Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III SO 8/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 3 grudnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Roman Kuczyński (przewodniczący)
SSN Zbigniew Myszka
SSN Maciej Pacuda (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa E. Spółki z o.o. w G.
przeciwko Skarbowi Państwa - Ministrowi [...]
z udziałem interwenienta ubocznego P.. Spółki z o.o. w W.
o udostępnienie informacji publicznej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 3 grudnia 2014 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od wyroku Sądu Okręgowego w W.
z dnia 16 maja 2013 r.,
1. oddala skargę kasacyjną,
2. zasądza od powódki na rzecz Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa oraz na rzecz interwenienta ubocznego kwoty po
120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem kosztów pomocy prawnej
w postępowaniu kasacyjnym.
UZASADNIENIE
2
Powódka E. Spółka z o.o., na podstawie art. 22 ustawy z dnia 6 września
2001 roku o dostępie do informacji publicznej, wniosła o nakazanie pozwanemu
Skarbowi Państwa - Ministrowi […] udostępnienia informacji publicznej poprzez
umożliwienie dostępu i wykonania odpisu pracy konkursowej złożonej przez
konsorcjum spółek P. Sp. z o.o. i P. Ltd. z siedzibą w Indiach w ramach konkursu
ogłoszonego przez Ministerstwo Finansów w dniu 5 maja 2009 r. Przedmiotem
konkursu było opracowanie Koncepcji transformacji działania administracji
podatkowej w ramach Programu e-Podatki obejmującego projekty e-Deklaracje 2,
e-Podatki i e-Rejestracja, zamieszczone na liście indykatywnej PO Innowacyjna
Gospodarka 2007-2013.
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 10 października 2012 roku oddalił
powództwo.
Rozstrzygnięcie to Sąd Rejonowy poprzedził następującymi ustaleniami
faktycznymi. Powódka wystąpiła w dniu 28 lutego 2011 r. do Ministra […] z
wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej przez umożliwienie dostępu i
wykonanie odpisu Pracy Konkursowej złożonej przez konsorcjum spółek P. Sp. z
o.o. i P. Ltd w ramach Konkursu ogłoszonego przez Ministerstwo w dniu 5 maja
2009 r. na opracowanie Koncepcji transformacji działania administracji podatkowej
w ramach Programu e-Podatki obejmującego projekty e-Deklaracje 2, e-Podatki i e-
Rejestracja, zamieszczone na liście indykatywnej PO Innowacyjna Gospodarka
2007-2013. Decyzją z dnia 29 kwietnia 2011 r. odmówiono jednak powódce wglądu
do pracy konkursowej, a decyzją z dnia 17 czerwca 2011 r. pozwany podtrzymał
swoje stanowisko.
W ocenie Sądu Rejonowego powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.
Sąd ten wskazał, że opracowane przez wykonawcę na potrzeby zamówienia
elementy oferty takie jak opis funkcjonalny systemu, opis techniczny, zastosowana
metodologia, know-how wykonawcy, jak i wykaz sprzętu i licencji zastosowanych
do budowy systemu w ramach oferowanego rozwiązania oraz sposób kalkulacji
ceny oferty, uwzględniający szczegółowe elementy kosztowe, stanowią informację,
która może podlegać ochronie prawnej na podstawie art. 11 ust. 4 ustawy o
zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zatem elementy znajdujące się w pracy
3
konkursowej stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa. Zważywszy na fakt, że
interwenient w sposób prawidłowy podjął starania, mające na celu ochronę jego
interesów i dokonał zastrzeżenia poufności tych informacji - tj. złożył wraz z pracą
konkursową oświadczenie, że informacje te stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa w
rozumieniu wskazanego powyżej przepisu - pozwany został związany znajdującym
się w ustawie o dostępie do informacji publicznej przepisem, który uniemożliwił
udostępnienie pracy konkursowej. Sąd Rejonowy podzielił przy tym stanowisko
interwenienta, który podniósł, że zarówno know-how, jak i tajemnica
przedsiębiorstwa nie są przedmiotem praw autorskich, a samo przeniesienie praw
autorskich nie powoduje przeniesienia także tajemnicy przedsiębiorstwa oraz know-
how.
Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 16 maja 2013 r. oddalił apelację
wniesioną przez powódkę od wyroku Sądu pierwszej instancji.
Sąd Okręgowy uznał, że Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń
faktycznych, wobec czego podzielił je w całości.
Sąd drugiej instancji przyjął za bezsporne, że pozwany Skarb Państwa -
Minister […] jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej,
na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Zdaniem
tego Sądu, prawidłowo także Sąd Rejonowy ustalił, że informacja, której ujawnienia
domagała się powódka, posiada przymiot informacji publicznej, o której mowa w art.
6 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy o dostępie do informacji publicznej.
Sąd Okręgowy stwierdził ponadto, iż postępowanie konkursowe prowadzone
było na podstawie przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych. Zgodnie z art. 8
ust. 3 tej ustawy nie ujawnia się zaś informacji stanowiącej tajemnicę
przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji,
jeśli wykonawca nie później niż w terminie składania wniosków i ofert o
dopuszczenie do udziału w postępowaniu zastrzegł, że nie mogą one być
udostępnione. Podobnie art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej
stanowi, że prawo do informacji podlega ograniczeniu ze względu na prywatność
osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorstwa. Definicję tajemnicy
przedsiębiorstwa zawiera natomiast przepis art. 11 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia
1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, zgodnie z którym przez tajemnicę
4
przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje
techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje
posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne
działania w celu zachowania ich poufności. Przyjmuje się przy tym, że informacja
organizacyjna obejmuje całokształt doświadczeń i wiadomości przydatnych do
prowadzenia przedsiębiorstwa, niezwiązanych bezpośrednio z cyklem
produkcyjnym.
