchwale z dnia 20 grudnia 2001 r., III CZP 73/01 (OSNC 2002, nr 10, poz.
119) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że spółdzielnia mieszkaniowa może na podstawie
art. 226 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (tekst jedn.
Dz. U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze zm.) żądać uzupełnienia wkładu budowlanego
po ostatecznym rozliczeniu kosztów budowy, w razie nieważności swego
oświadczenia w przedmiocie ostatecznego rozliczenia kosztów budowy,
a w uzasadnieniu stwierdził, że roszczenie z tego tytułu ulega dziesięcioletniemu
przedawnieniu (art. 118 § 1 k. c.).
Przyjęta przez Sąd Okręgowy odmienna wykładnia pojęcia działalności
gospodarczej spółdzielni mieszkaniowej i art. 118 § 1 k.c. prowadzi do wniosku, że
stanowiący przedmiot skargi wyrok jest niezgodny z prawem.
Nie każde jednak orzeczenie niezgodne z prawem oznacza zasadność
skargi. Jak bowiem wyjaśniono w orzecznictwie Sądu Najwyższego
(por. orzeczenia z dnia 13 grudnia 2005 r., II BP 3/05 nie publ. i z dnia 7 lipca
5
2006 r., I CNP 33/06 nie publ.), w rozumieniu art. 4241
k.p.c. niezgodne z prawem
jest orzeczenie sprzeczne z niewątpliwymi i nie podlegającymi różnej wykładni
przepisami, z ogólnie przyjętymi standardami rozstrzygnięć, albo takie, które
zostało wydane w wyniku rażąco błędnej wykładni lub zastosowania prawa, które
jest oczywiste i nie wymaga głębszej analizy prawniczej. Niezgodne z prawem jest
też orzeczenie krzywdzące stronę przez rozstrzygnięcie sprzeczne z jednoznacznie
rozumianym przepisem prawa regulującym określone uprawnienie lub obowiązek,
albo którego wykładni dokonał Sąd Najwyższy.
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia,
usytuowana wśród nadzwyczajnych środków zaskarżenia, mająca na celu
uzyskanie odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem działania władzy
publicznej przez wydanie orzeczenia, może odnieść zamierzony skutek tylko
wówczas, gdy wskazane w niej naruszenie prawa ma charakter kwalifikowany,
elementarny i nie może być rozumiana jako środek prowadzący do dochodzenia
roszczeń odszkodowawczych w odniesieniu do każdego wadliwego wyroku.
Zdaniem składu rozpoznającego niniejszą skargę, przytoczone rozważania
dają podstawę do przyjęcia, że zostały spełnione przesłanki uznania wyroku Sądu
Okręgowego w G. za niezgodny z art. 118 § 1 k.c. Sąd ten niewłaściwie
zinterpretował powołane wyżej orzecznictwo Sądu Najwyższego i przyjął odmienną
od ukształtowanej w tym orzecznictwie wykładnię pojęcia działalności gospodarczej
spółdzielni mieszkaniowej oraz art. 118 § 1 k.c.
Z tych przyczyn na podstawie art. 42411
§ 2 k.p.c. orzeczono jak w sentencji,
nie obciążając pozwanej kosztami postępowania na podstawie art. 102 k.p.c.
Wniosek skarżącego o uchylenie zaskarżonego wyroku nie został uwzględniony
z braku podstaw w konstrukcji skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia (art. 424 § 2 k.p.c.).
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 18 października 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Helena Ciepła (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz
SSN Marek Sychowicz
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 18 października 2006 r.,
skargi Syndyka Masy Upadłości Krajowej Spółdzielni Mieszkaniowej "A."
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
Sądu Okręgowego w G. z dnia 26 sierpnia 2005 r.,
sygn. akt [...], wydanego w sprawie
z powództwa Syndyka Masy Upadłości Krajowej Spółdzielni Mieszkaniowej "A."
przeciwko M.Ż.
o zapłatę,
1. stwierdza, że zaskarżony wyrok jest niezgodny z prawem;
2. nie obciąża pozwanej kosztami postępowania.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w G. wyrokiem z dnia 26 sierpnia 2005 r. oddalił apelację
powoda od wyroku Sądu Rejonowego w G. podzielając ustalenia i ocenę
jurydyczną tego Sądu o przedawnieniu dochodzonego roszczenia.
