I CSK 178/06
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:18-11-2014
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CSK 178/06
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 26 października 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Hubert Wrzeszcz
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
Protokolant Ewa Krentzel
w sprawie z powództwa K. R. i G. D.
przeciwko Miastu W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 12 października 2006 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 14 grudnia 2005 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w pkt. 1 (pierwszym) w części
uwzględniającej powództwo i orzekającej o kosztach, w pkt. 2
(drugim) w części oddalającej apelację pozwanego Miasta W.
oraz w pkt. 3 (trzecim) i w tym zakresie przekazuje sprawę
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 14 grudnia 2005 r. zasądził od pozwanego
Miasta na rzecz powódek K. R. i G. D. kwoty po 3.718.628,50 zł z odsetkami
tytułem odszkodowania za naruszenie pierwszeństwa ukształtowanego w art. 23
ust. 4 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu
nieruchomości (jedn. tekst: Dz. U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm.). U podłoża tego
rozstrzygnięcia legło ustalenie, że spadkodawca powódek F. G. nabył prawo
własności nieruchomości położonej w W. przy ulicy B., i ujawnił je w księdze
hipotecznej przez wpis zastrzeżenia. Gmina W., poprzednik prawny pozwanego
Miasta W., posiadając wiedzę o aktualnym adresie powódki K. R. zaniechał
powiadomić na piśmie ją i jej siostrę o zamiarze oddania gruntu w użytkowanie
wieczyste oraz o przysługującym im pierwszeństwie w nabyciu tego prawa.
Skarga kasacyjna pozwanego - oparta na obu podstawach z art. 3983
§ 1
k.p.c. - zawiera zarzut naruszenia art. 193 §1, 231 k.p.c., art. 353 k.c. w zw. z art. 4
ust. 8 i art. 82 ustawy z dnia 29 kwietnia 1995 r. o gospodarce gruntami
i wywłaszczaniu nieruchomości (jedn. tekst: Dz. U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze
zm., dalej uggiwn), art. 361, 416, 355 k.c., art. 23 ust. 4 uggiwn, a także art. 11 ust.
2 dekretu z dnia 6 czerwca 1945 r. o mocy obowiązującej orzeczeń sądowych,
wydanych w okresie okupacji niemieckiej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.
U. Nr 25, poz. 151) i zmierza do uchylenia zaskarżonego wyroku oraz oddalenia
apelacji powódek, bądź przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nie są zasadne podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty procesowe. Za
pewnego rodzaju nieporozumienie należy uznać zarzut naruszenia art. 193 § 1
k.p.c. (w zw. z art. 210 § 1 k.p.c.). przez przyjęcie następstwa prawnego Miasta W.
w miejsce Gminy W., pomimo że pełnomocnik powódek jako jej następcę prawnego
wskazał Prezydenta Miasta W. Przepis 193 § 1 k.p.c. normuje zmianę powództwa,
określoną w nauce jako zmiana powództwa pod względem przedmiotowym, tj.
zmiana żądania lub podstawy powództwa; nie dotyczy natomiast zmiany
powództwa pod względem podmiotowym, będącej zmianą stron w procesie, o co
w istocie chodziło skarżącemu.
3
Podobnie za pewnego rodzaju nieporozumienie należy uznać zarzut
naruszenia art. 231 w zw. z art. 250 k.c. oraz art. 6 i 922 § 1 k.c. przez przyjęcie, że
udziały powódek w spadku po właścicielu nieruchomości są równe. Skarżący
pomija, że nabycie spadku przez spadkobiercę (spadkobierców) następuje z mocy
prawa z chwilą otwarcia spadku (art. 925 k.c.). Oznacza to, że jeżeli osoba trzecia
nie kwestionuje przymiotu spadkobiercy, odpada potrzeba udowodnienia tego
przymiotu stwierdzeniem nabycia spadku. Dlatego też, jeżeli fakty
usprawiedliwiające nabycie przez powódki po połowie praw do spadku po
właścicielu nieruchomości nie były sporne i nie budziły wątpliwości (art. 229), to
udowodnienie tych praw osobnymi stwierdzeniami nabycia spadku nie było
konieczne. Sąd Apelacyjny mógł więc przyjąć nabycie przez powódki po połowie
praw do spadku w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.
Sąd Najwyższy aprobuje wywody Sądu Apelacyjnego co do nabycia przez F.
G. prawa własności nieruchomości położonej w W. przy ulicy B. oraz naruszenia
przez umowę oddania gruntu w użytkowanie wieczyste zasad pierwszeństwa
ukształtowanego w art. 23 ust. 4 uggiwn. Naruszenie zaś tych zasad, jak trafnie
przyjął Sąd Apelacyjny, rodzi odpowiedzialność skarżącego na zasadach ogólnych,
pojmowaną jako deliktowa odpowiedzialność odszkodowawcza.
Trzeba natomiast podzielić zarzut skargi kasacyjnej, że błędnie Sąd
Apelacyjny utożsamił wysokość szkody poniesionej przez powódki z ustaloną
w wyniku postępowania przetargowego wartością gruntu oddanego w użytkowanie
wieczyste pomniejszoną o kwotę, którą musiałyby zapłacić, gdyby skorzystały
z pierwszeństwa. Uszło bowiem uwagi Sądu Apelacyjnego, że w okolicznościach
sprawy pierwszeństwo ukształtowane w art. 23 ust. 4 uggiwn sprowadzało się do
możliwości nabycia przez powódki użytkowania wieczystego gruntu przed innymi
podmiotami. Oznacza to, że wartość tego prawa stanowi punkt wyjścia do ustalenia
poniesionej przez powódki szkody.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł, jak w wyroku.
