Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 348/07
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 11 grudnia 2007 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Helena Ciepła (przewodniczący)
SSN Grzegorz Misiurek
SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa J.W.
przeciwko P. - Spółce Akcyjnej
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 11 grudnia 2007 r.,
skargi kasacyjnej powoda
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 22 lutego 2007 r., sygn. akt [...],
oddala skargę kasacyjną.
2
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w P. wyrokiem z dnia 28 września 2006 r. zasądził od
pozwanego P. S.A. na rzecz powoda J.W. kwotę 60 000 zł z odsetkami
ustawowymi od dnia 22 września 2004 r. oraz ustalił odpowiedzialność strony
pozwanej na przyszłość za skutki wypadku, któremu powód uległ w dniu 2 grudnia
2001 r., a dalej idące powództwo o zadośćuczynienie i odszkodowanie oddalił. Sąd
ten ustalił, że na skutek wypadku drogowego w dniu 2 grudnia 2001 r. powód
doznał licznych obrażeń ciała. Z tego powodu odczuwał poważne dolegliwości
bólowe do lutego 2002 r. Po przebytych operacjach powód ma szpecące blizny na
tułowiu, nie może dźwigać ciężarów ponad 3 kg i musi stosować odpowiednią dietę.
Do chwili obecnej występują u niego sporadycznie bóle brzucha i kręgosłupa, a
także utrwalona nerwica pourazowa. Trwały uszczerbek na zdrowiu powoda wynosi
70 %. Przed wypadkiem powód prowadził firmę transportową, której działalność
zawiesił. Posiadał dwa samochody ciężarowe, z których jeden sprzedał, a drugi
użyczył nieodpłatnie swojemu bratu. Aktualnie pracuje w firmie swojego brata. W
okresie od dnia wypadku do maja 2003 r. powód utracił zarobki w wysokości blisko
70 000 zł. Strona pozwana pokryła swoje zobowiązanie z tego tytułu wypłacając
powodowi w dwóch ratach kwotę 70 000 zł. Wyrównała także inne szkody
materialne powoda i z tego względu żądanie odszkodowania podlegało oddaleniu.
Sąd Okręgowy uznał, że tytułem zadośćuczynienia powód powinien otrzymać
żądaną kwotę 130 000 zł. Z tego tytułu otrzymał już 70 000 zł i wobec powyższego
należało zasądzić na jego rzecz kwotę 60 000 zł.
Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu apelacji powoda zmienił zaskarżony wyrok w
ten sposób, że zasądził dodatkowo na rzecz powoda tytułem odszkodowania kwotę
27 960 zł oraz dalsze odsetki ustawowe od należności zasądzonych na rzecz
powoda. Sąd Apelacyjny podzielił ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji.
Uznał natomiast za częściowo uzasadnione zarzuty naruszenia prawa
materialnego. Nie negując, co do zasady, stanowiska Sądu Okręgowego, że przy
określeniu wysokości należnego powodowi odszkodowania należało uwzględnić
możliwość uzyskiwania przez powoda po wypadku dochodów z innych źródeł niż
3
prowadzona przez niego wcześniej działalność gospodarcza uznał, że nie mogło to
jednak dotyczyć okresu, w którym powód z przyczyn obiektywnych nie mógł podjąć
działalności zarobkowej. Uwzględniając okres hospitalizacji powoda i stan jego
zdrowia należało w jego ocenie przyjąć, że sytuacja taka miała miejsce do kwietnia
2002 r. Za ten okres powód powinien otrzymać dodatkowo odszkodowanie w
wysokości 27 960 zł. Sąd Apelacyjny uznał również, że w okolicznościach
rozstrzyganej sprawy strona pozwana nie miała podstaw wypłaty świadczeń
należnych powodowi w terminie późniejszym niż 30 dniowy termin określony w
ustawie, liczony od dnia otrzymania przez nią zawiadomienia o wypadku, co
nastąpiło w dniu 14 czerwca 2002 r. Uzasadniało to zasądzenie na rzecz powoda
odsetek ustawowych za dalszy okres, niż uwzględniony przez Sąd pierwszej
instancji. Dalej idąca apelacja była pozbawiona uzasadnionych podstaw i podlegała
oddaleniu.
Skarga kasacyjna powoda została oparta o obie podstawy określone w art..
