III CZP 84/06
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:18-11-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CZP 84/06
POSTANOWIENIE
Dnia 14 listopada 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Helena Ciepła (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Barbara Myszka
Protokolant Maryla Czajkowska
w sprawie z wniosku P. Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w W.
przy uczestnictwie E.
Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.
o nadanie klauzuli wykonalności,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej
w dniu 14 listopada 2006 r.,
zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w W.
postanowieniem z dnia 30 czerwca 2006 r.,
" Czy nabywca nieruchomości obciążonej hipoteką przymusową na
podstawie zarządzenia tymczasowego sądu (art. 111 ustawy
z 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece - tekst jednolity
Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.) jest osobą, na którą po
powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy przed wydaniem
tytułu, przeszedł obowiązek, w rozumieniu art. 788 k.p.c., zapłaty
świadczenia pieniężnego, zabezpieczonego tą hipoteką,
zasądzonego wyrokiem sądu polubownego od zbywcy
nieruchomości"?
odmawia podjęcia uchwały.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w W. postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2006 r. oddalił
wniosek P. Spółki z o.o. w W. o nadanie na podstawie art. 788 § 1 k.p.c. klauzuli
wykonalności tytułowi wykonawczemu przeciwko Spółce z o.o. z siedzibą w W.,
działającej pod firmą „E”.
Sąd Okręgowy ustalił, że postanowieniem z dnia 17 sierpnia 2005 r. Sąd
Okręgowy w W. udzielił zabezpieczenia roszczeniu wnioskodawczyni,
dochodzonemu przed Sądem Arbitrażowym, obciążając hipoteką przymusową
kaucyjną do kwoty 1.148.016 zł. nieruchomość położoną przy ul. S., stanowiącą
własność Miasta W., której użytkownikiem wieczystym była Spółdzielnia
Mieszkaniowa „D." Hipoteka ta wpisana została do księgi wieczystej
prowadzonej dla tej nieruchomości.
Aktem notarialnym z dnia 10 grudnia 2005 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa „D."
przeniosła na rzecz uczestniczki postępowania przysługujące jej prawo
użytkowania wieczystego. Uczestniczka została wpisana do księgi wieczystej, jako
użytkownik wieczysty.
Wyrokiem z dnia 5 października 2005 r. Sąd Arbitrażowy w W. zasądził od
Spółdzielni Mieszkaniowej „D." na rzecz wnioskodawczyni 2.184.230,40zł. z
odsetkami. Temu wyrokowi Sąd Okręgowy nadał klauzulę wykonalności.
Sąd Okręgowy w postanowieniu z dnia 10 kwietnia 2006 r. wyraził
stanowisko, że tytułowi wykonawczemu wydanemu przeciwko Spółdzielni
Mieszkaniowej „D." nie jest dopuszczalne nadanie, na podstawie art. 788 k.p.c.,
klauzuli wykonalności przeciwko nabywcy użytkowania wieczystego, jakim jest
uczestniczka postępowania.
W zażaleniu na to postanowienie wnioskodawczyni zarzuciła m. in.
naruszenie art. 7541
§ 1 k.p.c. przez przyjęcie w sposób dorozumiany, że
zabezpieczenie upadło.
Przy rozpoznawaniu tego zażalenia Sąd Apelacyjny powziął poważne
wątpliwości, którym dał wyraz w przedstawionym zagadnieniu prawnym,
przytoczonym w sentencji postanowienia.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z utrwalonego, niekwestionowanego przez doktrynę, orzecznictwa Sądu
Najwyższego wynika, że przedmiotem zagadnienia prawnego przedstawionego na
podstawie art. 390 § 1 k.p.c. może być jedynie taka poważna wątpliwość prawna,
której wyjaśnienie w formie uchwały jest niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy (zob.
