I UK 389/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:27-04-2015
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:I PK 227/02 I UK 111/07 I UK 164/11 I UK 195/07 I UK 376/06 V CZ 187/02 I PKN 129/01 I PKN 157/01 I UK 283/07 I UK 4/09 II UK 243/08 II UK 31/09 II UK 317/07
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I UK 389/13
POSTANOWIENIE
Dnia 3 lutego 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Iwulski
w sprawie z odwołania F. B.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.
o emeryturę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 3 lutego 2014 r.,
skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 16 kwietnia 2013 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 16 kwietnia 2013 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
ubezpieczonego F. B. od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w T. z dnia 5 września 2012 r., w sprawie przeciwko Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T. o emeryturę i zasądził od
ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów
postępowania odwoławczego.
Od wyroku Sądu Apelacyjnego ubezpieczony wniósł skargę kasacyjną, w
której wniosek o przyjęcie jej do rozpoznania uzasadnił stwierdzeniem, że "w
sprawie istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne
wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów oraz skarga jest
oczywiście uzasadniona". Zdaniem skarżącego, w sprawie zachodzi potrzeba
wykładni punktu 24 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników
2
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w
związku z § 2 ust. 1 oraz § 4 ust. 1 tego rozporządzenia w zakresie wyjaśnienia
"czy kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór
inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe
wykonywane są prace wymienione w wykazie musi być sprawowana osobiście, czy
może być wykonywana za pośrednictwem podporządkowanych sobie w strukturze
zakładu innych pracowników (np. mistrzów, brygadzistów)". Ponadto ubezpieczony
wywiódł, że wniesiona przez niego skarga jest oczywiście uzasadniona, bo Sąd
Apelacyjny ustalił niedostatecznie stan faktyczny, w wyniku czego podniesione
przez skarżącego zarzuty naruszenia prawa materialnego są uzasadnione. Braki w
ustaleniach faktycznych oraz niezachowanie przez Sąd odwoławczy wymagań
konstrukcyjnych w uzasadnieniu orzeczenia wywołały sytuację, w której prawidłowe
zastosowanie przepisów prawa materialnego było niemożliwe. Ubezpieczony
wniósł o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego w całości i przekazanie temu Sądowi
sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, gdy w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność
postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Ubezpieczony
uważa w pierwszej kolejności, że wniesiona przez niego skarga zasługuje na
rozpoznanie z tej przyczyny, że w sprawie zachodzi potrzeba wykładni wskazanych
przepisów prawa materialnego regulujących przesłanki nabycia prawa do emerytury
w obniżonym wieku z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze. Tego poglądu Sąd Najwyższy nie podziela, wobec czego wskazana
okoliczność nie może być usprawiedliwioną przesłanką przyjęcia niniejszej skargi
do rozpoznania. Należy bowiem pamiętać, że skarga kasacyjna jest
nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia prawomocnych orzeczeń sądowych i służy
zapewnieniu jednolitości wykładni prawa przez sądy powszechne i rozwoju
3
jurysprudencji, a nie eliminacji z obrotu prawnego orzeczenia sądu drugiej instancji,
którego rozstrzygnięcie nie odpowiada oczekiwaniom strony skarżącej.
