Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 44/14
POSTANOWIENIE
Dnia 19 listopada 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Bogumiła Ustjanicz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Anna Kozłowska
SSN Krzysztof Strzelczyk
w sprawie z powództwa S. W. Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością z siedzibą w W.
przeciwko "C. P." Spółce Akcyjnej z siedzibą w P.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 19 listopada 2014 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 10 lipca 2013 r.,
1) odrzuca skargę kasacyjną;
2) zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1 800 zł
(jeden tysiąc osiemset) tytułem kosztów postępowania
kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Powódka domagała się, w pozwie z dnia 3 kwietnia 2012 r., zasądzenia od
pozwanej kwoty 101.950,35 zł z ustawowymi odsetkami od wyszczególnionych
kwot i dat.
Wyrokiem z dnia 22 listopada 2012 r. Sąd Okręgowy w P. zasądził od
pozwanej na rzecz powódki kwotę 101.950,35 zł z ustawowymi odsetkami od dnia
25 listopada 2011 r. oraz kwotę 12.061,75 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.
Po rozpoznaniu sprawy na skutek apelacji pozwanej Sąd Apelacyjny
zaskarżonym wyrokiem zmienił wyrok Sądu Okręgowego (punkt I.) w punkcie
pierwszym w ten sposób, że zasądzoną kwotę 101.950,35 zł obniżył do kwoty
77.551 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 21 listopada 2011 r., oddalił powództwo
w pozostałej części; w punkcie drugim zasądził od pozwanej na rzecz powódki
kwotę 7 552 zł tytułem kosztów procesu; oddalił apelację w pozostałej części
(punkt II.) oraz zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 803,44 zł tytułem
kosztów postępowania apelacyjnego (punkt III.).
Pozwana wniosła skargę kasacyjną, zaskarżając wyrok Sądu Apelacyjnego
w części dotyczącej rozstrzygnięć objętych punktami I. i III., czyli w odniesieniu do
dokonanej zmiany wyroku Sądu pierwszej instancji i orzeczenia o kosztach
postępowania apelacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wymagania skargi kasacyjnej, przewidziane w art. 3984
k.p.c., obejmują
dwie grupy elementów. Te wyszczególnione w § 1 należą do kategorii elementów
konstrukcyjnych, które spełnione być muszą kumulatywnie, a niedopełnienie
któregokolwiek z nich, powoduje odrzucenie skargi bez wzywania do ich
uzupełnienia, zgodnie z art. 3986
§ 2 k.p.c.
W art. 3984
§ 2 i 3 wskazane zostały wymagania, które w razie ich
niezawarcia w skardze kasacyjnej, podlegają postępowaniu naprawczemu,
stosownie do art. 3986
§ 1 k.p.c., w postaci wezwania przez przewodniczącego, do
ich dopełnienia w tygodniowym terminie, pod rygorem odrzucenia skargi.
3
Pierwszym elementem konstrukcyjnym jest oznaczenie orzeczenia, od
którego wniesiona została skarga kasacyjna, ze wskazaniem, czy jest ono
zaskarżone w całości czy w części (art. 3984
§ 1 pkt 1 k.p.c.). Precyzyjne
określenie przedmiotu i zakresu zaskarżenia musi pozostawać w zgodzie
z wnioskiem o uchylenie bądź uchylenie i zmianę zaskarżonego orzeczenia oraz
w korelacji do wartości przedmiotu zaskarżenia. Jest to niezbędne do oznaczenia
dopuszczalnego obszaru, w jakim Sąd Najwyższy jest władny skargę rozpoznać
i rozstrzygnąć, a zatem granic jego kognicji (art. 39813
§ 1 k.p.c.). Konieczne jest
także, aby zakresy te korespondowały ze sferą wyznaczoną powołanymi w skardze
zarzutami w powiązaniu z ich uzasadnieniem. Niedochowanie tak określonych
warunków pierwszego elementu konstrukcyjnego skargi kasacyjnej stanowi
przyczynę jej odrzucenia a limine.
Wymagań tych nie spełnia w dostatecznym zakresie skarga kasacyjna
pozwanej. Część zaskarżona kwestionowanego orzeczenia to ta, której uchylenia
lub uchylenia i odpowiedniej zmiany oczekuje skarżący, zgodnie ze swoim
interesem. Pozwana nie zaskarżyła orzeczenia Sądu Apelacyjnego o oddaleniu
złożonej przez nią apelacji w pozostałym zakresie, skierowała skargę jedynie do
rozstrzygnięcia o obniżeniu kwoty zasądzonej przez Sąd pierwszej instancji, czyli
częściowego uwzględnienia apelacji. W takiej sytuacji oznaczenie zakresu
zaskarżenia wyroku Sądu Apelacyjnego przez pozwaną było błędne, ponieważ nie
jest dopuszczalne skontrolowanie przez Sąd Najwyższy prawidłowości zasądzenia
wskazanej kwoty bez zbadania zasadności oddalenia apelacji w zakresie tej kwoty,
a tego orzeczenia pozwana nie objęła zaskarżeniem. Wadliwe określenie substratu
zaskarżenia prowadzi do odrzucenia skargi kasacyjnej jako niedopuszczalnej
z innych przyczyn niż braki formalne określone w art. 3986
§ 2 k.p.c.
