Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 49/09
POSTANOWIENIE
Dnia 20 stycznia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Roman Kuczyński (przewodniczący)
SSN Katarzyna Gonera (sprawozdawca)
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z wniosku E. B.
przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o wypłatę
części uzupełniającej renty,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 20 stycznia 2010 r.,
zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 23 września 2009 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Decyzją z 22 sierpnia 2008 r., wydaną w imieniu Prezesa Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego, Placówka Terenowa KRUS w L., działając z urzędu,
zawiesiła ubezpieczonemu E. B. od 1 października 2008 r. 100% części
uzupełniającej jego renty rolniczej, ze względu na prowadzenie działalności
rolniczej wraz z żoną, która ma ustalone prawo do świadczeń emerytalno-
rentowych.
Od powyższej decyzji odwołał się ubezpieczony podnosząc, że narusza ona
art. 28 ust. 6 pkt 2 i art. 19 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników,
ponieważ jego żona nie posiada ustalonego prawa do emerytury i renty, bo chociaż
ukończyła 60 lat, nie starała się o emeryturę.
2
Sąd Okręgowy w L. – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 8
grudnia 2008 r., oddalił odwołanie ubezpieczonego. Następnie Sąd Apelacyjny
wyrokiem z 2 czerwca 2009 r., oddalił jego apelację.
Skargę kasacyjną od wyroku Sądu Apelacyjnego w imieniu ubezpieczonego
wniósł jego pełnomocnik. Wartość przedmiotu zaskarżenia została określona w
skardze kasacyjnej na kwotę 7.101 zł.
Postanowieniem z 23 września 2009 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c. w związku z art. 3982
§ 1 k.p.c., uznając
ją za niedopuszczalną ze względu na wartość przedmiotu zaskarżenia.
Sąd Apelacyjny podniósł, że przedmiotem sporu w rozpoznawanej sprawie
była jedynie wysokość renty rolniczej wnioskodawcy, wobec wstrzymania wypłaty
części uzupełniającej tego świadczenia, skoro prawo do świadczenia zostało mu
przyznane. Spór dotyczył więc prawa majątkowego w postaci wysokości
świadczenia, stanowiącej różnicę pomiędzy wysokością dochodzonego
świadczenia a świadczeniem faktycznie wypłacanym. W odniesieniu do takiego
roszczenia w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dopuszczalność skargi
kasacyjnej jest uwarunkowana wykazaniem wartości przedmiotu zaskarżenia w
wysokości co najmniej 10.000 zł (art. 3982
§ 1 k.p.c.). Sąd Apelacyjny podkreślił, że
renta jest świadczeniem powtarzającym się, stąd o wartości przedmiotu
zaskarżenia decyduje wartość dochodzonego świadczenia za okres roku, zgodnie z
art. 22 k.p.c.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego o odrzuceniu skargi kasacyjnej
zaskarżyła w całości zażaleniem pełnomocnik ubezpieczonego, wnosząc o
uchylenie zaskarżonego postanowienia.
W uzasadnieniu zażalenia pełnomocnik skarżącego podniosła, że błędnie
Sąd Apelacyjny przyjął, iż w rozpoznawanej sprawie znajduje zastosowanie art.
3982
§ 1 zdanie pierwsze k.p.c., zgodnie z którym w sprawach z zakresu
ubezpieczeń społecznych dopuszczalność skargi kasacyjnej jest uwarunkowana
wykazaniem wartości przedmiotu zaskarżenia w wysokości co najmniej 10.000 zł.
