Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UZ 16/10
POSTANOWIENIE
Dnia 26 kwietnia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Teresa Flemming-Kulesza (przewodniczący,
sprawozdawca)
SSN Bogusław Cudowski
SSN Jerzy Kuźniar
w sprawie z odwołania U. F.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.
o wznowienie postępowania w sprawie sygn. … 2646/04 o prawo do renty
rodzinnej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 26 kwietnia 2010 r.,
zażalenia ubezpieczonej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 6 listopada 2009 r.
1. uchyla zaskarżone postanowienie
2. zasądza od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w K. na
rzecz adwokata M. F. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych
powiększoną o należną stawkę podatku od towarów i usług
tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej z urzędu w postępowaniu zażaleniowym.
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z 14 marca 2006 r., sygn. akt … 2646/04 Sąd Apelacyjny - Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił apelację ubezpieczonej U. F. wniesioną
od wyroku Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K. z 30
2
czerwca 2004 r., sygn. akt … 1264/03 w sprawie odwołania od decyzji Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych – Oddziału w R. odmawiającej prawa do renty rodzinnej
po zmarłym ojcu J. K.
W dniu 4 lutego 2009 r. wpłynęła do Sądu Apelacyjnego skarga
ubezpieczonej o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 14 marca 2006 r., w której wniesiono o zmianę
powyższego wyroku poprzez przyznanie ubezpieczonej U. F. prawa do renty
rodzinnej oraz dopuszczenie dowodu z opinii biegłego specjalisty do spraw chorób
oczu na okoliczność ustalenia, czy ubezpieczona w dacie ukończenia szkoły –
liceum ogólnokształcącego dla dorosłych, to jest do lipca 1973r. była osobą
całkowicie niezdolną do pracy. W uzasadnieniu wskazano, że w dniu 2 lutego 2009
r. ubezpieczona uzyskała zaświadczenie o stanie zdrowia od Samodzielnego
Publicznego Szpitala Klinicznego – Przyklinicznej Poradni Okulistycznej, w którym
stwierdzono, że „pacjentka od wczesnego dzieciństwa jest leczona z powodu
opadania powiek obydwu oczu. Istniejące od dzieciństwa opadanie powiek
spowodowało niedowidzenie obydwu oczu. Stan choroby pogarsza się podczas
wysiłku fizycznego (...). Stan oczu nie rokuje poprawy. Pacjentka wymaga stałej
opieki drugiej osoby. Niezdolna do samodzielnej egzystencji. Konieczny stały
opiekun”.
Postanowieniem z 6 listopada 2009 r., sygn. akt … 1293/09 Sąd Apelacyjny
– Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych odrzucił skargę o wznowienie
postępowania.
Sąd Apelacyjny wskazał, że podstawą prawną przedmiotowej skargi o
wznowienie postępowania jest art. 403 § 2 k.p.c. Mając na uwadze powyższe, w
kontekście przedłożonego przez ubezpieczoną zaświadczenia o stanie zdrowia z
dnia 2 lutego 2009 r., Sąd Apelacyjny zwrócił się do dr nauk med. A. D. z
Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Przyklinicznej Poradni
Okulistycznej, z pytaniem na podstawie jakiej dokumentacji medycznej w
zaświadczeniu o stanie zdrowia ubezpieczonej wystawionym w dniu 2 lutego 2009
r. stwierdzono fakt leczenia ubezpieczonej od wczesnego dzieciństwa z powodu
opadania powiek obydwu oczu, a w szczególności czy lekarz dysponował
dodatkową dokumentacją medyczną z tego okresu w stosunku do tej, która była
3
podstawą wystawienia zaświadczenia o stanie zdrowia ubezpieczonej z dnia 20
kwietnia 2005 r.
W odpowiedzi uzyskano informacje, że fakt leczenia U. F. z powodu
opadania powiek górnych obu oczu, został stwierdzony na podstawie dokumentacji
medycznej obejmującej historię choroby leczenia w Poradni Przyklinicznej
Samodzielnego Publicznego Szpitala klinicznego w K. oraz karty i historii choroby
leczenia szpitalnego z 1992 r.
Sąd Apelacyjny uznał, że przedstawione zaświadczenie nie jest
równoznaczne z wykryciem środka dowodowego, który mógłby mieć wpływ na
wynik sprawy, a z którego strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu
w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. Ponadto fakt leczenia ubezpieczonej w placówce
medycznej która wystawiła zaświadczenie, oraz karta i historia choroby, na
podstawie których wydano zaświadczenie, nie są okolicznościami nowymi i
nieznanymi w postępowaniu zakończonym prawomocnym wyrokiem Sądu
Apelacyjnego.
W świetle powyższego, w ocenie Sądu Apelacyjnego, przedmiotowa skarga
nie spełniła ustawowych przesłanek przewidzianych dla tej instytucji.
Powyższe postanowienie zostało w całości zaskarżone przez ubezpieczoną
zażaleniem, w którym zarzucono naruszenie prawa procesowego mające wpływ na
treść postępowania, tj. art. 403 § 2 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie
polegające na przyjęciu, że zaświadczenie z dnia 22 lutego 2009 r. nie stanowi
nowego środka dowodowego, z którego strona nie mogła skorzystać w toku
poprzedniego postępowania, a który mógł mieć wpływ na wynik sprawy.
