Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 16 lipca 2013 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Sądu Okręgowego Ewa Bazelan (spr.)

Sędziowie Sędzia Sądu Okręgowego Anna Podolska - Kojtych

Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski

po rozpoznaniu w dniu 16 lipca 2013 roku w Lublinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki

postanawia:

I. stwierdzić, że w postępowaniu sądowym prowadzonym przed Sądem Rejonowym w Chełmie w sprawie I C 619/12 z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. przeciwko J. S. nastąpiła przewlekłość postępowania;

II. przyznać od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Chełmie na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością W. kwotę 2000 zł (dwa tysiące złotych);

III. zalecić Sądowi Rejonowemu w Chełmie ustalenie w terminie tygodniowym osoby biegłego, który podejmie się wydania opinii i zlecenie mu tej czynności;

IV. oddalić skargę w pozostałym zakresie;

V. nakazać zwrócić (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością W. od Sądu Okręgowego w Lublinie kwotę 100 (sto) złotych tytułem zwrotu opłaty sądowej od skargi.

Sygn. akt: II S 59/13

UZASADNIENIE

W skardze wniesionej w dniu 15 kwietnia 2013 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wnosiła o:

1.  stwierdzenie, iż w postępowaniu prowadzonym przed Sądem Rejonowym w Chełmie pod sygn. akt I C 619/12 nastąpiło naruszenie prawa powoda do rozpoznania złożonego przez niego powództwa bez nieuzasadnionej zwłoki, albowiem niniejsze postępowanie trwa znacznie dłużej, niż jest to konieczne, a podjęte przez Sąd z własnej inicjatywy badanie wartości przedmiotu sporu, pomimo wyznaczenia 4 kolejnych biegłych dla dokonania tej czynności i upływu niemal 10 miesięcy od dnia wniesienia pozwu nie dało żadnego rezultatu.

2.  zlecenie Sądowi Rejonowemu podjęcia czynności zmierzających do jak najszybszego rozstrzygnięcia sprawy, w tym polecenie wyznaczenie kolejnego biegłego w celu wydania opinii lub też ponaglenie biegłego D. J., w której posiadaniu obecnie znajdują się akta sprawy.

3.  o przyznanie od Skarbu Państwa na rzecz spółki (...) sumy pieniężnej w maksymalnej, przewidzianej przepisami prawa wysokości.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Skarga powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością W. o stwierdzenie przewlekłości postępowania jest uzasadniona.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179 poz.1843 ze zm.): strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki (przewlekłość postępowania).

Ustawodawca, definiując pojęcie „przewlekłość postępowania”, wskazał, że zachodzi ona wtedy, gdy „postępowanie w sprawie trwa dłużej, niż konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego” (art. 2 ust. 1 ustawy). W konsekwencji dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty, uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania (art. 2 ust. 2 cytowanej ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku).

Należy zaznaczyć, że jedynie okresy zwłoki, za które państwo ponosi odpowiedzialność, uzasadniają stwierdzenie, że nie przestrzegano rozsądnego terminu dla rozstrzygnięcia sprawy, ale okresy zwłoki mogą być powodowane nie tylko przez sądy rozpoznające sprawy, ale także przez współdziałające z sądami instytucje i osoby, w tym np. przez biegłych sądowych.

Analizując tok postępowania w sprawie I C 619/12 Sądu Rejonowego Chełmie uznać należy, iż w sprawie tej doszło do przewlekłości postępowania w rozumieniu art. 2 ustawy z 17 czerwca 2004 roku z uwagi na zbyt długi okres wydawania opinii w celu sprawdzenia wartości przedmiotu sporu.

Podana w pozwie wartość przedmiotu sporu (częściowo zabudowanych nieruchomości o powierzchni ponad 478 ha) na kwotę 100 zł w sposób oczywisty budziła wątpliwości nawet przy przyjęciu, że są one w złym stanie i uwzględnieniu obciążenia hipotecznego, wobec czego co do zasady sprawdzenie tej wartości przez Sąd Rejonowy było czynnością niezbędną. Niemniej jednak od wydania postanowienia w tym przedmiocie – 21 sierpnia 2012 roku (k.35 akt I C 619/12) do dnia wniesienia niniejszej skargi – 15 kwietnia 2013 roku upłynęło prawie 8 miesięcy i w tym czasie nie doszło do ustalenia tej wartości przez biegłego, co nie tylko opóźnia wydanie rozstrzygnięcia w sprawie, ale w ogóle uniemożliwia nadanie pozwowi dalszego biegu. Pomimo, że będące przedmiotem sporu nieruchomości mają zróżnicowany charakter i znaczną powierzchnię, wobec czego ustalenie ich wartości może wymagać dłuższego czasu, to nie można uznać, że wymaga to aż 8 miesięcy, tym bardziej, że aktualnie sprawa znajduje się ciągle w punkcie wyjścia i zachodzi potrzeba wyznaczenia osoby biegłego, który dopiero wyda opinię.

