Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: WO 3/14
POSTANOWIENIE
Dnia 12 czerwca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Steckiewicz (przewodniczący)
SSN Edward Matwijów
SSN Marek Pietruszyński (sprawozdawca)
w sprawie ppłk. rez. M. L. oskarżonego z art. 212 § 2 k.k., w przedmiocie wniosku
obrońcy o wznowienie z urzędu postępowania sądowego w sprawie wyłączenia
sędziów Sądu Najwyższego - Izby Wojskowej orzekających w kwestii zażalenia na
postanowienie Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia 30 stycznia 2014 r., o
wymierzeniu oskarżonemu kary porządkowej oraz rozpoznania zażalenia na
postanowienie Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia 30 stycznia 2014 r. o
wymierzeniu oskarżonemu kary porządkowej, zakończonego postanowieniem Sądu
Najwyższego - Izby Wojskowej z dnia 3 kwietnia 2014 r.,
p o s t a n o w i ł:
nie wznawiać postępowania sądowego w sprawie wyłączenia
sędziów Sądu Najwyższego - Izby Wojskowej orzekających w
przedmiocie zażalenia na postanowienie Wojskowego Sądu
Okręgowego w W. z dnia 30 stycznia 2014 r. o wymierzeniu kary
porządkowej oraz rozpoznania zażalenia na postanowienie
Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia 30 stycznia 2014 r. o
wymierzeniu kary porządkowej.
UZASADNIENIE
2
Do Wojskowego Sądu Okręgowego w W. wpłynął akt oskarżenia przeciwko
sędziemu w stanie spoczynku ppłk. rez. M. L. o popełnienie czynu określonego w
art. 212§2 k.k. W toku rozprawy przed Wojskowym Sądem Okręgowym w W. ppłk.
rez. M. L. został na podstawie art. 49§1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. „ Prawo o
ustroju sądów powszechnych” w związku z art. 70 § 1 ustawy z dnia 21 sierpnia
2001 r. „Prawo o ustroju sądów wojskowych” ukarany karą porządkową. Zażalenie
na to postanowienie wnieśli obrońcy oskarżonego.
W toku posiedzenia przed Sądem odwoławczym, w czasie przerwy
zarządzonej przez ten Sąd dla zapoznania się z dokumentami przedłożonymi przez
jednego z obrońców, do Sądu wpłynęły, za pośrednictwem faxu, dwa wnioski
sygnowane przez oskarżonego o wyłączenie członków składu sądu od orzekania w
przedmiocie zażalenia oraz innych sędziów Sądu Najwyższego - Izby Wojskowej.
Sąd Najwyższy - Izba Wojskowa postanowieniem wydanym w toku
posiedzenia pozostawił wnioski w przedmiocie wyłączenia sędziów bez
rozpoznania, po czym procedując dalej w kwestii zażalenia orzekł postanowieniem
z dnia 3 kwietnia 2014 r. o utrzymaniu w mocy zaskarżonego postanowienia.
W dniu 15 maja 2014 r. do Sądu Najwyższego - Izby Wojskowej wpłynął
wniosek obrońcy oskarżonego, w którym powołując się na treść art. 542§3 k.p.k. w
zw. z art. 9 § 2 k.p.k. wniósł o wznowienie postępowania sądowego prowadzonego
w przedmiocie wymierzenia oskarżonemu kary porządkowej zakończonego
postanowieniem Sądu Najwyższego-Izby Wojskowej z dnia 3 kwietnia 2014 r. W
uzasadnieniu wniosku - sygnalizacji podniesiono, że po wpłynięciu wniosków o
wyłączenie od orzekania sędziów wyznaczonych do rozpoznania zażalenia,
sędziowie ci powinni złożyć do akt stosowne oświadczenia na piśmie i powstrzymać
się od udziału w sprawie, a wnioski o wyłączenie powinny być rozpoznane w
sposób merytoryczny w trybie art.42 § 4 k.p.k. W tej sprawie sędziowie, których
dotyczył wniosek o wyłączenie nie zastosowali się do wskazanych zasad, gdyż po
naradzie wnioski o ich wyłączenie zostały przez nich rozważone i pozostawione bez
rozpoznania. Takie postępowanie wypełniło, zdaniem wnioskodawcy, przesłankę
nienależytego obsadzenia sądu określoną w art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k. Zaistnienie
3
podniesionych okoliczności powinno, po zasygnalizowaniu tego faktu Sądowi
Najwyższemu, stanowić podstawę do podjęcia przez ten Sąd z urzędu kroków
mających na celu wznowienie postępowania zarówno w przedmiocie wyłączenia
sędziów orzekających w sprawie zażalenia jak i w sprawie rozpoznania zażalenia
na postanowienie Wojskowego Sądu Okręgowego w W. o wymierzeniu kary
porządkowej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wniosek o wznowienie postępowania sporządzony przez obrońcę