Wskazując na powyższe wniesiono o uchylenie zaskarżonego postanowienia
oraz wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu
Apelacyjnego z dnia 14 marca 2006 r., oraz przyznanie na rzecz pełnomocnika
kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu.
W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że w chwili zamknięcia rozprawy
przed Sądem drugiej instancji ubezpieczona nie mogła powołać się na okoliczności
wskazane w zaświadczeniu z dnia 2 lutego 2009 r., ponieważ okoliczności te
zastały wykryte dopiero po zakończeniu postępowania. Okoliczności te mają
również istotny wpływ na wynik postępowania. Wskazują one bowiem na fakt, że
4
ubezpieczona od wczesnego dzieciństwa jest leczona z powodu opadania obydwu
powiek. Zgodnie z art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych, dzieci ubezpieczonego mają prawo do renty rodzinnej
bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do
samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym
mowa w pkt 1 lub 2 powołanego przepisu. Przesłanka całkowitej niezdolności do
pracy musi więc wystąpić najpóźniej przed osiągnięciem 25 roku życia. Wskazując
na powyższe, ubezpieczona argumentowała, że „gdyby okoliczności wskazane w
zaświadczeniu z dnia 2 lutego 2009 r. były znane w chwili orzekania co do
uprawnienia do renty rodzinnej oczywiste jest, iż ubezpieczonej przyznano by
stosowną rentę, skoro spełnia ona przesłanki do jej otrzymania, na co już
wskazano”.
Sąd Najwyższy, zważył co następuje:
Zażalenie okazało się zasadne. Zgodnie z art. 403 § 2 k.p.c. można żądać
wznowienia postępowania w razie późniejszego wykrycia prawomocnego wyroku,
dotyczącego tego samego stosunku prawnego, albo wykrycia takich okoliczności
faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy,
a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. Utrwalony
jest pogląd, że możliwość powoływania nowych faktów i dowodów jest ograniczona
jedynie do tych okoliczności i środków dowodowych, które istniały już w okresie
trwania zakończonego postępowania (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z
dnia 13 października 2005 r., IV CZ 96/05, LEX nr 186917; z dnia 20 kwietnia 2000
r., II UKN 167/00, PPiPS 2001 r., nr 6, poz. 70; z dnia 12 listopada 1998 r., II UKN
306/1998, OSNP - wkł. 1999 r., nr 3, poz. 3; uchwałę składu siedmiu sędziów z dnia
21 lutego 1969 r., III PZP 63/68, OSNCP 1969 r., z. 12, poz. 208; postanowienie z
dnia 22 kwietnia 1975 r., III PZ 4/75, OSNCP 1976 r., z. 2, poz. 38; wyrok z dnia 10
kwietnia 1973 r., II CR 104/73, OSNCP 1974 r., z. 2, poz. 29). W orzecznictwie
przyjmuje się także, że okoliczność faktyczna, obok prawomocnego wyroku i
środka dowodowego stanowi równoważną i samodzielną podstawę wznowienia
postępowania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 1982 r., II CO
4/82 (LEX nr 8443).
5
W niniejszej sprawie, skarga o wznowienie została oparta na podstawie art. 403
§ 2 k.p.c. ze wskazaniem wykrycia przez ubezpieczoną nowego środka
dowodowego – zaświadczenia lekarskiego, potwierdzającego jej niezdolność do
pracy. Tak skonstruowana skarga o wznowienie postępowania, wymaga
przeprowadzenia przez Sąd wstępnego badania, przewidzianego w art. 410 k.p.c.,
w trakcie którego Sąd nie ocenia zasadności skargi ani trafności powołanej w niej
podstawy, a jedynie to, czy zachowane zostały warunki umożliwiające jej
rozpoznanie, w tym to, czy skarżący trafnie powołał podstawę wznowienia
postępowania. W oparciu o zawarte w skardze twierdzenia Sąd dokonuje oceny
wskazanych przez skarżącego podstaw wznowienia pod kątem ich ustawowej
dopuszczalności.
W postanowieniach z 10 sierpnia 2007 r. (III UZ 9/07, OSNP 2008, nr 19-20,
poz. 303) i z 11 marca 2009 r. (II UZ 2/09, LEX nr 527081) Sąd Najwyższy
stwierdził, że badając oparcie skargi na ustawowej podstawie wznowienia sąd
ogranicza się do badania, czy twierdzenia skargi stanowią taką ustawową
podstawę. Odrzucenie skargi nie może nastąpić w przypadku, gdy podstawa ta
istnieje ale jest merytorycznie nieuzasadniona. Sąd Najwyższy w składzie
rozpoznającym zażalenie podziela ten pogląd.
W rozpoznawanej sprawie, Sąd Apelacyjny przeprowadził postępowanie
dowodowe prowadzące do oceny przedstawionego przez U. F. dowodu, którego
„wykrycie” przez powódkę miało doprowadzić do wznowienia postępowania w
sprawie. Tym samym, odrzucenie przedmiotowej skargi na podstawie art. 410 §1
k.p.c. należało ocenić jako przekraczające okoliczności wymienione w tym
przepisie.
Wskazując na powyższe, Sąd Najwyższy postanowił jak w sentencji.