Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 marca 2012 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu Wydział III

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 marca 2012 r. we Wrocławiu

sprawy z wniosku L. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o waloryzację i wysokość emerytury

na skutek apelacji L. D.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

z dnia 29 września 2011 r. sygn. akt V U 313/11

I.  oddala apelację,

II.  przyznaje adwokatowi Z. K. prowadzącemu Kancelarię Adwokacką w L. przy ul . (...) od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Legnicy kwotę 147,60 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 września 2011 r. Sąd Okręgowy w Legnicy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w punkcie I oddalił odwołanie L. D. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. z dnia 1 marca 2011 r., którą to organ rentowy dokonał waloryzacji przysługującej wnioskodawcy emerytury, w punkcie II zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej w L. adwokata Z. K. kwotę 60 zł plus VAT tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, a w punkcie III nie obciążył wnioskodawcy kosztami postępowania.

Rozstrzygnięcie to Sąd Okręgowy wydał w oparciu o następująco ustalony stan faktyczny:

L. D. pobierał od 15 marca 1999 r. rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na stałe przyznaną na mocy wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu w sprawie sygn. akt. IX 2U 2647/99. Organ rentowy decyzją z dnia 1 czerwca 2010 r., na podstawie art. 27a ustawy z dnia 17 grudnia 1998. o emeryturach i rentach z FUS, od osiągnięcia wieku emerytalnego 65 lat, przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury. Do ustalenia wysokości świadczenia organ rentowy uwzględnił 13 lat i 8 miesięcy okresów składkowych oraz 9 miesięcy okresów nieskładkowych.

Decyzją z dnia 7 lipca 2010 r. organ rentowy przyjął do ustalenia wysokości świadczenia okres pracy wnioskodawcy w jego gospodarstwie rolnym w wymiarze niezbędnym do uzyskania prawa do emerytury. W pkt III tej decyzji przedstawiono wyliczenie wysokości emerytury, z którego wynika, że do stażu przyjęto 25 lat pracy tj. 164 miesiące składkowe, 9 miesięcy okresów nieskładkowych, 127 miesięcy okresów uzupełniających z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym. Do obliczenia emerytury przysługuje część składkowa świadczenia rolniczego za okresy opłacania składki na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Rolników od 1 lipca 1977 r. do 20 stycznia 1978 r., (6 miesięcy), oraz od 1 maja 1982 r. do 31 marca 1990 r. (8 lat i 3 miesiące), co stanowi razem 8 lat i 9 miesięcy okresów pracy w gospodarstwie rolnym tj. 105 miesięcy (105x1,0; 12x706,29=61,80).

Obliczając wysokość emerytury organ rentowy uwzględnił 291 miesięcy po 1,3% oraz 9 miesięcy po 0,7%. Z zaświadczenia z dnia 22 sierpnia 2002 r. wydanego przez Urząd Gminy w C. wynika, że wnioskodawca w okresie od 1 stycznia 1983 r. do 31 marca 1990 r. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników i opłacał składkę emerytalną. Gospodarstwo rolne wnioskodawcy zostało przekazane na Skarb Państwa w dniu 29 marca 1990 r.

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy z tytułu wykonywania pracy w ramach pracowniczego stosunku pracy, służby wojskowej, prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz pobierania zasiłków z tytułu pozostawania bez pracy 13 lat, 8 miesięcy i 9 dni okresów składkowych oraz 9 miesięcy i 7 dni okresów nieskładkowych. Wnioskodawca udokumentował okresy pracy w gospodarstwie rolnym, które zostały przez organ rentowy zaliczone jako okresy uzupełniające:

-

od 4 lutego 1964 r. do 11 września 1964 r.,

-

od 1 września 1971 r. do 20 stycznia 1978 r.,

-

od 1 maja 1982 r. do 31 marca 1990 r.

w łącznym wymiarze 13 lat, 8 miesięcy i 24 dni. Organ rentowy nie zaliczył okresów uzupełniających od 10 maja 1961 r. do 3 lutego 1964 r. i od dnia 3 grudnia 1965 r. do 23 stycznia 1966 r. oraz dnia 12 września 1964 r.

