Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 296/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 7 listopada 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Rafał Malarski (przewodniczący)
SSN Józef Dołhy
SSN Jarosław Matras (sprawozdawca)
Protokolant Marta Brylińska
w sprawie N. Z.
skazanego z art. 178a § 2 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 7 listopada 2014 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
od wyroku Sądu Okręgowego w P.
z dnia 4 lipca 2014 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w S.
z dnia 4 lutego 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę oskarżonego N. Z.
przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w
P.
UZASADNIENIE
N. Z. został oskarżony o to, że: w dniu 22 października 2013 r., o
godzinie 3.10 na ul. C. w S., województwo m./…/ - to jest w ruchu lądowym -
kierował samochodem marki Opel Astra nr rej. […] znajdując się w stanie
2
nietrzeźwości ( I i I I badanie 0,46 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu), przy
czym czynu tego dopuścił się będąc uprzednio skazanym prawomocnym
wyrokiem Sądu Rejonowego w S. z dnia 24 lipca 2013 r., sygn. akt … 395/13, za
wykroczenie z art. 87 § 1 k.w., w którym orzeczono środek karny w postaci zakazu
prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w lądowej strefie ruchu na okres
7 (siedmiu) miesięcy, to jest o przestępstwo z art. 178a § 4 k.k.
Sąd Rejonowy w S. wyrokiem zaocznym z dnia 4 lutego 2014 r., sygn. akt
… 805/13, orzekł (k. 41-42):
1. oskarżonego N. Z. uznał za winnego tego, że w dniu 22 października 2013
r., o godz. 3.10 na ul. C. w S., woj. M. - to jest w ruchu lądowym - kierował
samochodem marki Opel Astra nr rej. […] znajdując się w stanie nietrzeźwości ( I i
I I badanie 0,46 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu), to jest za winnego
przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. i na tej podstawie skazał go na karę 150 (stu
pięćdziesięciu) stawek dziennych grzywny, przyjmując wysokość jednej stawki za
równą kwocie 10 (dziesięciu) złotych,
2. na podstawie art. 44 § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego środek kamy w
postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu
lądowym przez okres 2 (dwóch) lat, na podstawie art. 43 § 3 k.k. zobowiązał
oskarżonego do zwrotu dokumentu uprawniającego do prowadzenia tych
pojazdów, o ile znajduje się w jego posiadaniu.
Apelację od tego wyroku wniósł prokurator, zaskarżając wyrok w całości na
niekorzyść oskarżonego. Wyrokowi zarzucił:
I. błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, polegający
na dowolnym uznaniu wbrew zasadom prawidłowego rozumowania, wskazań
wiedzy i doświadczenia życiowego za udowodniony fakt, że oskarżony N. Z.
poprzez swoje zachowanie w dniu 22 października 2013 r. na ul. C. w S., woj. M. -
to jest w ruchu lądowym - kierował samochodem marki Opel Astra o nr rej. […]
znajdując się w stanie nietrzeźwości (I i II badanie 0.46 mg/l alkoholu w
wydychanym powietrzu) czym dopuścił się czynu z art. 178a § 1 k.k. podczas gdy
oskarżony N. Z. kierował pojazdem mechanicznym wbrew orzeczonemu przez sąd
zakazowi prowadzenia pojazdów mechanicznych co jednoznacznie wynika z
zebranego w sprawie materiału dowodowego w postaci odpisu wyroku sądowego,
3
który to dowód wyraźnie wskazuje, że oskarżony N. Z. popełnił przestępstwo z art.
178a § 1 k.k. i art. 244 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.
II. obrazy przepisu prawa materialnego, a to art. 42 § 2 k.k. poprzez jego
niezastosowanie w sytuacji wymierzenia środka karnego w postaci zakazu
prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym.
W oparciu o tak sformułowane zarzuty wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.
Po rozpoznaniu sprawy w postepowaniu odwoławczym Sąd Okręgowy w
P. wyrokiem z dnia 4 lipca 2014 r., sygn. akt … 292/14, zmienił zaskarżony wyrok
w ten sposób, że uznał, iż oskarżony dopuścił się zarzucanego mu czynu, który
wypełnia znamiona występku z art. 178a § 4 k.k. i na podstawie tego przepisu
skazał go na karę 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności, a za podstawę
prawną orzeczonego środka karnego przyjął art. 42 § 2 k.k.