Poza wymaganiami formalnymi dopuszczalność skargi kasacyjnej, podobnie
jak i innych środków zaskarżenia, uzależniona jest od wykazania przez skarżącego
interesu prawnego w zaskarżeniu orzeczenia, który uwarunkowany jest
wykazaniem pokrzywdzenia tym orzeczeniem. W uchwale składu siedmiu sędziów
Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2014 r., III CZP 88/13 (Biul. SN 2014, nr 5,
poz. 9), której nadano moc zasady prawnej, wyrażone zostało stanowisko,
że pokrzywdzenie orzeczeniem (gravamen) jest przesłanką dopuszczalności
4
środka zaskarżenia, chyba że interes publiczny wymaga merytorycznego
rozpoznania tego środka. Sąd Najwyższy przyjął, że ogólne założenie obiektywnej
potrzeby uzyskania ochrony prawnej, które racjonalizuje możliwość korzystania ze
środków zaskarżenia, nie naruszając ich istoty, uzasadnia uznanie interesu
prawnego w zaskarżeniu jako przesłanki dopuszczalności środków zaskarżenia.
Jej istnienie wynika z zasad i regulacji znajdujących odzwierciedlenie w kodeksie
postępowania cywilnego; objęta jest przewidzianym w tym kodeksie systemem
badania dopuszczalności środków zaskarżania orzeczeń („z innych przyczyn
niedopuszczalny”, „niedopuszczalny”). Interes ten występuje w razie
pokrzywdzenia (gravaminis) i polega na niekorzystnej dla strony różnicy między
zgłoszonym przez nią żądaniem a treścią rozstrzygnięcia. Przesłanka gravaminis
pozwala przyjąć, że w części, w której orzeczenie jest korzystne dla skarżącego,
skarga kasacyjna jest wyłączona, ze względu na brak pokrzywdzenia. Stwierdzenie
istnienia pokrzywdzenia wymaga uwzględnienia z osobna w każdej sprawie
sytuacji prawnych powstałych dla stron po wydaniu orzeczenia. Ocena
pokrzywdzenia, stanowiącego warunek dopuszczalności zaskarżenia musi
poprzedzać badanie zasadności środka zaskarżenia. To czy orzeczenie jest
niekorzystne dla skarżącego dotyczy możliwości skutecznego skorzystania przez
niego z przysługującej mu legitymacji do wniesienia środka zaskarżenia.
Badanie złożonej przez pozwaną skargi kasacyjnej w aspekcie jej
dopuszczalności nie wskazuje na pokrzywdzenie jako przesłanki dopuszczalności
tego środka zaskarżenia przez skierowanie jej jedynie w oznaczonym zakresie.
Objęte punktem I. tego wyroku rozstrzygnięcie stanowi konsekwencję częściowego
uwzględnienia apelacji i nadania wyrokowi Sądu pierwszej instancji nowej treści.
Z pokrzywdzeniem natomiast można było łączyć orzeczenie objęte punktem II.,
którym oddalona została w pozostałej części apelacja pozwanej, czyli
w odniesieniu do kwoty 77.551 zł z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu,
wskazanych w punkcie I. Uwzględnienie skargi kasacyjnej jedynie w żądanym
przez pozwaną zakresie (punkt I.) byłoby niedopuszczalne, skoro kontroli
kasacyjnej nie zostało poddane orzeczenie oddalające apelację, a tym samym Sąd
Najwyższy nie mógłby objąć go zakresem swojej kognicji (art. 39813
§ 1 k.p.c.).
Orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego (punkt III.) mogło być
5
zaskarżone skargą kasacyjną tylko w połączeniu z orzeczeniem co do istoty
sprawy. Przyjęcie zatem niedopuszczalności skargi kasacyjnej w zakresie
orzeczenia w tym względzie odnosi się również do rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania apelacyjnego. Oznacza to, że skarga kasacyjna pozwanej, również
z uwagi na brak pokrzywdzenia warunkującego istnienie interesu prawnego,
podlega odrzuceniu jako niedopuszczalna z innych przyczyn, niż określone w art.
3986
§ 2 k.p.c.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy odrzucił skargę kasacyjną pozwanej
na podstawie art. 3986
§ 2 i 3 k.p.c. Orzeczenie o kosztach postępowania
kasacyjnego wynika z zasady odpowiedzialności za wynik sprawy, objętej art. 98
§ 1 w związku z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.