Według ustaleń stanowiących podstawę wydania zaskarżonego wyroku,
Krajowa Spółdzielnia Mieszkaniowa "A." w dniu 3 grudnia 1992 r. zawarła z M.W.
umowę wstępną, na podstawie której zarezerwowała dla niej mieszkanie
spółdzielcze o pow. 73,6 m2
w budynku nr 15 przy ul. R. Wstępny koszt określono
na kwotę 6.300.000.00 zł przed denominacją. Według § 2 umowy ostateczny koszt
budowy miał być określony po zakończeniu budowy, z tym że różnica nie powinna
przekroczyć 3 % wstępnego kosztu. W dniu 26 sierpnia 1994 r. przydzielono
pozwanej zarezerwowany lokal którego powierzchnię określono na 73.6m2
, a
wartość, na 574.080.00 zł przed denominacją.
W dniu 2 kwietnia 1996 r. zarząd Spółdzielni zawiadomił pozwaną
o podwyższeniu kosztów budowy 1 m2
do kwoty 907,20 zł i określił całkowity koszt
mieszkania na 70.208 zł po denominacji, z czego pozwana zapłaciła 56.817,00 zł.,
a do zapłaty pozostało 13.094,00 zł. Następnie 30 maja 1996 r. Spółdzielnia
zaświadczyła, że pozwana otrzymała ten lokal na warunkach własnościowego
prawa do lokalu mieszkalnego i wniosła wkład w kwocie 65.711 zł, który jest
ostateczny i został ustalony w oparciu o końcowe rozliczenie kosztów budowy.
Dnia 21 lipca 1999 r. Rada Nadzorcza Spółdzielni podjęła uchwałę
ustalającą koszt budowy 1 m2
na kwotę 1.230,44 zł i wezwano pozwaną do zapłaty
brakującej części wkładu w kwocie 24.161,20 zł.
Sąd Okręgowy podzielił pogląd Sądu Rejonowego, że dochodzone
roszczenie jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej spółdzielni
i jako takie uległo 3-letniemu przedawnieniu. Argumentując uzupełniająco, że
przepis art. 118 k.c. dotyczy roszczeń związanych z prowadzeniem działalności
gospodarczej, a działalność ta nie jest pojęciem tożsamym ze sprawą gospodarczą,
zarzuty apelacji uznał za bezzasadne.
3
Wyrok Sądu Okręgowego Syndyk Masy Upadłości Krajowej Spółdzielni
Mieszkaniowej „A." zaskarżył skargą o stwierdzenie niezgodności z prawem.
Zarzucając, że został on wydany z naruszeniem art. 118 k.c., polegającym na
przyjęciu, iż dochodzone roszczenie o uzupełnienie wkładu budowlanego ma
charakter roszczenia związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej i jako
takie uległo trzyletniemu przedawnieniu, wniósł o stwierdzenie niezgodności tego
wyroku z art. 118 k.c. w części oddalającej apelację strony powodowej i jego
uchylenie oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Na uzasadnienie skargi przytoczył, że Sądy obu instancji przy ferowaniu
rozstrzygnięcia uznały, że kwalifikacja dochodzonego roszczenia jako związanego
z działalnością gospodarczą ma podstawę w treści art. 1 ustawy z dnia 16 września
1982 r. Prawo spółdzielcze (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848) według
którego spółdzielnia w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność
gospodarczą i nie uwzględniły stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego
w uchwale z dnia 10 grudnia 2001 r., III CZP 73/200, że roszczenie o uzupełnienie
wkładu ulega dziesięcioletniemu przedawnieniu z art. 118 § 1 k.c., ani
zobowiązania pozwanej do spłaty dochodzonej kwoty.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Problem, który wyczerpuje istotę rozpoznawanej skargi, a także jest
przedmiotem podniesionego w niej zarzutu, sprowadza się do udzielenia
odpowiedzi na pytanie, czy roszczenie spółdzielni mieszkaniowej o uzupełnienie
wkładu budowlanego ma charakter roszczenia związanego z działalnością
gospodarczą.
Na gruncie obowiązującego stanu prawnego mającego zastosowanie
w sprawie rozstrzygniętej wyrokiem stanowiącym przedmiot skargi, brak było
jednolitej definicji działalności gospodarczej, istotne trudności stwarzało
wypracowanie jednoznacznych kryteriów pozwalających stwierdzić, czy określone
roszczenie pozostaje w związku z prowadzeniem takiej działalności.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego stwierdzono, że działalność tę wyróżnia
kilka cech charakterystycznych, a to: profesjonalny charakter, podporządkowanie
regułom opłacalności i zysku lub zasadzie racjonalnego gospodarowania, działanie
4
na własny rachunek, powtarzalność działań oraz uczestnictwo w obrocie
gospodarczym (por. np. uzasadnienie uchwał składu 7 sędziów Sądu Najwyższego
z dnia 18 czerwca 1991 r., III CZP 40/91, OSNCP 1992, nr 2, poz.17 i z dnia
6 grudnia 1991 r., III CZP 117/91, OSNCP 1992, nr 5, poz. 65) oraz art. 2 ust. 1
ustawy z 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101,
poz. 1178 ze zm. opatrujący definicję działalności gospodarczej zastrzeżeniem
„w rozumieniu ustawy".