np. uzasadnienia postanowienia z dnia 27 sierpnia 1996 r., III CZP 91/96, OSNC
1997, nr 1, poz. 9 i uchwały z dnia 23 września 2004 r., III CZP 48/04, OSNC 2005,
nr 9, poz. 153). Innymi słowy, konieczne jest istnienie związku przyczynowego
między przedstawionym zagadnieniem prawnym a podjęciem decyzji co do istoty
sprawy. Z tej przyczyny sąd drugiej instancji, przedstawiając Sądowi Najwyższemu
do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne, jest obowiązany wskazać, dlaczego
rozstrzygniecie tego zagadnienia jest niezbędne do rozpoznania środka
odwoławczego. Przytoczone argumenty podlegają rozważeniu przez Sąd
Najwyższy, który w pierwszej kolejności bada, czy spełnione zostały warunki do
podjęcia uchwały (zob. np. uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia
27 listopada 1997 r., III CZP 56/97, niepubl., z dnia 7 czerwca 2001 r., III CZP
33/01, niepubl., z dnia 30 maja 2003 r., III CZP 30/03 niepubl.).
Przedstawiając przytoczone w sentencji zagadnienie prawne, Sąd
Apelacyjny wstrzymał się od rozstrzygnięcia zarzutu wnioskodawczyni, że
u podłoża zaskarżonego postanowienia Sądu Okręgowego legło m. in. założenie, iż
zabezpieczenie w postaci hipoteki przymusowej kaucyjnej upadło.
Zgodnie z art. 7541
§ 1 k.p.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej
albo jeżeli sąd inaczej nie postanowi, zabezpieczenie udzielone według przepisów
niniejszego tytułu upada po upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia
uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu.
W sprawie jest sporna kwestia, czy udzielone wnioskodawczyni
zabezpieczenie hipoteczne upadło, czy też nadal istnieje. W uzasadnieniu
zaskarżonego postanowienia Sąd stwierdził, że zabezpieczenie hipoteczne upadło,
a ten fakt wyklucza (obok innych przyczyn) nadanie klauzuli wykonalności
przeciwko aktualnemu właścicielowi nieruchomości obciążonej hipoteką
przymusową kaucyjną. W zażaleniu na to postanowienie wnioskodawczyni
4
zakwestionowała trafność takiego stanowiska Sądu Okręgowego, powołując się na
dalsze istnienie zabezpieczenia z uwagi na złożenie wniosku o zmianę hipoteki
przymusowej kaucyjnej na hipotekę przymusową zwykłą z zachowaniem terminu
miesięcznego od stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego.
Sąd Najwyższy nie może zastąpić Sądu Apelacyjnego w rozstrzygnięciu
wskazanej kwestii. Nie sposób jednak nie zauważyć, że gdyby uznać, iż
zabezpieczenie hipoteczne z mocy prawa upadło, to przedstawione zagadnienie
prawne byłoby bezprzedmiotowe dla rozpoznania przez Sąd Apelacyjny zażalenia.
Trzeba byłoby bowiem przyjąć, że prawo użytkowania wieczystego nie jest
obciążone hipoteką przymusową, a ponieważ nabywca tego prawa nie jest również
dłużnikiem osobistym wnioskodawczyni, to byłby brak podstaw do nadania
przeciwko niemu klauzuli wykonalności tytułowi wykonawczemu wydanemu
przeciwko Spółdzielni „D.” (dłużniczce osobistej). Taka zaś ocena prowadziłaby do
odmowy podjęcia uchwały przez Sąd Najwyższy.
Uwagi powyższe prowadzą do wniosku, że przedstawienie zagadnienia
prawnego było przedwczesne, dlatego Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały
na podstawie art. 61 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym
(Dz. U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.), zgodnie z którym skład Sądu Najwyższego
podejmuje uchwałę, jeżeli uzna, że przedstawione zagadnienie wymaga
wyjaśnienia, a rozbieżności - rozstrzygnięcia, w przeciwnym razie odmawia jej
podjęcia, a jeżeli podjęcie uchwały stało się zbędne - umarza postępowanie.
jc
POSTANOWIENIE
Dnia 14 listopada 2006 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Helena Ciepła (przewodniczący)
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
SSN Barbara Myszka
Protokolant Maryla Czajkowska
w sprawie z wniosku P. Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w W.
przy uczestnictwie E.
Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.
o nadanie klauzuli wykonalności,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej
w dniu 14 listopada 2006 r.,
zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w W.
postanowieniem z dnia 30 czerwca 2006 r.,
" Czy nabywca nieruchomości obciążonej hipoteką przymusową na
podstawie zarządzenia tymczasowego sądu (art. 111 ustawy
z 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece - tekst jednolity
Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.) jest osobą, na którą po
powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy przed wydaniem
tytułu, przeszedł obowiązek, w rozumieniu art. 788 k.p.c., zapłaty
świadczenia pieniężnego, zabezpieczonego tą hipoteką,
zasądzonego wyrokiem sądu polubownego od zbywcy
nieruchomości"?
odmawia podjęcia uchwały.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w W. postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2006 r. oddalił
wniosek P. Spółki z o.o. w W. o nadanie na podstawie art. 788 § 1 k.p.c. klauzuli
wykonalności tytułowi wykonawczemu przeciwko Spółce z o.o. z siedzibą w W.,
działającej pod firmą „E”.
Sąd Okręgowy ustalił, że postanowieniem z dnia 17 sierpnia 2005 r. Sąd
Okręgowy w W. udzielił zabezpieczenia roszczeniu wnioskodawczyni,
dochodzonemu przed Sądem Arbitrażowym, obciążając hipoteką przymusową
kaucyjną do kwoty 1.148.016 zł. nieruchomość położoną przy ul. S., stanowiącą
własność Miasta W., której użytkownikiem wieczystym była Spółdzielnia
Mieszkaniowa „D." Hipoteka ta wpisana została do księgi wieczystej
prowadzonej dla tej nieruchomości.
Aktem notarialnym z dnia 10 grudnia 2005 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa „D."
przeniosła na rzecz uczestniczki postępowania przysługujące jej prawo
użytkowania wieczystego. Uczestniczka została wpisana do księgi wieczystej, jako
użytkownik wieczysty.
Wyrokiem z dnia 5 października 2005 r. Sąd Arbitrażowy w W. zasądził od
Spółdzielni Mieszkaniowej „D." na rzecz wnioskodawczyni 2.184.230,40zł. z
odsetkami. Temu wyrokowi Sąd Okręgowy nadał klauzulę wykonalności.
Sąd Okręgowy w postanowieniu z dnia 10 kwietnia 2006 r. wyraził
stanowisko, że tytułowi wykonawczemu wydanemu przeciwko Spółdzielni
Mieszkaniowej „D." nie jest dopuszczalne nadanie, na podstawie art. 788 k.p.c.,
klauzuli wykonalności przeciwko nabywcy użytkowania wieczystego, jakim jest
uczestniczka postępowania.
W zażaleniu na to postanowienie wnioskodawczyni zarzuciła m. in.
naruszenie art. 7541
§ 1 k.p.c. przez przyjęcie w sposób dorozumiany, że
zabezpieczenie upadło.
Przy rozpoznawaniu tego zażalenia Sąd Apelacyjny powziął poważne
wątpliwości, którym dał wyraz w przedstawionym zagadnieniu prawnym,
przytoczonym w sentencji postanowienia.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z utrwalonego, niekwestionowanego przez doktrynę, orzecznictwa Sądu
Najwyższego wynika, że przedmiotem zagadnienia prawnego przedstawionego na
podstawie art. 390 § 1 k.p.c. może być jedynie taka poważna wątpliwość prawna,
której wyjaśnienie w formie uchwały jest niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy (zob.