W rozpoznawanej sprawie nie występuje tak rozumiany interes publiczny,
tym bardziej że problem przedstawiony przez ubezpieczonego był przedmiotem
licznych orzeczeń Sądu Najwyższego. W szczególności w wyroku z dnia 5 czerwca
2007 r., I UK 376/06 (OSNP 2008 nr 13-14, poz. 203) Sąd Najwyższy stwierdził, że
zatrudnienie ubezpieczonego na stanowisku kierownika kilku oczyszczalni ścieków,
które polegało na wykonywaniu także innych, licznych czynności kierowniczych, nie
stanowi wykonywania pracy w szczególnych warunkach dla potrzeb nabycia prawa
do emerytury w niższym wieku emerytalnym. Z kolei w innych orzeczeniach
wyrażono stanowisko, że osoba wykonująca dozór inżynieryjno-techniczny nad
pracami wykonywanymi w warunkach zagrażających bezpieczeństwu nie musi
stale przebywać na stanowiskach, gdzie jest wykonywana praca, a w zakresie jej
obowiązków musi być przewidziane sporządzanie dokumentacji, planów
organizacyjnych i innych czynności (wyrok z dnia 30 stycznia 2008 r., I UK 195/07,
OSNP 2009 nr 7-8, poz. 105), zaś objęcie nadzorem lub kontrolą, o których mowa
w punkcie 24 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z
dnia 7 lutego 1983 r., także innych niż wymienione w tym wykazie prac, nie wyłącza
zakwalifikowania samego nadzoru lub kontroli jako pracy w szczególnych
warunkach, jeżeli te inne (podlegające dozorowi lub kontroli) prace nie są na danym
oddziale lub wydziale podstawowe (wyrok z dnia 4 października 2007 r., I UK
111/07, LEX nr 375689). W każdym razie - w orzecznictwie Sądu Najwyższego -
utrwalony jest pogląd, że przy ocenie charakteru czynności pracowniczych
polegających na dozorze do celów emerytalno-rentowych, występuje konieczność
oddzielenia czynności polegających na wykonywaniu czynności administracyjno-
biurowych ściśle związanych ze sprawowaniem dozoru inżynieryjno-technicznego,
od czynności sprowadzających się do wykonywania w ramach zakresu obowiązków
również innych czynności, niemających związku z wykonywaniem bezpośredniego
dozoru nad procesem produkcji; wykonywanie takich czynności w ramach zakresu
obowiązków na danym stanowisku pracy uniemożliwia sprawowanie dozoru stale i
w pełnym wymiarze czasu pracy, a w konsekwencji wyłącza zaliczenie takiego
okresu zatrudnienia do pracy w szczególnych warunkach (przykładowo wyroki
4
Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2009 r., I UK 4/09, LEX nr 509022; z dnia 11
marca 2009 r., II UK 243/08, LEX nr 550990 i z dnia 24 listopada 2011 r., I UK
164/11, LEX nr 1135989). Jak trafnie zauważono w uzasadnieniu wyroku Sądu
Najwyższego z dnia 24 września 2009 r., II UK 31/09 (LEX nr 559949) w
orzecznictwie - na tle zagadnienia związanego z uznaniem dozoru inżynieryjno-
technicznego za pracę w szczególnych warunkach - nie ma rozbieżności, bowiem
pozornie sprzeczne ze sobą rozstrzygnięcia zapadały na tle różnych (odmiennych)
stanów faktycznych. W związku z powyższym trzeba przyjąć, że powołanie się w
przedmiotowej skardze na rozbieżność, jaka rzekomo zachodzi w orzecznictwie
Sądu Najwyższego w odniesieniu do sposobu wykładni wymienionych w skardze
przepisów prawa materialnego, jest nietrafne. Skoro interpretacja przepisów
odnoszących się do kwestii uznania dozoru inżynieryjno-technicznego za pracę w
szczególnych warunkach jest powszechnie przyjęta w orzecznictwie, które w tym
zakresie jest utrwalone (jednolite), a nadto została uwzględniona przez Sąd drugiej
instancji przy wydaniu zaskarżonego wyroku, to w sprawie nie występuje potrzeba
wykładni przepisów, na którą powołuje się ubezpieczony (postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 2 października 2001 r., I PKN 129/01, OSNP 2003 nr 18, poz.
436 oraz z dnia 11 stycznia 2008 r., I UK 283/07, LEX nr 448205).
Z analogicznych względów niniejszej skargi nie sposób uznać za "oczywiście
uzasadnioną", bowiem zaskarżone nią orzeczenie Sądu drugiej instancji nie jest
dotknięte brakami widocznymi "na pierwszy rzut oka", bez potrzeby dokonywania
głębszej analizy prawnej (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17
października 2001 r., I PKN 157/01, OSNP 2003 nr 18, poz. 437; z dnia 7 stycznia
2003 r., I PK 227/02, OSNP 2004 nr 13, poz. 230; z dnia 10 stycznia 2003 r., V CZ
187/02, OSNC 2004 nr 3, poz. 49 oraz z dnia 26 lutego 2008 r., II UK 317/07, LEX
nr 453107). Z uzasadnienia kwestionowanego wyroku jasno wynika, jaki stan
faktyczny ustalił Sąd Apelacyjny i dlaczego przyznał rację organowi rentowemu a
nie ubezpieczonemu. Skoro orzeczenie Sądu odwoławczego w przedmiocie oceny
sytuacji prawnej ubezpieczonego poddaje się kontroli kasacyjnej, to nie sposób
twierdzić, że Sąd drugiej instancji dopuścił się "oczywistej" obrazy art. 328 § 2 w
związku z art. 391 § 1 k.p.c.