Decyzją z dnia 1 marca 2011 r. organ rentowy dokonał waloryzacji od dnia 1 marca 2011 r. przysługującej L. D. emerytury. Ustalona emerytura jako niższa od świadczenia w najniższej wysokości została podwyższona do kwoty emerytury najniższej, tj. 728,18 zł. Wnioskodawca nie zgodził się z tą decyzją i wniósł ponownie o doliczenie jego pracy we własnym gospodarstwie rolnym w okresie od 30 sierpnia 1971 r. do 29 marca 1990 r. w następujących okresach:

-

od 30 sierpnia 1971 r. do 20 stycznia 1978 r. w O. i był wówczas zwolniony z obowiązku opłacania składek,

-

od 1 maja 1978 r. do 8 marca 1983 r., w W. i był wówczas zwolniony z opłacania składek,

-

od 4 maja 1982 r. do 29 marca 1990 r. w P.(dział specjalny) i opłacał składkę emerytalną wyższą niż od "normalnego" gospodarstwa rolnego.

W tym zakresie wnioskodawca złożył taki sam wniosek, jak w wyniku wniesionego odwołania od decyzji ZUS z dnia 1 czerwca 2010 r. i decyzji z 7 lipca 2010 r., które to odwołania zostały rozpoznane przez Sąd Okręgowy w Legnicy w sprawie VU 791/10. W rozpoznanej sprawie Sąd Okręgowy wskazał, że wnioskodawca nie posiadał wymaganego, wynikającego z treści przepisu art. 27 pkt 2 ustawy emerytalnej, wynoszącego 25 lat, okresu składkowego i nieskładkowego. Z ustaleń Sądu wynika, że wnioskodawca posiada 13 lat, 8 miesięcy i 9 dni okresów składkowych oraz 9 miesięcy i 7 dni okresów nieskładkowych. Wobec tego organ rentowy stosując przepis art. 10 ustawy emerytalnej tak do emerytury, jak i jej wysokości uwzględnił jako okres składkowy okres pracy w gospodarstwie rolnym tylko w zakresie niezbędnym do uzupełnienia wymaganego do emerytury tego okresu.

Z decyzji z dnia 7 lipca 2010 r. (pkt III) wynika, że do obliczenia wysokości emerytury organ rentowy uwzględnił, zgodnie z treścią art. 53 ust.1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, 291 miesięcy okresów składkowych po 1,3% i na podstawie pkt 2 w/w przepisu, 9 miesięcy okresów nieskładkowych po 0,7%. W związku z faktem, że wnioskodawcy brakowało wymaganego od mężczyzn do nabycia prawa do emerytury 25 - letniego okresu składkowego i nieskładkowego (300 miesięcy), na mocy treści art. 10 cyt. ustawy, organ rentowy uwzględnił niesporne 13 lat 8 miesięcy okresów składkowych tj. łącznie 164 miesiące składkowe i 127 miesięcy tratowanych jako okresy składkowe - okresy uzupełniające z tytułu pracy rolniczej i 9 miesięcy jako okresów nieskładkowych. tj. łącznie 300 miesięcy. Sąd wskazał, że wnioskodawca udokumentował dłuższy niż uwzględnione do ustalenia wysokości emerytury 127 miesięcy pracy w gospodarstwie rolnym i prowadzenia takiego gospodarstwa, to z mocy wskazanych przepisów zostały uwzględnione tylko brakujące lata. Pozostały okres pracy w gospodarstwie rolnym nie może zostać przeliczony w myśl powołanych przepisów . Wnioskodawca nie zaskarżył tego orzeczenia. Wobec powyższego stało się ono prawomocne.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołanie wnioskodawcy jest nieuzasadnione, bowiem zostało ono złożone od wydanej z urzędu decyzji dotyczącej waloryzacji, którą to organ rentowy prawidłowo wydał na podstawie art. 88 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W odniesieniu natomiast do żądania wnioskodawcy dotyczącego przeliczenia świadczenia przy uwzględnieniu jego pracy w gospodarstwie rolnym, to Sąd I instancji uznał, że również nie zasługuje ono na uwzględnienie z uwagi na to, że w tym zakresie sprawa została już prawomocnie rozpoznana przez Sąd Okręgowy w Legnicy (sygn. akt VU 791/10).