Kasację od tego wyroku wniósł Prokurator Generalny. Zaskarżając wyrok
w całości na korzyść skazanego zarzucił mu: rażące i mające istotny wpływ na
treść wyroku naruszenie przepisu prawa karnego materialnego, tj. art. 178a § 4
k.k. polegające na zmianie wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w S. z dnia 4
lutego 2014 r., sygn. akt … 805/13, skazującego N. Z. za czyn z art. 178a § 1 k.k.
oraz uznanie go za winnego popełnienia przestępstwa z art. 178a § 4 k.k. w
sytuacji gdy swoim zachowaniem nie wyczerpał on znamion przestępstwa w
powołanym przepisie.
W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w P.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest oczywiście zasadna, co skutkowało jej uwzględnieniem w
trybie określonym w art. 535 § 5 k.p.k. Rację ma Prokurator Generalny, że
zmiana wyroku sądu I instancji i przypisanie oskarżonemu popełnienia
przestępstwa z art. 178a § 4 k.k. nastąpiła z rażącą obrazą tego przepisu. Na
wstępie podnieść należy, że sąd I instancji w uzasadnieniu swojego wyroku
wykazał, iż skoro wobec oskarżonego poprzednio orzeczono zakaz prowadzenia
pojazdów, ale nastąpiło to w wyroku skazującym za wykroczenie, to nie ma
możliwości przypisania mu popełnienia czynu z art. 178a § 4 k.k., bo wymagane
4
jest skazanie za przestępstwo. Pomimo tego, sąd II instancji nie uznając, że
ustalenie to – a więc skazanie za wykroczenie – było wadliwe, przyjął, iż czyn
oskarżonego wyczerpuje znamiona art. 178a § 4 k.k. opierając się, co wynika z
uzasadnienia wyroku, tylko na stwierdzeniu, że „..zakaz prowadzenia pojazdów
mechanicznych został wobec N. Z. orzeczony wyrokiem Sądu” (str. 3-4
uzasadnienia wyroku). Nie dostrzegł zatem, że ten zakaz musi być orzeczony nie
tylko wyrokiem sądu, ale także za przestępstwo, co przecież wynika wprost z
przepisu art. 178a § 4 k.k. Nie tylko jednak zabrakło analizy znamion tego typu
czynu zabronionego (należało tylko przeczytać ten przepis, by uznać, że
przypisanie przestępstwa z art. 178a § 4 k.k. nie jest możliwe). Sąd Okręgowy w
P. dopuścił się także kolejnego poważnego uchybienia temu przepisowi. Skoro
bowiem uznał, że ustalenia faktyczne przyjęte przez sąd I instancji są
niewadliwe, a więc także i opis czynu zawarty w wyroku jest trafny (co wynika ze
str. 2 uzasadnienia wyroku), to brak było podstawy do zmiany kwalifikacji prawnej
czynu, albowiem w opisie czynu przyjętym przez sąd meriti nie ujęto
koniecznego znamienia dopuszczenia się czynu w okresie orzeczonego za
przestępstwo zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych (art. 178a § 4
in fine k.k.). Na zakończenie podnieść zaś należy, choć jest to już poza
podniesionym zarzutem kasacji, że prokurator zaskarżając wyrok na niekorzyść
oskarżonego nie kwestionował niemożności przypisania oskarżonemu
czynu z art. 178a § 4 k.k. – a to właśnie z uwagi na fakt uprzedniego orzeczenia
zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych za wykroczenie – zaś wadliwość
rozstrzygnięcia postrzegał w płaszczyźnie niezastosowania normy art. 244 k.k.,
to skoro uchybienie wskazane w środku odwoławczym nie zaistniało (nie
skarżono przecież wadliwego opisu czynu – art. 413 §2 pkt 1 k.p.k.), to brak było
normatywnej podstawy do zmiany wyroku na niekorzyść oskarżonego (art. 434
§1 zd. drugie k.p.k.).
Z tych powodów orzeczono jak w wyroku. Przy ponownym orzekaniu sąd II
instancji rozważy te okoliczności, które wskazano powyżej.