5
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c.
odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
POSTANOWIENIE
Dnia 3 lutego 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Iwulski
w sprawie z odwołania F. B.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.
o emeryturę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 3 lutego 2014 r.,
skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 16 kwietnia 2013 r.,
odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 16 kwietnia 2013 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
ubezpieczonego F. B. od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w T. z dnia 5 września 2012 r., w sprawie przeciwko Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T. o emeryturę i zasądził od
ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów
postępowania odwoławczego.
Od wyroku Sądu Apelacyjnego ubezpieczony wniósł skargę kasacyjną, w
której wniosek o przyjęcie jej do rozpoznania uzasadnił stwierdzeniem, że "w
sprawie istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne
wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów oraz skarga jest
oczywiście uzasadniona". Zdaniem skarżącego, w sprawie zachodzi potrzeba
wykładni punktu 24 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników
2
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w
związku z § 2 ust. 1 oraz § 4 ust. 1 tego rozporządzenia w zakresie wyjaśnienia
"czy kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór
inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe
wykonywane są prace wymienione w wykazie musi być sprawowana osobiście, czy
może być wykonywana za pośrednictwem podporządkowanych sobie w strukturze
zakładu innych pracowników (np. mistrzów, brygadzistów)". Ponadto ubezpieczony
wywiódł, że wniesiona przez niego skarga jest oczywiście uzasadniona, bo Sąd
Apelacyjny ustalił niedostatecznie stan faktyczny, w wyniku czego podniesione
przez skarżącego zarzuty naruszenia prawa materialnego są uzasadnione. Braki w
ustaleniach faktycznych oraz niezachowanie przez Sąd odwoławczy wymagań
konstrukcyjnych w uzasadnieniu orzeczenia wywołały sytuację, w której prawidłowe
zastosowanie przepisów prawa materialnego było niemożliwe. Ubezpieczony
wniósł o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego w całości i przekazanie temu Sądowi
sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3989
§ 1 k.p.c., Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do
rozpoznania, gdy w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje
potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność
postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Ubezpieczony
uważa w pierwszej kolejności, że wniesiona przez niego skarga zasługuje na
rozpoznanie z tej przyczyny, że w sprawie zachodzi potrzeba wykładni wskazanych
przepisów prawa materialnego regulujących przesłanki nabycia prawa do emerytury
w obniżonym wieku z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze. Tego poglądu Sąd Najwyższy nie podziela, wobec czego wskazana
okoliczność nie może być usprawiedliwioną przesłanką przyjęcia niniejszej skargi
do rozpoznania. Należy bowiem pamiętać, że skarga kasacyjna jest
nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia prawomocnych orzeczeń sądowych i służy
zapewnieniu jednolitości wykładni prawa przez sądy powszechne i rozwoju
3
jurysprudencji, a nie eliminacji z obrotu prawnego orzeczenia sądu drugiej instancji,
którego rozstrzygnięcie nie odpowiada oczekiwaniom strony skarżącej.
W rozpoznawanej sprawie nie występuje tak rozumiany interes publiczny,
tym bardziej że problem przedstawiony przez ubezpieczonego był przedmiotem
licznych orzeczeń Sądu Najwyższego. W szczególności w wyroku z dnia 5 czerwca
2007 r., I UK 376/06 (OSNP 2008 nr 13-14, poz. 203) Sąd Najwyższy stwierdził, że
zatrudnienie ubezpieczonego na stanowisku kierownika kilku oczyszczalni ścieków,
które polegało na wykonywaniu także innych, licznych czynności kierowniczych, nie
stanowi wykonywania pracy w szczególnych warunkach dla potrzeb nabycia prawa
do emerytury w niższym wieku emerytalnym. Z kolei w innych orzeczeniach