4
jc
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 26 października 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Hubert Wrzeszcz
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
Protokolant Ewa Krentzel
w sprawie z powództwa K. R. i G. D.
przeciwko Miastu W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 12 października 2006 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 14 grudnia 2005 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w pkt. 1 (pierwszym) w części
uwzględniającej powództwo i orzekającej o kosztach, w pkt. 2
(drugim) w części oddalającej apelację pozwanego Miasta W.
oraz w pkt. 3 (trzecim) i w tym zakresie przekazuje sprawę
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 14 grudnia 2005 r. zasądził od pozwanego
Miasta na rzecz powódek K. R. i G. D. kwoty po 3.718.628,50 zł z odsetkami
tytułem odszkodowania za naruszenie pierwszeństwa ukształtowanego w art. 23
ust. 4 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu
nieruchomości (jedn. tekst: Dz. U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm.). U podłoża tego
rozstrzygnięcia legło ustalenie, że spadkodawca powódek F. G. nabył prawo
własności nieruchomości położonej w W. przy ulicy B., i ujawnił je w księdze
hipotecznej przez wpis zastrzeżenia. Gmina W., poprzednik prawny pozwanego
Miasta W., posiadając wiedzę o aktualnym adresie powódki K. R. zaniechał
powiadomić na piśmie ją i jej siostrę o zamiarze oddania gruntu w użytkowanie
wieczyste oraz o przysługującym im pierwszeństwie w nabyciu tego prawa.
Skarga kasacyjna pozwanego - oparta na obu podstawach z art. 3983
§ 1
k.p.c. - zawiera zarzut naruszenia art. 193 §1, 231 k.p.c., art. 353 k.c. w zw. z art. 4
ust. 8 i art. 82 ustawy z dnia 29 kwietnia 1995 r. o gospodarce gruntami
i wywłaszczaniu nieruchomości (jedn. tekst: Dz. U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze
zm., dalej uggiwn), art. 361, 416, 355 k.c., art. 23 ust. 4 uggiwn, a także art. 11 ust.
2 dekretu z dnia 6 czerwca 1945 r. o mocy obowiązującej orzeczeń sądowych,
wydanych w okresie okupacji niemieckiej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.
U. Nr 25, poz. 151) i zmierza do uchylenia zaskarżonego wyroku oraz oddalenia
apelacji powódek, bądź przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nie są zasadne podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty procesowe. Za
pewnego rodzaju nieporozumienie należy uznać zarzut naruszenia art. 193 § 1
k.p.c. (w zw. z art. 210 § 1 k.p.c.). przez przyjęcie następstwa prawnego Miasta W.
w miejsce Gminy W., pomimo że pełnomocnik powódek jako jej następcę prawnego
wskazał Prezydenta Miasta W. Przepis 193 § 1 k.p.c. normuje zmianę powództwa,
określoną w nauce jako zmiana powództwa pod względem przedmiotowym, tj.
zmiana żądania lub podstawy powództwa; nie dotyczy natomiast zmiany
powództwa pod względem podmiotowym, będącej zmianą stron w procesie, o co
w istocie chodziło skarżącemu.
3
Podobnie za pewnego rodzaju nieporozumienie należy uznać zarzut
naruszenia art. 231 w zw. z art. 250 k.c. oraz art. 6 i 922 § 1 k.c. przez przyjęcie, że
udziały powódek w spadku po właścicielu nieruchomości są równe. Skarżący
pomija, że nabycie spadku przez spadkobiercę (spadkobierców) następuje z mocy
prawa z chwilą otwarcia spadku (art. 925 k.c.). Oznacza to, że jeżeli osoba trzecia
nie kwestionuje przymiotu spadkobiercy, odpada potrzeba udowodnienia tego
przymiotu stwierdzeniem nabycia spadku. Dlatego też, jeżeli fakty
usprawiedliwiające nabycie przez powódki po połowie praw do spadku po
właścicielu nieruchomości nie były sporne i nie budziły wątpliwości (art. 229), to
udowodnienie tych praw osobnymi stwierdzeniami nabycia spadku nie było
konieczne. Sąd Apelacyjny mógł więc przyjąć nabycie przez powódki po połowie
praw do spadku w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.
Sąd Najwyższy aprobuje wywody Sądu Apelacyjnego co do nabycia przez F.
G. prawa własności nieruchomości położonej w W. przy ulicy B. oraz naruszenia
przez umowę oddania gruntu w użytkowanie wieczyste zasad pierwszeństwa
ukształtowanego w art. 23 ust. 4 uggiwn. Naruszenie zaś tych zasad, jak trafnie
przyjął Sąd Apelacyjny, rodzi odpowiedzialność skarżącego na zasadach ogólnych,
pojmowaną jako deliktowa odpowiedzialność odszkodowawcza.
Trzeba natomiast podzielić zarzut skargi kasacyjnej, że błędnie Sąd
Apelacyjny utożsamił wysokość szkody poniesionej przez powódki z ustaloną
w wyniku postępowania przetargowego wartością gruntu oddanego w użytkowanie
wieczyste pomniejszoną o kwotę, którą musiałyby zapłacić, gdyby skorzystały
z pierwszeństwa. Uszło bowiem uwagi Sądu Apelacyjnego, że w okolicznościach
sprawy pierwszeństwo ukształtowane w art. 23 ust. 4 uggiwn sprowadzało się do
możliwości nabycia przez powódki użytkowania wieczystego gruntu przed innymi
podmiotami. Oznacza to, że wartość tego prawa stanowi punkt wyjścia do ustalenia
poniesionej przez powódki szkody.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł, jak w wyroku.
4
jc