np. uzasadnienia postanowienia z dnia 27 sierpnia 1996 r., III CZP 91/96, OSNC
1997, nr 1, poz. 9 i uchwały z dnia 23 września 2004 r., III CZP 48/04, OSNC 2005,
nr 9, poz. 153). Innymi słowy, konieczne jest istnienie związku przyczynowego
między przedstawionym zagadnieniem prawnym a podjęciem decyzji co do istoty
sprawy. Z tej przyczyny sąd drugiej instancji, przedstawiając Sądowi Najwyższemu
do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne, jest obowiązany wskazać, dlaczego
rozstrzygniecie tego zagadnienia jest niezbędne do rozpoznania środka
odwoławczego. Przytoczone argumenty podlegają rozważeniu przez Sąd
Najwyższy, który w pierwszej kolejności bada, czy spełnione zostały warunki do
podjęcia uchwały (zob. np. uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia
27 listopada 1997 r., III CZP 56/97, niepubl., z dnia 7 czerwca 2001 r., III CZP
33/01, niepubl., z dnia 30 maja 2003 r., III CZP 30/03 niepubl.).
Przedstawiając przytoczone w sentencji zagadnienie prawne, Sąd
Apelacyjny wstrzymał się od rozstrzygnięcia zarzutu wnioskodawczyni, że
u podłoża zaskarżonego postanowienia Sądu Okręgowego legło m. in. założenie, iż
zabezpieczenie w postaci hipoteki przymusowej kaucyjnej upadło.
Zgodnie z art. 7541
§ 1 k.p.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej
albo jeżeli sąd inaczej nie postanowi, zabezpieczenie udzielone według przepisów
niniejszego tytułu upada po upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia
uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu.
W sprawie jest sporna kwestia, czy udzielone wnioskodawczyni
zabezpieczenie hipoteczne upadło, czy też nadal istnieje. W uzasadnieniu
zaskarżonego postanowienia Sąd stwierdził, że zabezpieczenie hipoteczne upadło,
a ten fakt wyklucza (obok innych przyczyn) nadanie klauzuli wykonalności
przeciwko aktualnemu właścicielowi nieruchomości obciążonej hipoteką
przymusową kaucyjną. W zażaleniu na to postanowienie wnioskodawczyni
4
zakwestionowała trafność takiego stanowiska Sądu Okręgowego, powołując się na
dalsze istnienie zabezpieczenia z uwagi na złożenie wniosku o zmianę hipoteki
przymusowej kaucyjnej na hipotekę przymusową zwykłą z zachowaniem terminu
miesięcznego od stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego.
Sąd Najwyższy nie może zastąpić Sądu Apelacyjnego w rozstrzygnięciu
wskazanej kwestii. Nie sposób jednak nie zauważyć, że gdyby uznać, iż
zabezpieczenie hipoteczne z mocy prawa upadło, to przedstawione zagadnienie
prawne byłoby bezprzedmiotowe dla rozpoznania przez Sąd Apelacyjny zażalenia.
Trzeba byłoby bowiem przyjąć, że prawo użytkowania wieczystego nie jest
obciążone hipoteką przymusową, a ponieważ nabywca tego prawa nie jest również
dłużnikiem osobistym wnioskodawczyni, to byłby brak podstaw do nadania
przeciwko niemu klauzuli wykonalności tytułowi wykonawczemu wydanemu
przeciwko Spółdzielni „D.” (dłużniczce osobistej). Taka zaś ocena prowadziłaby do
odmowy podjęcia uchwały przez Sąd Najwyższy.
Uwagi powyższe prowadzą do wniosku, że przedstawienie zagadnienia
prawnego było przedwczesne, dlatego Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały
na podstawie art. 61 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym
(Dz. U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.), zgodnie z którym skład Sądu Najwyższego
podejmuje uchwałę, jeżeli uzna, że przedstawione zagadnienie wymaga
wyjaśnienia, a rozbieżności - rozstrzygnięcia, w przeciwnym razie odmawia jej
podjęcia, a jeżeli podjęcie uchwały stało się zbędne - umarza postępowanie.
jc