Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 157/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 10 grudnia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (przewodniczący)
SSN Zbigniew Hajn
SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku Z. J.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o emeryturę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 10 grudnia 2010 r.,
skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 21 kwietnia 2009 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę w zakresie daty
początkowej prawa do emerytury przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z
dnia 21 kwietnia 2009 r. po rozpoznaniu apelacji wnioskodawcy Z. J., zmienił wyrok
Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G. z dnia 13
września 2007 r. oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych z dnia 7 grudnia 2006 r. odmawiająca ubezpieczonemu prawa do
wcześniejszej emerytury, w ten sposób, że przyznał mu prawo do emerytury od 1
października 2006 r.
W sprawie tej ustalono, że ubezpieczony, ur. 26 października 1946 r., w dniu
23 października 2006 r. wystąpił z wnioskiem o emeryturę w obniżonym wieku z
uwagi na pracę w charakterze szczególnym jako wychowawca. Decyzją z dnia 7
grudnia 2006 r. organ rentowy odmówił mu prawa do emerytury, wskazując, że
posiada on ogólnie 26 lat, 3 miesiące i 22 dni okresów składkowych i
nieskładkowych, w tym 7 lat, 4 miesiące i 13 dni pracy nauczycielskiej, a minimalna
długość czasu pracy nauczycielskiej, uprawniająca do nabycia prawa do
wcześniejszej emerytury wynosi 15 lat. Organ rentowy nie uwzględnił okresu pracy
wnioskodawcy w Wojewódzkiej Komendzie Ochotniczych Hufców Pracy w G. (od 1
grudnia 1972 r. do 1 czerwca 1982 r.), a także w Państwowym Sanatorium
Przeciwgruźliczym w D. (od 1 lipca 1968 r. do 30 listopada 1972 r.), ponieważ ze
świadectw pracy nie wynika w jakim wymiarze czasu pracy pracował
wnioskodawca. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie wnioskodawcy od tej decyzji.
Po rozpoznaniu apelacji wnioskodawcy, Sąd Apelacyjny zmienił wyrok Sadu
pierwszej instancji i poprzedzającą go decyzję uznając, że w spornych okresach
wykonywał pracę w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu
pracy. Oznacza to, że łącznie z okresami zaliczonymi przez organ rentowy
wnioskodawca udowodnił okres pracy w szczególnym charakterze w wymiarze 17
lat, 1 miesiąc i 28 dni. Zatem wnioskodawca, który ukończył 60 lat, legitymuje się
25-letnim okresem zatrudnienia, w tym co najmniej 15-letnim okresem pracy w
szczególnym charakterze, spełnia przesłanki określone w § 4 rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.
Nr 8 poz. 43 ze zm., zwanego dalej rozporządzeniem z 7 lutego 1983 r.). W
3
konsekwencji Sąd przyznał mu prawo do emerytury w oparciu o art. 32 ust. 1 i 3 pkt
5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39. poz.353 ze zm.,
zwanej dalej ustawą o emeryturach i rentach) od dnia 1 października 2006 r.
W skardze kasacyjnej organ rentowy zaskarżył ten wyrok w części
dotyczącej przyznania prawa do emerytury od dnia 1 października 2006 r.
zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego, w szczególności: 1/ art. 32
ustawy o emeryturach i rentach w związku z § 15 i § 4 rozporządzenia z 7 lutego
1983 r. przez przyjęcie, że wnioskodawca ur. 26 października 1946 r. już w dacie 1
października 2006 r. spełnił wszystkie warunki do przyznania prawa do emerytury,
2/ pominięcie art. 100 oraz art. 129 ustawy o emeryturach i rentach i przyjęcie, że
wnioskodawca nabył prawo do emerytury od dnia 1 października 2006 r. - przed
dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa, tj.
przed ukończeniem 60 roku życia. Okolicznością uzasadniającą przyjęcie skargi do
rozpoznania jest jej oczywiste uzasadnienie z uwagi na oczywiste naruszenie
przepisów powołanych w postawie skargi, niezastosowanie normy prawnej
odpowiedniej do wskazanego stanu faktycznego, jak też z uwagi na naruszenie
zasad równego traktowania ubezpieczonych przy przyznawaniu prawa do
świadczenia od dnia spełnienia wszystkich warunków wynikających z ustawy, w
tym ukończenia określonego wieku, a także oczywista sprzeczność zaskarżonego
rozstrzygnięcia z obowiązującym porządkiem prawnym.
Zdaniem skarżącego Sąd niezasadnie przyznał wnioskodawcy prawo do
emerytury od dnia 1 października 2006 r., skoro wiek uprawniający do tego
świadczenia osiągnął dopiero w dniu 26 października 2006 r. Treść art. 100 i art.
129 ustawy o emeryturach i rentach wyklucza bowiem możliwość przyznania prawa
do świadczenia przed spełnieniem wszystkich wymaganych warunków do jego
nabycia, jak też możliwość wstecznego wypłacania świadczeń, tj. za okres przed
nabyciem prawa, a tym bardziej przed złożeniem wniosku, z którym w sprawie
wnioskodawca wystąpił w dniu 23 października 2006 r.
W konsekwencji skarżący wniósł o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego w
zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego jej rozpoznania,
ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku i rozstrzygnięcie co do istoty sprawy i
4
przyznanie prawa do emerytury od dnia ukończenie 60 roku życia tj. od dnia 26
października 2006 r. oraz o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest usprawiedliwiona, ponieważ Sąd Apelacyjny przyznał
ubezpieczonemu prawo do wcześniejszej emerytury wbrew art. 100 ust. 1 ustawy o
emeryturach i rentach już od dnia 1 października 2006 r., a zatem przed dniem
spełnienia warunku uzyskania wymaganego niższego wieku emerytalnego (art. 32
ust. 1 i 4 ustawy o emeryturach i rentach w związku z § 4 ust. 1 pkt 1 i § 15
rozporządzenia z 7 lutego 1983 r.). Tymczasem prawo do emerytury powstaje z
dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jego nabycia (art. 100 ust.
1 ustawy o emeryturach i rentach), a wypłata przyznanych świadczeń emerytalnych
przysługuje od dnia powstania prawa do emerytury (art. 129 ust. 1 in principio tej
ustawy). Regulacje te - w zakresie orzeczonej daty początkowej przyznania
ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury - umknęły rozwadze Sądu
Apelacyjnego przy ferowaniu zaskarżonego wyroku, zważywszy że ubezpieczony
osiągnął wymagany niższy wiek emerytalny (60 lat życia) - według skarżącego
organu rentowego - dopiero 26 października 2006 r. W takich okolicznościach
sprawy Sąd Apelacyjny przy ponownym rozpoznaniu sprawy sprawdzi termin
wypełnienia przez ubezpieczonego warunku uzyskania wymaganego niższego
wieku emerytalnego i przyzna ubezpieczonemu prawo do emerytury zgodnie z art.
100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach, tj. z dniem spełnienia wszystkich
warunków wymaganych do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury. W tym celu
Sąd Najwyższy wyrokował jak w sentencji w zgodzie z art. 39815
k.p.c.