Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CNP 18/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 marca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marta Romańska (przewodniczący)
SSN Bogumiła Ustjanicz
SSN Dariusz Zawistowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa J. J.
przeciwko Gminie Miejskiej K.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 28 marca 2014 r.,
skargi powoda
o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w K.
z dnia 6 listopada 2012 r.,
oddala skargę.
Uzasadnienie
2
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 16 listopada 2011 r. zasądził od Gminy
Miejskiej K. na rzecz powoda J. J. kwotę 10 650 zł z odsetkami ustawowymi od
dnia 15 sierpnia 2006 r. tytułem zwrotu nakładów poniesionych przez powoda na
działkę o nr 415/2, która jest drogą wewnątrzosiedlową. Sąd Okręgowy w K., po
uwzględnieniu apelacji strony pozwanej, wyrokiem z dnia 6 listopada 2012 r.
zmienił wyrok Sądu Rejonowego w części uwzględniającej powództwo w ten
sposób, że powództwo oddalił. Sąd Okręgowy podzielił ustalenia faktyczne Sądu
pierwszej instancji, przyjmując jednak jego odmienną ocenę prawną co do
rozumienia użytego w art. 229 k.c. stwierdzenia odnoszącego się do „zwrotu
rzeczy", co w rozpoznawanej sprawie dotyczyło zwrotu przez powoda działki nr
415/2. Sąd Okręgowy podkreślił, że obejmuje ono wszelkie formy odzyskania
przez właściciela posiadania rzeczy. Wyraził pogląd, że zwrotem rzeczy w
rozumieniu art. 229 § 1 k.c. jest także likwidacja stanu niezgodnego z prawem
polegającego na władaniu cudzym gruntem bez tytułu prawnego. Za „zwrot
rzeczy" uznał więc każdą sytuację faktyczną i prawną, która usuwa brak tytułu
prawnego i likwiduje stan bezprawności. Stwierdził, że w rozpoznawanej sprawie
zwrot rzeczy nastąpił w 2000 r., tj. w chwili, kiedy powód usunął bramę wjazdową,
która stanowiła dla właściciela przeszkodę we władaniu rzeczą. Od tego czasu
rozpoczął bieg termin przedawnienia roszczenia o zwrot nakładów poniesionych
przez powoda. Uzasadniony był zatem zarzut przedawnienia roszczenia
podniesiony przez stronę powodową, co uzasadniało oddalenie powództwa.
W skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem wyroku Sądu
Okręgowego z dnia 6 listopada 2012 r. J. J. zarzucił naruszenie art. 229 § 1 k.c. w
wyniku jego błędnej wykładni. Wskazał, że zaskarżony wyrok jest niezgodny z art.
229 § 1 k.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych wynika, że powód dokonał
nakładów na działkę nr 415/2 w związku z budową domu na działce stanowiącej
jego własność, a następnie jego rozbudową. Prace przeprowadzone przez
powoda polegały na utwardzeniu nawierzchni drogi wewnątrzosiedlowej, którą
3
stanowi działka nr 415/2. Zostały one zakończone w 2000 r. Nie budzi też
wątpliwości, ze w 1996 r. Gmina Miejska K. wniosła przeciwko powodowi pozew o
wydanie działki nr 415, która obejmowała wydzieloną z niej działkę 415/2, z
równoczesnym usunięciem ogrodzenia i podnosiła, że powód bezprawnie
zagrodził drogę dojazdową do działek nr 343 i 347/1. Brama ograniczająca dostęp
do działki 415/2 została zdjęta przez powoda w 2000r., w toku tego postępowania.
Przy ocenie poprawności wykładni pojęcia zwrotu rzeczy użytego w art. 229 § 1
k.c. przez Sąd Okręgowy te okoliczności należało mieć na uwadze. Skarżący
zarzucił bowiem, że Sąd Okręgowy dokonał błędnej wykładni art. 229 § 1 k.c.
uznając bezzasadnie za nieistotne badanie woli powoda co do przeniesienia
posiadania rzeczy. Stanowisko skarżącego podkreśla, że do zwrotu rzeczy
potrzebna jest wola wyzbycia się władania rzeczą przez jej posiadacza
samoistnego. Ten pogląd jest co do zasady uzasadniony. Jak już jednak
podkreślono, w rozpoznawanej sprawie „ zwracaną rzeczą" była droga dojazdowa
do kilku nieruchomości. Posiadanie takiej rzeczy przez stronę pozwaną jako jej
właściciela nie mogło mieć zatem formy objęcia jej we władanie dla siebie. Mogło
polegać na stworzeniu możliwości swobodnego korzystania z drogi. Przeniesienie
zatem przez powoda posiadania na gminę powinno oznaczać w tym przypadku
usunięcie barier, które wcześniej uniemożliwiały wykorzystywanie działki nr 415/2
zgodnie z jej przeznaczeniem. Sąd Okręgowy ocenił prawidłowo, że takim
działaniem było usunięcie przez powoda w 2000 r. bramy ograniczającej dostęp
do działki nr 415/2. Takie działanie powoda należy uznać za wyrażenie woli
wyzbycia się dotychczasowej formy władztwa nad rzeczą. W tym czasie powód
mógł domagać się już zwrotu nakładów poczynionych na utwardzenie drogi.
Należy jednocześnie podkreślić, że powód wytaczając powództwo o zapłatę nie
wskazał na żadne późniejsze działania z jego strony, podjęte po usunięciu bramy,
które miałyby wskazywać, że dopiero z nimi należy łączyć wolę wyzbycia się
posiadania działki nr 415/2. Zaskarżony wyrok odpowiada zatem prawu,
niezależnie od sposobu wykładni art. 229 § 1 k.c., której dokonał Sąd Okręgowy.
Wykładni tej dokonano jednak przy uwzględnieniu konkretnych okoliczności
faktycznych, w sprawie, w której posiadanie powoda dotyczyło gruntu
4
stanowiącego drogę, co miało znaczenie dla oceny jakie przesłanki wskazywały
na dokonanie zwrotu rzeczy.
Nie można zatem przyjąć także, wbrew stanowisku skarżącego,
że wykładnia art. 229 § 1 przez Sąd Okręgowy była wadliwa w sposób rażący
i z tego względu miało miejsce naruszenie prawa o charakterze kwalifikowanym
i elementarnym. W judykaturze utrwalone jest zaś stanowisko, że jedynie w takim
przypadku wadliwa wykładnia przepisów, której dokonał sąd w wyroku
zaskarżonym skargą o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku, stanowi podstawę do uznania go za niezgodny z prawem w rozumieniu
art. 4241
§ 1 k.p.c.
Z tych względów skarga podlegała oddaleniu na podstawie art. 42411
§ 1
k.p.c.