W ocenie pełnomocnika skarżącego, Sąd Apelacyjny błędnie ustalił przedmiot
sporu przyjmując, że jest nim „wysokości renty rolniczej wnioskodawcy, wobec
wstrzymania wypłaty części uzupełniającej tego świadczenia, skoro prawo do
3
świadczenia zostało mu przyznane". Przedmiotem decyzji organu rentowego było
wstrzymanie wypłaty części uzupełniającej renty w wymiarze 100%. W odwołaniu
do sądu ubezpieczony nie domagał się ustalenia wysokości renty, lecz uchylenia
zaskarżonej decyzji. Zaskarżył samą zasadę decyzji organu rentowego dotyczącą
wstrzymania wypłaty renty, a nie podważał wyliczeń organu rentowego co do jej
wysokości. W ocenie pełnomocnika skarżącego, przedmiotem sporu na etapie
postępowania sądowego nie było ustalenie wysokości renty rolniczej, lecz ustalenie
zasadności jej wstrzymania. Sąd Apelacyjny błędnie uznał, że przedmiotem sporu
jest „wysokość renty rolniczej" stanowiącej różnicę pomiędzy poszczególnymi
częściami renty, podczas gdy spór sprowadzał się wyłącznie do kwestii zasadności
jej wstrzymania.
Zdaniem pełnomocnika skarżącego, w sprawie znajdował zastosowanie art.
3982
§ 1 k.p.c. zdanie drugie k.p.c., zgodnie z którym w sprawach z zakresu
ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości
przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub
renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie jest uzasadnione.
Zgodnie z art. 3982
§ 1 k.p.c., skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w
sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest
niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych, w sprawach gospodarczych - niższa niż
siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, a w sprawach z zakresu prawa pracy i
ubezpieczeń społecznych - niższa niż dziesięć tysięcy złotych. W sprawach z
zakresu ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od
wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i wstrzymanie emerytury
lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego.
Odrzucając skargę kasacyjną jako niedopuszczalną ze względu na wartość
przedmiotu zaskarżenia niższą niż dziesięć tysięcy złotych, Sąd Apelacyjny
prawidłowo przyjął, że sprawa o wypłatę części uzupełniającej renty ma charakter
majątkowy i nie jest jednocześnie sprawą o przyznanie lub wstrzymanie prawa do
4
tego świadczenia. Sąd Apelacyjny trafnie ocenił, że przedmiotem rozpoznawanej
sprawy była jedynie wysokość renty rolniczej wnioskodawcy, wobec wstrzymania
wypłaty części uzupełniającej tego świadczenia, gdyż prawo do tego świadczenia
(renty rolniczej) zostało mu przyznane i nie było kwestionowane.
Z dotychczasowego orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że w sprawie,
w której kwestionuje się zawieszenie części uzupełniającej renty lub emerytury,
dopuszczalność skargi kasacyjnej zależy od wartości przedmiotu zaskarżenia.
Aktualne pozostaje w tym zakresie orzecznictwo Sądu Najwyższego dotyczące
dopuszczalności kasacji z uwagi na wartość przedmiotu zaskarżenia (por.
postanowienie z 11 marca 2004 r., II UZ 6/04, niepublikowane, postanowienie z 27
marca 2003 r., II UZ 14/03, niepublikowane, postanowienie z 4 czerwca 2003 r., II
UK 314/02, niepublikowane). Zatem w sprawie, w której kwestionuje się
zawieszenie części uzupełniającej renty rolniczej, dopuszczalność skargi
kasacyjnej zależy od wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 3982
§ 1 k.p.c.),
ponieważ sprawa ta nie jest sprawą o przyznanie renty ani sprawą o jej
wstrzymanie (por. podobny pogląd co do wstrzymania wypłaty „dodatku do
świadczenia emerytalnego” w postaci tzw. dodatku kombatanckiego wyrażony w
postanowieniu SN z 21 lipca 2004 r., II UZ 28/04, niepublikowanym).
Pełnomocnik skarżącego podnosi w zażaleniu, że przedmiotowa sprawa
dotyczyła kwestii „wstrzymania renty, a nie ustalenia jej wysokości, czy też
dochodzenia zapłaty oznaczonej sumy”, co - zdaniem pełnomocnika – oznacza
konieczność oceny, czy organ rentowy w sposób uzasadniony wstrzymał wypłatę
renty rolniczej. Zdaniem Sądu Najwyższego, pełnomocnik skarżącego
bezpodstawnie przyjmuje w zażaleniu, że przedmiotową sprawę należy zaliczyć do
spraw o wstrzymanie renty w rozumieniu 3982
§ 1 zdanie drugie k.p.c. Stanowisko
przedstawione w zażaleniu jest błędne.