Z przebiegu postępowania wynika, że zachodziły trudności w znalezieniu osoby biegłego, który podejmie się skutecznego wykonania opinii – Sąd przesyłał akta czterem biegłym, którzy je zwracali (po różnych okresach przetrzymywania) informując o niemożliwości wydania opinii. Niemniej jednak organy sądowe winny tak zorganizować współpracę z biegłymi, aby zapewnić wydanie ewentualnej opinii w rozsądnym czasie, wobec czego za brak tej możliwości ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa m.in. w ramach skargi na przewlekłość.

Należy też wskazać, że Sąd Rejonowy w Chełmie zbyt pochopnie podejmował decyzje o zmianie podmiotu biegłego zamiast czynności przymuszających (ponaglenia, zagrożenie grzywną czy wystąpieniem o skreślenie z listy biegłych), a w przypadku biegłej D. J. nadzór Sądu nad terminowością jej czynności nie był dostateczny.

Mianowicie jeśli chodzi o pismo Biura (...) w L. (k.73 akt I C 619/12) to nie zawiera ono wskazania jakiejkolwiek przyczyny niewydania opinii (tylko ogólnikowy brak możliwości), a podana przez M. K. przyczyna w postaci wykonywania wycen na zlecenie innych podmiotów nie może stanowić dostatecznego usprawiedliwienia. Oznacza to, że były to nieuzasadnione odmowy złożenia opinii i Sąd winien zobligować te podmioty do wydania opinii a w dalszym ciągu winny być wyciągane stosowne konsekwencje.

Z kolei po zleceniu biegłej D. J. wydania opinii Sąd Rejonowy wykazywał zbyt małą aktywność w mobilizowaniu biegłej do szybkiego zwrotu akt, zaś podejmowane po jakimś czasie pojedyncze działania miały charakter za mało stanowczy.

Biegła otrzymała akta w dniu 27 grudnia 2012 roku (k.90) i choć wyznaczony przez Sąd termin – 14 dni był nierealny, to sama zadeklarowała wydanie opinii do końca stycznia 2013 roku (k. 79), a jednak zwróciła akta dopiero 18 kwietnia 2013 roku (prawdopodobnie na skutek wpływu skargi), bez składania wniosku o przedłużenie terminu i bez wydania opinii (k.113). Natomiast pierwsze ponaglenie wystosowano do biegłej dopiero 4 marca 2013 roku (k.105) i nie wyciągnięto wskazanych w nim konsekwencji (grzywny) pomimo braku zwrotu akt w terminie 3 dni, a drugi raz ponaglono po miesiącu w dniu 10 kwietnia 2013 roku (k.106).

Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić że brak uzyskania opinii w celu sprawdzenia wartość przedmiotu sporu w ciągu 8 miesięcy wskazuje, że postępowanie w tym względzie trwa dłużej niż to konieczne, wobec czego Sąd Okręgowy uznał skargę powódki za uzasadnioną i dlatego też na mocy art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki stwierdził przewlekłość postępowania.

Ponadto na mocy art. 12 ust.4 powyższej ustawy Sąd przyznał powodowi od Skarbu Państwa kwotę 2000 zł uznając, iż kwota ta jest sumą odpowiednią w rozumieniu tego unormowania. Na decyzję Sądu o przyznaniu sumy w wysokości dolnej granicy miało wpływ wskazanie przez powoda jako wartości przedmiotu sporu kwoty 100 zł. Skoro przedmiot sporu przedstawia dla powoda tak niewielką wartość, to Sąd Okręgowy uznał, że kwota 2000 zł będzie stanowić wystarczającą rekompensatę za zaistniałą w sprawie przewlekłość postępowania, zaś co do żądania ponad tą kwotę skarga została oddalona.

Na mocy art. 12 ust. ust. 3 ustawy z 17 czerwca 2004 roku Sąd Okręgowy zlecił Sądowi Rejonowemu podjęcie w terminie tygodniowym odpowiednich czynności umożliwiających nadanie sprawie niezwłocznego biegu - ustalenie osoby biegłego, który podejmie się wydania opinii i zlecenie mu tej czynności.

W konsekwencji uwzględnienia skargi Sąd Okręgowy stosownie do treści art. 17 ust. 3 w/w ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku orzekł o zwrocie skarżącemu uiszczonej przez niego opłaty.

Z tych też względów i na podstawie powołanych powyżej przepisów Sąd Okręgowy orzekł jak w postanowieniu.