I CSK 232/07
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:04-08-2014
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CSK 232/07
POSTANOWIENIE
Dnia 10 października 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Iwona Koper
del. SSA Michał Kłos
w sprawie z wniosku Miasta W.
przy uczestnictwie L.F., E.F., nieznanego z miejsca pobytu M.F. reprezentowanego
przez kuratora E.B. - następców prawnych B.F. i P. Spółki z o.o.
o wyłączenie części nieruchomości i wpis,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 10 października 2007 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od postanowienia Sądu Okręgowego
w W. z dnia 21 lutego 2006 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżone postanowienie, znosi postępowanie przed
sądem odwoławczym i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu
w W. do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w W. postanowieniem z dnia 16 marca 2005 r. oddalił
wniosek Miasta W. zawarty w akcie notarialnym z dnia 7 października 2004 r. nr
[...], sporządzonym w kancelarii notariusza L.Z., o odłączenie z księgi wieczystej
Kw [...] działki nr 156 o pow. 0,0242 ha, nabytej tym aktem od B.F., o założenie dla
niej nowej księgi wieczystej i wpisanie wnioskodawcy w dziale II jako jej właściciela.
Jako przyczynę tego rozstrzygnięcia wskazał, że w księdze Kw [...], prowadzonej
m.in. dla działki 156, figuruje jako jej właściciel Spółka P. – sp. z o o., na rzecz
której działa rękojmia wiary ksiąg wieczystych, w związku z czym B.F. nie była
uprawniona do sprzedaży tej działki.
Apelacja wnioskodawcy od tego orzeczenia została oddalona postanowieniem
Sądu Okręgowego w W. z dnia 21 lutego 2006 r. Sąd ten wskazał, że obowiązujące
domniemanie prawne prawidłowości wpisu osoby właściciela w dziale II księgi
wieczystej może być obalone tylko w procesie o uzgodnienie jej treści z
rzeczywistym stanem prawnym, nie może zaś być skutecznie zakwestionowane
przez sąd w postępowaniu wieczystoksięgowym, z uwagi na ograniczone
kompetencje tego sądu ustalone w art. 6268
§ 2 k.p.c.
W skardze kasacyjnej na to orzeczenie wnioskodawca zarzucił naruszenie
art. 5 i art. 6 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t. jed.
Dz. U. 2001 r., nr 124, poz. 1361, ze zm. – dalej: „ukwh”), oraz art. 328 § 2 i art.
6288
k.p.c., a także, skutkujące nieważnością postępowania, uchybienie art. 518
k.p.c. Na tych podstawach wnosił o uchylenie skarżonego postanowienia
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności wymaga rozważenia, jako najdalej idący, zarzut
nieważności postępowania. Wprawdzie sposób sformułowania tego zarzut nasuwa
zastrzeżenia ze względu na to, że powołując się w skardze na pozbawienie
możności obrony praw przez uczestników w postępowaniu apelacyjnym, pominięto
3
kluczowy w tym kontekście przepis art. 379 pkt 5 k.p.c., ale nie może
to dyskwalifikować samego zarzutu, gdyż i tak Sąd Najwyższy obowiązany jest
badać z urzędu w granicach zaskarżenia kwestię ewentualnej nieważności
postępowania (art. 39813
§ 1 k.p.c.). Zgodnie z art. 6261
§ 3 k.p.c. nie stanowi
przeszkody do wpisu okoliczność, że po złożeniu wniosku wnioskodawca bądź inny
uczestnik postępowania zmarł lub został pozbawiony albo ograniczony
w możliwości rozporządzania prawem albo w zdolności do czynności prawnych,
jednakże przepisu tego, jako normy szczególnej nie można rozszerzać
na postępowanie odwoławcze. Te zaś prowadzono z udziałem B.F., która już
wtedy nie żyła (zmarła w dniu 10 listopada 2004 r., a zaskarżone postanowienie
wydano w dniu 21 lutego 2006 r.). Dlatego nie budzi wątpliwości, że postępowanie
to było dotknięte nieważnością, wobec czego zaskarżone orzeczenie należało
uchylić, znosząc postępowanie przed sądem odwoławczym i przekazując sprawę
do ponownego rozpoznania, która powinna być prowadzona z udziałem następców
prawnych nieżyjącej uczestniczki (art. 39815
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 39821
i art. 386 §
2 k.p.c.). Czyni to zbędnym szczegółowe ustosunkowywanie się do pozostałych
zarzutów skargi kasacyjnej. Wypada jednak poczynić uwagę ogólną, iż skoro
decyzja o zwrocie wywłaszczonej nieruchomości jest podstawą do wpisu w księdze
wieczystej ukształtowanego jej treścią nowego stanu prawnego, to nie ma
przeszkód, aby tego stanu nie uwzględniać w postępowaniu wieczystoksięgowym
(art. 31 ukwh). Jeśli by więc się okazało, że stan prawny nieruchomości można
ustalić na podstawie przedłożonych w tym postępowaniu dokumentów, to w
sytuacji, kiedy między zainteresowanymi nie ma sporu, odsyłanie wnioskodawcy na
drogę uzgadniania treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym byłoby
nieuzasadnione.