3983
§ 1 k.p.c. W ramach podstawy naruszenia przepisów postępowania skarżący
zarzucił obrazę art. 233 k.p.c. w wyniku naruszenia zasady swobodnej oceny
dowodów, a w ramach podstawy naruszenia prawa materialnego obrazę art. 822
k.c. w zw. z art. 361 k.c., art. 444 § 2 k.c. oraz ewentualnie art. 444 § 2 k.c. i art. 17
ust. 1 oraz 18 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w wyniku ich
niewłaściwego zastosowania. W oparciu o te zarzuty wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku w części oddalającej apelację powoda i przekazanie sprawy
w tym zakresie Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z brzmieniem art. 3983
§ 3 k.p.c. podstawą skargi kasacyjnej nie
mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów. Dlatego też
zarzut obrazy art. 233 k.p.c. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny
dowodów, odnoszących się do oceny zdolności zarobkowych powoda, nie mógł
stanowić podstawy uwzględnienia skargi kasacyjnej. W konsekwencji zawarte
w skardze kasacyjnej zarzuty naruszenia prawa materialnego podlegały
4
rozpoznaniu przy uwzględnieniu ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę
rozstrzygnięcia przez Sąd Apelacyjny.
Przy uwzględnieniu treści tych zarzutów wymaga przy tym podkreślenia,
że powód nie dochodził zasądzenia renty wyrównawczej. Wskazuje na to wyraźnie
treść rozszerzonego pozwu i apelacji powoda. Powód domagał się wyraźnie
zasądzenia obok zadośćuczynienia jedynie odszkodowania obejmującego utracone
przez niego dochody w okresie od 2 grudnia 2001 r. do 25 maja 2003 r. Odwołanie
się zatem przez Sąd Apelacyjny do treści art. 444 § 2 k.c., jako regulacji
stanowiącej podstawę rozstrzygnięcia w sprawie było nieuzasadnione. Przepis ten
nie znajdował zastosowania do roszczenia odszkodowawczego powoda,
dochodzonego faktycznie na podstawie art. 444 § 1 k.c. Skarga kasacyjna powoda
nie zawiera zarzutów naruszenia art. 444 § 2 k.c. w kontekście jego niewłaściwego
zastosowania jako podstawy rozstrzygnięcia, lecz błędnego zastosowania art. 444
§ 2 k.c. poprzez przyjęcie, że powód jedynie częściowo utracił zdolności zarobkowe
i mógł korzystać równolegle ze świadczenia rehabilitacyjnego i uzyskiwać dochody
z wynajmu swoich pojazdów. Skoro zaś przepis ten nie miał, jak wyżej wskazano
zastosowania, to tak sformułowane zarzuty naruszenia art. 444 § 2 k.c. nie mogły
również uzasadniać uwzględnienia skargi kasacyjnej.
Bezzasadny był również zarzut naruszenia art. 822 k.c. w zw. z art. 361 k.c.
w wyniku przyjęcia, że istniała możliwość ograniczenia przez powoda wysokości
utraconych przez niego dochodów, poprzez odpłatne wynajmowanie samochodów
ciężarowych po dacie wypadku, ujmowanego w granicach normalnego związku
przyczynowego pomiędzy wypadkiem, któremu powód uległ, a wysokością jego
szkody. Mimo bowiem błędnego uzasadnienia Sądu Apelacyjnego, odwołującego
się do treści art. 444 § 2 k.c. jako normy istotnej dla rozstrzygnięcia w sprawie,
w pełni uzasadnione było, także na gruncie regulacji z art. 444 § 1 k.c. stanowisko,
że ocena zachowanych przez poszkodowanego i niewykorzystanych przez niego
możliwości zarobkowych podlega uwzględnieniu przy ustalaniu wysokości
należnego odszkodowania, gdyż rozstrzyga o zakresie szkody pozostającej
w normalnym związku przyczynowym z wypadkiem stanowiącym źródło szkody.
Zgodnie z brzmieniem art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi
bowiem odpowiedzialność jedynie za normalne następstwa działania lub
5
zaniechania, z którego działania lub zaniechania szkoda wynikła. Nie mieści się zaś
w granicach normalnego związku przyczynowego szkoda w takim zakresie, której
poszkodowany mógł uniknąć wykorzystując swoje możliwości zapobieżenia jej
powstaniu.
Z przyczyn wyżej wskazanych skarga kasacyjna powoda była pozbawiona
uzasadnionych podstaw i podlegała oddaleniu na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c.