Apelację od powyższego orzeczenia złożył w imieniu wnioskodawcy jego pełnomocnik z urzędu, zaskarżając wyrok w całości. Orzeczeniu temu zarzucił naruszenie prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 316 § 1 k.p.c. przez dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, a zwłaszcza dokumentacji potwierdzającej pracę wnioskodawcy w jego własnym gospodarstwie rolnym w okresie od 30 sierpnia 1971 r. do 29 marca 1990 r. oraz dowodu z przesłuchania wnioskodawcy, co doprowadziło do ustalenia błędnego stanu faktycznego, w szczególności do błędnego ustalenia okresu składkowego i nieskładkowego L. D..

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie na rzecz pełnomocnika z urzędu kosztów pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu.

W uzasadnieniu apelacji wskazano, że Sąd Okręgowy winien był w sposób wnikliwy przeanalizować dokumentację poświadczającą aktywność zawodową L. D. i na tej podstawie zakwalifikować poszczególne okresy jako składkowe i nieskładkowe. Skoro natomiast ustalono błędną podstawę wymiaru świadczenia, to miało to również wpływ na nieprawidłowość wskaźnika waloryzacji.

Sąd Apelacyjny zważył:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie.

Wbrew zarzutom apelującego Sąd Okręgowy przeprowadził właściwe postępowanie dowodowe, po czym prawidłowo i w sposób wszechstronny ocenił zebrany w sprawie materiał dowodowy, nie naruszając granic swobodnej oceny dowodów określonej w art. 233 § 1 k.p.c.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zakres i przedmiot rozpoznania sądowego wyznacza treść decyzji organu rentowego. Decyzja zapada po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, którego przedmiotem i celem jest ustalenie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub ich wysokości. Ubezpieczony przedstawia w nim wszelkie okoliczności wiążące się z warunkami stawianymi przez ustawę dla przyznania lub ustalania wysokości świadczeń. W późniejszym postępowaniu, wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, zgodnie z systemem orzekania w sprawach z tego zakresu, sąd nie rozstrzyga o zasadności wniosku, lecz właśnie o prawidłowości zaskarżonej decyzji. Sąd nie działa w zastępstwie organu rentowego, w związku z czym nie ustala prawa do świadczeń, i choć samodzielnie oraz we własnym zakresie rozstrzyga wszelkie kwestie związane z prawem lub wysokością świadczenia objętego decyzją, to jego rozstrzygnięcie odnosi się do zaskarżonej decyzji.

W sprawie natomiast zaskarżoną decyzją z 1 marca 2011 r. w sposób prawidłowy dokonano waloryzacji emerytury wnioskodawcy. Decyzję waloryzacyjną oparto m. in. na przepisie art. 88 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.), przywołanym przez Sąd I instancji oraz na treści komunikatu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 9 lutego 2011 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2011 r. (M.P. nr 12, poz. 134) stanowiącego, że wskaźnik waloryzacji emerytur i rent w 2011 r. wynosi 103,1%. Taki też wskaźnik zastosował organ rentowy przy waloryzowaniu emerytury wnioskodawcy od 1 marca 2011 r.

Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się błędu w rozstrzygnięciu Sądu Okręgowego. Zarzuty apelacji skierowane były w głównej mierze do niezaliczenia wnioskodawcy przez organ rentowy okresów pracy we własnym gospodarstwie rolnym, lecz przedmiotem zaskarżonej decyzji była wyłącznie waloryzacja świadczenia, a w związku z powyższymi rozważaniami przedmiot rozpoznania niniejszej sprawy stanowi decyzja organu rentowego, od której ubezpieczony odwołał się do sądu.

Tymczasem kwestia zaliczenia wnioskodawcy okresów pracy w gospodarstwie rolnym była już przedmiotem postępowania sądowego, w którym zapadł prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Legnicy z 19 października 2010 r., sygn. VU 791/10.

Z tych też względów Sąd Apelacyjny uznał apelację wnioskodawcy za nieuzasadnioną i oddalił ją na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy z urzędu Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 29 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze w zw. z § 19 i 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w/s opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Pastwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu /Dz. U. nr 163, poz. 1348 ze zm./.

R.S.