W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania
sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono
odwołanie (art. 4779
k.p.c., art. 47714
k.p.c.). Decyzja pozwanego organu rentowego
dotyczyła zawieszenia, od 1 października 2008 r., 100% części uzupełniającej
renty rolniczej wypłacanej ubezpieczonemu ze względu na prowadzenie przez
niego działalności rolniczej wraz z żoną, która ma ustalone prawo do świadczeń
5
emerytalno-rentowych. Przedmiot decyzji organu rentowego wyznaczał zakres
orzekania przez Sądy obu instancji i nie uległ zmianie w toku postępowania
sądowego. W zaskarżonej decyzji organ rentowy nie orzekał o przyznaniu lub
wstrzymaniu skarżącemu renty (prawo do tego świadczenia zostało wnioskodawcy
przyznane i od 14 lipca 1992 r. otrzymuje on rentę rolniczą), ale na podstawie art.
28 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników zawiesił
wypłatę 100% części uzupełniającej, stanowiącej dodatek do renty rolniczej.
Zgodnie z treścią art. 28 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, wypłata
emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia społecznego rolników ulega
częściowemu zawieszeniu, na zasadach określonych w ust. 2-8 tego przepisu,
jeżeli emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą.
W istocie zatem sprawa – wbrew twierdzeniom pełnomocnika skarżącego –
dotyczyła wysokości wypłaty części uzupełniającej renty. Pełnomocnik skarżącego
potwierdziła majątkowy charakter sprawy, określając w skardze kasacyjnej wartość
przedmiotu zaskarżenia na kwotę 7.101 zł. Podana wartość przedmiotu
zaskarżenia była niższa niż dziesięć tysięcy złotych, zatem skarga kasacyjna
podlegała odrzuceniu jako niedopuszczalna, zgodnie z treścią art. 3982
§ 1 zdanie
pierwsze k.p.c. Uniezależnienie dopuszczalności skargi kasacyjnej od wartości
przedmiotu zaskarżenia dotyczy spraw o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub
renty, natomiast przepis ten nie wymienia spraw o zawieszenie części emerytury
lub renty.
W przypadku wnioskodawcy zawieszona została część uzupełniająca renty
rolniczej na podstawie art. 28 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników, albowiem zaskarżona decyzja dotyczyła zawieszenia od 1
października 2008 r. części uzupełniającej jego renty ze względu na prowadzenie
działalności rolniczej wraz z żoną, która ma ustalone prawo do świadczeń
emerytalno-rentowych. W wyniku zawieszenia części renty na tej podstawie
prawnej nie była wypłacana ubezpieczonemu jej część uzupełniająca. Nie nastąpiło
zatem wstrzymanie renty, lecz zawieszenie wypłaty jej części uzupełniającej.
Sprawę, w której kwestionuje się zawieszenie części uzupełniającej renty rolniczej,
można porównać do sprawy, w której kwestionuje się zmniejszenie emerytury z
powodu przekroczenia dolnej granicy przychodów. W obu typach spraw nie
6
następuje wstrzymanie świadczenia, zatem spraw tych nie dotyczy zdanie drugie
art. 3922
§ 1 k.p.c. i dopuszczalność skargi kasacyjnej w tego rodzaju sprawach
zależy od wartości przedmiotu zaskarżenia (por. postanowienia Sądu Najwyższego
z 15 maja 2001 r., II UZ 28/01, OSNP 2003 nr 6, poz. 160; z 11 marca 2004 r. II
UZ 6/04, niepublikowane, z 18 marca 2008 r., II UZ 4/08, OSNP 2009, nr 11-12,
poz. 163). Skoro zatem przedmiotem zaskarżenia kasacyjnego w rozpoznawanej
sprawie nie było prawo wnioskodawcy do renty ani jej wstrzymanie, lecz
zawieszenie wypłaty jej części uzupełniającej, a wartość zawieszonego
świadczenia nie sięgała dziesięciu tysięcy złotych rocznie, skarga kasacyjna była
niedopuszczalna.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 3
k.p.c. w związku z art. 39814
k.p.c. oddalił zażalenie.