Problem jaką działalność spółdzielni mieszkaniowej można uznać za
gospodarczą wystąpił już w orzecznictwie Sądu Najwyższego, między innymi
w orzeczeniu z dnia 20 października 1999 r., III CKN 372/98 (OSNC 2000, nr 4,
poz. 81), w którym Sąd Najwyższy wyraził pogląd sprowadzający się do tezy, że
działalność spółdzielni mieszkaniowej nie ma jednorodnego charakteru. W ramach
stosunków z członkami działalność ta jest prowadzona na ich rzecz i nie ma
charakteru gospodarczego, bowiem członkowie są beneficjentami, a nie
uczestnikami tej działalności, natomiast prowadzona „ na zewnątrz" na rzecz innych
przedsiębiorców lub polegająca na administrowaniu cudzymi zasobami ma
charakter gospodarczy.
W uchwale z dnia 20 grudnia 2001 r., III CZP 73/01 (OSNC 2002, nr 10, poz.
119) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że spółdzielnia mieszkaniowa może na podstawie
art. 226 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (tekst jedn.
Dz. U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288 ze zm.) żądać uzupełnienia wkładu budowlanego
po ostatecznym rozliczeniu kosztów budowy, w razie nieważności swego
oświadczenia w przedmiocie ostatecznego rozliczenia kosztów budowy,
a w uzasadnieniu stwierdził, że roszczenie z tego tytułu ulega dziesięcioletniemu
przedawnieniu (art. 118 § 1 k. c.).
Przyjęta przez Sąd Okręgowy odmienna wykładnia pojęcia działalności
gospodarczej spółdzielni mieszkaniowej i art. 118 § 1 k.c. prowadzi do wniosku, że
stanowiący przedmiot skargi wyrok jest niezgodny z prawem.
Nie każde jednak orzeczenie niezgodne z prawem oznacza zasadność
skargi. Jak bowiem wyjaśniono w orzecznictwie Sądu Najwyższego
(por. orzeczenia z dnia 13 grudnia 2005 r., II BP 3/05 nie publ. i z dnia 7 lipca
5
2006 r., I CNP 33/06 nie publ.), w rozumieniu art. 4241
k.p.c. niezgodne z prawem
jest orzeczenie sprzeczne z niewątpliwymi i nie podlegającymi różnej wykładni
przepisami, z ogólnie przyjętymi standardami rozstrzygnięć, albo takie, które
zostało wydane w wyniku rażąco błędnej wykładni lub zastosowania prawa, które
jest oczywiste i nie wymaga głębszej analizy prawniczej. Niezgodne z prawem jest
też orzeczenie krzywdzące stronę przez rozstrzygnięcie sprzeczne z jednoznacznie
rozumianym przepisem prawa regulującym określone uprawnienie lub obowiązek,
albo którego wykładni dokonał Sąd Najwyższy.
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia,
usytuowana wśród nadzwyczajnych środków zaskarżenia, mająca na celu
uzyskanie odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem działania władzy
publicznej przez wydanie orzeczenia, może odnieść zamierzony skutek tylko
wówczas, gdy wskazane w niej naruszenie prawa ma charakter kwalifikowany,
elementarny i nie może być rozumiana jako środek prowadzący do dochodzenia
roszczeń odszkodowawczych w odniesieniu do każdego wadliwego wyroku.
Zdaniem składu rozpoznającego niniejszą skargę, przytoczone rozważania
dają podstawę do przyjęcia, że zostały spełnione przesłanki uznania wyroku Sądu
Okręgowego w G. za niezgodny z art. 118 § 1 k.c. Sąd ten niewłaściwie
zinterpretował powołane wyżej orzecznictwo Sądu Najwyższego i przyjął odmienną
od ukształtowanej w tym orzecznictwie wykładnię pojęcia działalności gospodarczej
spółdzielni mieszkaniowej oraz art. 118 § 1 k.c.
Z tych przyczyn na podstawie art. 42411
§ 2 k.p.c. orzeczono jak w sentencji,
nie obciążając pozwanej kosztami postępowania na podstawie art. 102 k.p.c.
Wniosek skarżącego o uchylenie zaskarżonego wyroku nie został uwzględniony
z braku podstaw w konstrukcji skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia (art. 424 § 2 k.p.c.).