oskarżonego został uznany w niniejszym postępowaniu jako sygnalizacja
możliwości wystąpienia, we wskazanym we wniosku postępowaniu, przesłanek z
art. 439 § 1 k.p.k. i potrzeby wznowienia tego postępowania z urzędu na podstawie
art. 542 § 3 k.p.k. Już na wstępie rozważań należało stwierdzić, że analiza sprawy
nie wykazała, aby w toku postępowania doszło do uchybień wskazanych w art. 439
§ 1 k.p.k., w tym zwłaszcza do realizacji przesłanki wskazanej w pkt. 2 tego
przepisu. Wskazać bowiem należało, podążając za poglądem judykatury, że
ewentualne zarzuty co do możliwości braku obiektywizmu po stronie sędziego
mogą być złożone tylko na podstawie art. 41 k.p.k. i podnoszone w zwykłym
środku odwoławczym w kategorii względnych przyczyn odwoławczych tylko na
podstawie art. 438 pkt 2 k.p.k., lecz nie z zakresu bezwzględnych podstaw
odwoławczych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2014 r., V
KO 4/14. LEX nr 142780). Podnieść nadto należało, że zarzut naruszenia art. 41§1
k.p.k. może być (choć nie jest to kwestia jednolicie rozstrzygana w orzecznictwie
Sądu Najwyższego) skutecznie podnoszony w postępowaniu kasacyjnym. Zgodnie
jednak z treścią art. 542 § 3 k.p.k. do wznowienia postępowania z urzędu może
dojść tylko w razie ujawnienia się uchybień wymienionych w art. 439 § 1 k.p.k., a
więc bezwzględnych podstaw odwoławczych (z zastrzeżeniem wskazanym w art.
542§3 k.p.k. in fine). Obraza art. 439 § 1 pkt 1 k.p.k. zachodzi tylko wtedy, gdy w
wydaniu orzeczenia uczestniczyła osoba podlegająca wyłączeniu na podstawie art.
40 k.p.k. (iudex inhabilis), a tego w omawianym postępowaniu nie stwierdzono. W
tym miejscu należało nadto wskazać, że sygnalizowana we wniosku podstawa
4
prawna podjęcia z urzędu postępowania wznowieniowego określona w art. 439 §
1 pkt 2 k.p.k. dotyczy sytuacji, gdy skład orzekający w konkretnej sprawie jest
różny od tego, który przewidziany jest w ustawie jako wyłączny do rozpoznania
określonej kategorii spraw, w sądzie danego szczebla i w określonym trybie. Taka
sytuacja z pewnością nie zaistniała w toku rozpoznania zażalenia. Nawiązując do
wywodów zawartych w uzasadnieniu wniosku podnieść należało, że w składzie
sądu orzekającego o pozostawieniu bez rozpoznania wniosku o wyłączenie
sędziego może brać udział sędzia, którego wniosek dotyczy. Zawarty w art. 41 § 2
k.p.k. zwrot o „pozostawieniu bez rozpoznania” oznacza bezskuteczność złożenia
wniosku, co powoduje zakaz jego merytorycznego rozpoznania przez organ
procesowy. Zakaz ten jest niewątpliwie następstwem zaistnienia okoliczności
wskazanych w art. 41 § 1 k.p.k., ale może również stanowić następstwo innych
okoliczności związanych choćby z ponawianiem okoliczności mających uzasadniać
wyłączenie, mimo wcześniejszego wypowiedzenia się przez sąd co do nietrafności
takiej argumentacji.
W końcowym fragmencie rozważań należało stwierdzić, że postępowanie
wskazane w sygnalizacji, które miało być dotknięte wadą uzasadniającą
wznowienie postępowania w ogóle nie mogło zostać poddane procedurze
wznowieniowej. Wznowienie postępowania dotyczyć może kwestii związanych
ściśle z postępowaniem rozstrzygającym w kwestii odpowiedzialności karnej
oskarżonego. Stanowisko to ugruntowane jest w orzecznictwie Sądu Najwyższego
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2008 r., IV KO 108/08,
OSNKW 2008, z. 12, poz. 99, z dnia 12 czerwca 2003 r., IV KZ 16/03, OSNwSK
2003, poz. 1290, z dnia 29 października 1997 r., II KZ 130/97, OSNKW 1998, z 1-2,
poz. 10). Za takie orzeczenie nie może być uznane postanowienie sądu wydane na
podstawie art. 49§1 Prawa o ustroju sądów powszechnych, gdyż jego przedmiotem
nie jest kwestia odpowiedzialności karnej, a jedynie odpowiedzialności za
naruszenie powagi, spokoju lub porządku czynności sądowych (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2008 r., IV KO 118/07, Lex nr 346765).
Z tych względów Sąd Najwyższy postanowił nie wznawiać postępowania
sądowego toczącego się przed tym Sądem, którego ramy zostały określone w
sygnalizacji.
5
Pouczenie: Na niniejsze postanowienie zażalenie nie przysługuje.