wyrażono stanowisko, że osoba wykonująca dozór inżynieryjno-techniczny nad
pracami wykonywanymi w warunkach zagrażających bezpieczeństwu nie musi
stale przebywać na stanowiskach, gdzie jest wykonywana praca, a w zakresie jej
obowiązków musi być przewidziane sporządzanie dokumentacji, planów
organizacyjnych i innych czynności (wyrok z dnia 30 stycznia 2008 r., I UK 195/07,
OSNP 2009 nr 7-8, poz. 105), zaś objęcie nadzorem lub kontrolą, o których mowa
w punkcie 24 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z
dnia 7 lutego 1983 r., także innych niż wymienione w tym wykazie prac, nie wyłącza
zakwalifikowania samego nadzoru lub kontroli jako pracy w szczególnych
warunkach, jeżeli te inne (podlegające dozorowi lub kontroli) prace nie są na danym
oddziale lub wydziale podstawowe (wyrok z dnia 4 października 2007 r., I UK
111/07, LEX nr 375689). W każdym razie - w orzecznictwie Sądu Najwyższego -
utrwalony jest pogląd, że przy ocenie charakteru czynności pracowniczych
polegających na dozorze do celów emerytalno-rentowych, występuje konieczność
oddzielenia czynności polegających na wykonywaniu czynności administracyjno-
biurowych ściśle związanych ze sprawowaniem dozoru inżynieryjno-technicznego,
od czynności sprowadzających się do wykonywania w ramach zakresu obowiązków
również innych czynności, niemających związku z wykonywaniem bezpośredniego
dozoru nad procesem produkcji; wykonywanie takich czynności w ramach zakresu
obowiązków na danym stanowisku pracy uniemożliwia sprawowanie dozoru stale i
w pełnym wymiarze czasu pracy, a w konsekwencji wyłącza zaliczenie takiego
okresu zatrudnienia do pracy w szczególnych warunkach (przykładowo wyroki
4
Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2009 r., I UK 4/09, LEX nr 509022; z dnia 11
marca 2009 r., II UK 243/08, LEX nr 550990 i z dnia 24 listopada 2011 r., I UK
164/11, LEX nr 1135989). Jak trafnie zauważono w uzasadnieniu wyroku Sądu
Najwyższego z dnia 24 września 2009 r., II UK 31/09 (LEX nr 559949) w
orzecznictwie - na tle zagadnienia związanego z uznaniem dozoru inżynieryjno-
technicznego za pracę w szczególnych warunkach - nie ma rozbieżności, bowiem
pozornie sprzeczne ze sobą rozstrzygnięcia zapadały na tle różnych (odmiennych)
stanów faktycznych. W związku z powyższym trzeba przyjąć, że powołanie się w
przedmiotowej skardze na rozbieżność, jaka rzekomo zachodzi w orzecznictwie
Sądu Najwyższego w odniesieniu do sposobu wykładni wymienionych w skardze
przepisów prawa materialnego, jest nietrafne. Skoro interpretacja przepisów
odnoszących się do kwestii uznania dozoru inżynieryjno-technicznego za pracę w
szczególnych warunkach jest powszechnie przyjęta w orzecznictwie, które w tym
zakresie jest utrwalone (jednolite), a nadto została uwzględniona przez Sąd drugiej
instancji przy wydaniu zaskarżonego wyroku, to w sprawie nie występuje potrzeba
wykładni przepisów, na którą powołuje się ubezpieczony (postanowienia Sądu
Najwyższego z dnia 2 października 2001 r., I PKN 129/01, OSNP 2003 nr 18, poz.
436 oraz z dnia 11 stycznia 2008 r., I UK 283/07, LEX nr 448205).
Z analogicznych względów niniejszej skargi nie sposób uznać za "oczywiście
uzasadnioną", bowiem zaskarżone nią orzeczenie Sądu drugiej instancji nie jest
dotknięte brakami widocznymi "na pierwszy rzut oka", bez potrzeby dokonywania
głębszej analizy prawnej (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17
października 2001 r., I PKN 157/01, OSNP 2003 nr 18, poz. 437; z dnia 7 stycznia
2003 r., I PK 227/02, OSNP 2004 nr 13, poz. 230; z dnia 10 stycznia 2003 r., V CZ
187/02, OSNC 2004 nr 3, poz. 49 oraz z dnia 26 lutego 2008 r., II UK 317/07, LEX
nr 453107). Z uzasadnienia kwestionowanego wyroku jasno wynika, jaki stan
faktyczny ustalił Sąd Apelacyjny i dlaczego przyznał rację organowi rentowemu a
nie ubezpieczonemu. Skoro orzeczenie Sądu odwoławczego w przedmiocie oceny
sytuacji prawnej ubezpieczonego poddaje się kontroli kasacyjnej, to nie sposób
twierdzić, że Sąd drugiej instancji dopuścił się "oczywistej" obrazy art. 328 § 2 w
związku z art. 391 § 1 k.p.c.
5
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c.
odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.