Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KZ 30/14
POSTANOWIENIE
Dnia 10 czerwca 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jarosław Matras
w sprawie skazanego M. W.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu, w dniu 10 czerwca 2014 r.
zażalenia skazanego na zarządzenie Przewodniczącego Wydziału II Karnego Sądu
Apelacyjnego z dnia 8 kwietnia 2014 r. o odmowie przyjęcia wniosku o wznowienie
postepowania,
na podstawie art. 545 § 1 k.p.k. w zw. z art. 530 § 3 k.p.k.
p o s t a n o w i ł
zaskarżone zarządzenie utrzymać w mocy.
UZASADNIENIE
Zarządzeniem z dnia 8 kwietnia 2014 r. Przewodniczący Wydziału II Karnego
Sądu Apelacyjnego odmówił przyjęcia wniosku skazanego o wznowienie
postępowania karnego w sprawie … 675/94 Sądu Rejonowego w B., wobec faktu,
iż ustanowiony dla skazanego obrońca z urzędu nie znalazł podstaw do złożenia
wniosku o wznowienie postępowania, a skazany pouczony o obowiązku
sporządzenia i wniesienia tego pisma przez obrońcę będącego adwokatem, braku
tego w zakreślonym terminie nie uzupełnił (k. 40 - 41 oraz k. 53 akt … 12/14). W
zażaleniu skazany zarzucił, że „blokuje się” mu złożenie wniosku o wznowienie
postępowania, a wyznaczeni obrońcy (także ten, który sporządzał kasację) działają
na korzyść sądu, a nie strony. Ponadto wskazywał na to, iż wyznaczony mu
2
obrońca z urzędu niewłaściwie wykonał swoje obowiązki i postępuje wbrew istocie
zawodu adwokackiego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie nie może zostać uwzględnione. Analiza akt sprawy nie pozostawia
wątpliwości, że zarządzenie o odmowie przyjęcia sporządzonego osobiście przez
skazanego wniosku o wznowienie postępowania wydane zostało po tym, jak w
sposób zgodny z przepisami prawa procesowego oraz wypracowanymi przez
orzecznictwo Sądu Najwyższego standardami postępowania, pouczono skazanego
o treści opinii wyznaczonego z urzędu obrońcy o braku podstaw do złożenia
wniosku o wznowienie postępowania i konieczności uzupełnienia braku formalnego
w postaci sporządzenia i wniesienie takiego wniosku przez obrońcę z wyboru.
Pouczenie to wskazywało również konsekwencje niezastosowania się do tego
wezwania (k. 40-41). Skoro w zakreślonym w taki sposób terminie skazany nie
skorzystał z możliwości wniesienia wniosku o wznowienie przez ustanowionego
przez siebie obrońcę, to zaskarżone zarządzenie nie może zostać uchylone.
Przypomnieć należy, że obowiązujące przepisy k.p.k. nie nakładają na
właściwy sąd obowiązku wyznaczania kolejnego (lub kolejnych) obrońcy
(obrońców) z urzędu dla zbadania istnienia podstaw do złożenia wniosku o
wznowienie postępowania, po tym jak wyznaczony uprzednio do takiej czynności
obrońca z urzędu stwierdził brak podstaw do złożenia takiego wniosku i
poinformował o tym sąd. Prawo do obrony dla strony, która wykazała niemożność
poniesienia kosztów obrony bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania siebie i
rodziny (art. 78 § 1 k.p.k.), jest realizowane poprzez przyznanie - z urzędu -
obrońcy dla wykonanie określonej, objętej przymusem adwokackim, czynności
procesowej. W świetle argumentacji zażalenia wskazać należy skarżącemu, że rolą
wyznaczonego z urzędu adwokata w postępowaniu wznowieniowym lub
kasacyjnym nie jest spełnianie oczekiwań skazanych, ale tylko i wyłącznie ocena
spełnienia podstaw prawnych do wniesienia tych nadzwyczajnych środków
zaskarżenia. To właśnie spełnianie oczekiwań skazanych wbrew okolicznościom
prawnym byłoby wykonywaniem zawodu adwokata w sposób niezgodny z jego
zasadami (wnoszenie nadzwyczajnych środków zaskarżenia wbrew własnemu
przekonaniu o niezasadności inicjowania takiego trybu). W tak ujmowanym prawie
3
nie mieści się zatem gwarancja dla skazanego, aby wyznaczony obrońca z urzędu
dokonał takiej czynności w sposób jaki oczekuje skazany, chociażby obrońca ten
nie dostrzegał istnienia jakichkolwiek podstaw faktycznych i prawnych do
dokonania takiej czynności (por. postanowienie SN z dnia 27 sierpnia 2008 r., IV
KZ 52/08, Lex nr 567077).
Podkreślić należy również i to, że wyznaczenie z urzędu obrońcy dla
wykonania określonej czynności w postępowaniu po uprawomocnieniu się wyroku
musi łączyć się z określoną formą kontroli sądu co do tego, czy tak udzielona
pomoc prawna jest rzeczywista. Nie chodzi tu, rzecz jasna, o ocenę skazanego, a
więc stopień jego satysfakcji z tak udzielonej pomocy prawnej, albowiem, jak już
wskazano, pomoc ta nie może polegać na spełnienia oczekiwań skazanego, ale o
ocenę sądu. Tej z kolei dokonuje się w oparciu o pisemną opinię obrońcy i tylko
wówczas, gdy opinia ta wykazuje „oczywiste zaniedbania obowiązków” np. w formie
braku jakiegokolwiek uzasadnienia swojego stanowiska, konieczne staje się
podjęcie stosownej reakcji sądu (wyznaczenie innego obrońcy), tak aby udzielona
pomoc miała charakter rzeczywisty, a nie formalny (np. wywody zawarte w
uzasadnieniu postanowień SN z dnia: 10 września 2008 r., II KZ 43/08, OSNKW
2008, z. 10, poz. 86; a zwłaszcza z dnia 17 listopada 2010 r., II KO 34/10, nie
publik.). Odnosząc te uwagi do realiów niniejszej sprawy oraz podniesionych
zastrzeżeń skazanego do „jakości” pracy obrońcy, stwierdzić należy, iż treść opinii
prawnej sporządzonej przez obrońcę, wskazuje bez wątpliwości, że obrońca
wykonał swoje zadanie w sposób rzetelny, dokonując analizy akt sprawy pod kątem
istnienia podstaw do wznowienia postępowania. Odmienna ocena wyrażona przez
skazanego nie może zatem skutkować uznaniem, że zaskarżone zarządzenie jest
wadliwe i narusza przepisy prawa.
Na zakończenie wskazać również należy, że poza zakresem obecnych
rozważań muszą znaleźć się te okoliczności, które zostały podniesione przez
skazanego w zażaleniu oraz w piśmie z dnia 20 maja 2014 r. (wpływ do Sądu
Najwyższego w dniu 23 maja 2014 r.), a wskazujące na uchybienia w zakresie
postępowania karnego objętego wnioskiem o wznowienie postępowania.
Okoliczności te mogą być przedmiotem ocen tylko wówczas, gdy zostanie
wniesiony wniosek o wznowienie postępowania oparty na określonej podstawie.
4
Wniosek taki – w obecnym układzie procesowym – może złożyć tylko obrońca z
wyboru, o ile oczywiście taką podstawę dostrzeże. W obecnym postępowaniu
zażaleniowym przedmiotem oceny jest li tylko trafność decyzji o odmowie przyjęcia
wniosku o wznowienie postępowania.
Z tych powodów orzeczono jak w postanowieniu.