POSTANOWIENIE
Dnia 10 października 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Iwona Koper
del. SSA Michał Kłos
w sprawie z wniosku Miasta W.
przy uczestnictwie L.F., E.F., nieznanego z miejsca pobytu M.F. reprezentowanego
przez kuratora E.B. - następców prawnych B.F. i P. Spółki z o.o.
o wyłączenie części nieruchomości i wpis,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 10 października 2007 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od postanowienia Sądu Okręgowego
w W. z dnia 21 lutego 2006 r., sygn. akt [...],
uchyla zaskarżone postanowienie, znosi postępowanie przed
sądem odwoławczym i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu
w W. do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia
o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy w W. postanowieniem z dnia 16 marca 2005 r. oddalił
wniosek Miasta W. zawarty w akcie notarialnym z dnia 7 października 2004 r. nr
[...], sporządzonym w kancelarii notariusza L.Z., o odłączenie z księgi wieczystej
Kw [...] działki nr 156 o pow. 0,0242 ha, nabytej tym aktem od B.F., o założenie dla
niej nowej księgi wieczystej i wpisanie wnioskodawcy w dziale II jako jej właściciela.
Jako przyczynę tego rozstrzygnięcia wskazał, że w księdze Kw [...], prowadzonej
m.in. dla działki 156, figuruje jako jej właściciel Spółka P. – sp. z o o., na rzecz
której działa rękojmia wiary ksiąg wieczystych, w związku z czym B.F. nie była
uprawniona do sprzedaży tej działki.
Apelacja wnioskodawcy od tego orzeczenia została oddalona postanowieniem
Sądu Okręgowego w W. z dnia 21 lutego 2006 r. Sąd ten wskazał, że obowiązujące
domniemanie prawne prawidłowości wpisu osoby właściciela w dziale II księgi
wieczystej może być obalone tylko w procesie o uzgodnienie jej treści z
rzeczywistym stanem prawnym, nie może zaś być skutecznie zakwestionowane
przez sąd w postępowaniu wieczystoksięgowym, z uwagi na ograniczone
kompetencje tego sądu ustalone w art. 6268
§ 2 k.p.c.
W skardze kasacyjnej na to orzeczenie wnioskodawca zarzucił naruszenie
art. 5 i art. 6 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t. jed.
Dz. U. 2001 r., nr 124, poz. 1361, ze zm. – dalej: „ukwh”), oraz art. 328 § 2 i art.
6288
k.p.c., a także, skutkujące nieważnością postępowania, uchybienie art. 518
k.p.c. Na tych podstawach wnosił o uchylenie skarżonego postanowienia
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W pierwszej kolejności wymaga rozważenia, jako najdalej idący, zarzut
nieważności postępowania. Wprawdzie sposób sformułowania tego zarzut nasuwa
zastrzeżenia ze względu na to, że powołując się w skardze na pozbawienie
możności obrony praw przez uczestników w postępowaniu apelacyjnym, pominięto
3
kluczowy w tym kontekście przepis art. 379 pkt 5 k.p.c., ale nie może
to dyskwalifikować samego zarzutu, gdyż i tak Sąd Najwyższy obowiązany jest
badać z urzędu w granicach zaskarżenia kwestię ewentualnej nieważności
postępowania (art. 39813
§ 1 k.p.c.). Zgodnie z art. 6261
§ 3 k.p.c. nie stanowi
przeszkody do wpisu okoliczność, że po złożeniu wniosku wnioskodawca bądź inny
uczestnik postępowania zmarł lub został pozbawiony albo ograniczony
w możliwości rozporządzania prawem albo w zdolności do czynności prawnych,
jednakże przepisu tego, jako normy szczególnej nie można rozszerzać
na postępowanie odwoławcze. Te zaś prowadzono z udziałem B.F., która już
wtedy nie żyła (zmarła w dniu 10 listopada 2004 r., a zaskarżone postanowienie
wydano w dniu 21 lutego 2006 r.). Dlatego nie budzi wątpliwości, że postępowanie
to było dotknięte nieważnością, wobec czego zaskarżone orzeczenie należało
uchylić, znosząc postępowanie przed sądem odwoławczym i przekazując sprawę
do ponownego rozpoznania, która powinna być prowadzona z udziałem następców
prawnych nieżyjącej uczestniczki (art. 39815
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 39821
i art. 386 §
2 k.p.c.). Czyni to zbędnym szczegółowe ustosunkowywanie się do pozostałych
zarzutów skargi kasacyjnej. Wypada jednak poczynić uwagę ogólną, iż skoro
decyzja o zwrocie wywłaszczonej nieruchomości jest podstawą do wpisu w księdze
wieczystej ukształtowanego jej treścią nowego stanu prawnego, to nie ma
przeszkód, aby tego stanu nie uwzględniać w postępowaniu wieczystoksięgowym
(art. 31 ukwh). Jeśli by więc się okazało, że stan prawny nieruchomości można
ustalić na podstawie przedłożonych w tym postępowaniu dokumentów, to w
sytuacji, kiedy między zainteresowanymi nie ma sporu, odsyłanie wnioskodawcy na
drogę uzgadniania treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym byłoby
nieuzasadnione.