Sąd drugiej instancji podzielił ocenę dokonaną przez Sąd pierwszej instancji,
że informacje stanowiące element pracy konkursowej stanowią tajemnicę
przedsiębiorstwa, o której mowa w art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji. Informacje będące elementami pracy konkursowej, wytworzone na
potrzeby konkretnego postępowania o zamówienie publiczne, zawierające opisy
funkcjonalne systemu, know-how wykonawcy, metodologie wdrożenia, niewątpliwie
stanowią informacje posiadające szczególną wartość gospodarczą. Sąd Okręgowy
podkreślił też, że wykonawca nie miał woli ujawnienia informacji objętych pracą
konkursową i podjął działania w celu zachowania ich poufności. W umowie
pomiędzy Zamawiającym a Wykonawcą została w sposób jednoznaczna
zastrzeżona klauzula poufności (art. 15 umowy) oraz wskazane zostały warunki, na
jakich informacje mogą być udostępniane podmiotom trzecim. Zgodnie z zapisem
art. 15 umowy każda ze stron zobowiązana była chronić informacje poufne drugiej
strony przed nieupoważnionym ujawnieniem, a ich udostępnienie było możliwe
tylko na mocy obowiązujących przepisów oraz za dodatkowym zobowiązaniem
podmiotów, którym informacje udostępniono, do zachowania poufności.
Zdaniem Sądu Okręgowego, w niniejszej sprawie nie zachodzi żadna z
przesłanek określonych w tym zapisie umożliwiających udostępnienie informacji
powódce. Spełnione zostały zatem przesłanki ograniczenia dostępu do informacji
publicznej żądanych przez powódkę, określone w art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do
informacji publicznej, a w konsekwencji wydania decyzji o odmowie ich
udostępnienia. Dodatkowo Sąd drugiej instancji zauważył, że niezależnie od wyżej
powołanych zapisów, strony uregulowały także kwestię przeniesienia na
zamawiającego majątkowych praw autorskich do rezultatów umowy i wskazały pola
5
eksploatacji, których przeniesienie dotyczy. Przeniesienie tych praw nie wyłączyło
jednakże zapisów umowy dotyczących zachowania poufności.
Sąd Okręgowy stwierdził również, że zamawiający, realizując zapisy ustawy
o dostępie do informacji publicznej, udostępnił stronie powodowej treść samej
umowy, która została zawarta z wykonawcą (k.25), a także rezultat tej umowy tj.
dokument Koncepcja Transformacji Polskiej Administracji Podatkowej - Raport
Podsumowujący (k. 103). Zatem cel ustawy o dostępie do informacji publicznej
został spełniony, albowiem zostały udostępnione dokumenty stanowiące informację
publiczną. Żaden natomiast przepis prawa nie nakazuje stronie pozwanej
udostępnienia podmiotom trzecim informacji objętych klauzulą poufności - w tym
przypadku z uwagi na tajemnicę przedsiębiorcy.
Sąd Okręgowy wyraził w związku z tym pogląd, że nie zasługują na aprobatę
zarzuty apelacji dotyczące naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 1 ust. 1
ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Sąd pierwszej instancji nie oparł
bowiem swojego rozstrzygnięcia na wskazanym przepisie. Bez znaczenia zatem
dla istoty sprawy pozostaje okoliczność, czy elementy pracy konkursowej mogą być
przedmiotem autorskich praw majątkowych, ponieważ kluczowe jest, że elementy
tej pracy stanowią - jak wyjaśniono powyżej - tajemnicę przedsiębiorstwa
wykonawcy i zostały wobec nich podjęte niezbędne działania w celu ich
nieujawnienia. Przesłanki te są wystarczające dla oceny zasadności odmowy ich
udostępnienia powodowej spółce. Także zarzut naruszenia art. 17 w zw. z art. 41
ust. 1 pkt 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie zasługuje,
zdaniem Sądu drugiej instancji, na uwzględnienie. Okoliczność, któremu
podmiotowi przysługuje prawo do dysponowania pracą konkursową, pozostaje bez
wpływu na fakt, iż elementy tej pracy podlegają szczególnej ochronie na podstawie
przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych, ograniczającej możliwość ich
udostępnienia. Odnosząc się zaś do apelacyjnego zarzutu sprzeczności istotnych
ustaleń faktycznych z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a
także naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy podkreślił, że zarzuty te
sprowadzają się w istocie do zarzutu nieuwzględnienia przez Sąd Rejonowy faktu
przejścia na pozwanego autorskich praw majątkowych do pracy konkursowej, który
- jak wskazano powyżej - pozostaje bez wpływu na rozstrzygnięcie przedmiotowej
6
sprawy. Dokonanie przez wykonawcę odpowiednich czynności mających na celu
ochronę poufności przekazanych informacji stanowiło zasadniczą przesłankę
odmowy ich ujawnienia powódce. Posiadanie przez jeden z podmiotów całości
praw autorskich do danego utworu, nie wyłącza natomiast możliwości uznania, że
utwór ten obejmował także tajemnicę przedsiębiorstwa podmiotu trzeciego.
Powódka E. Spółka z o.o. wniosła do Sądu Najwyższego skargę kasacyjną
od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 16 maja 2013 r., zaskarżając ten wyrok w
całości i zarzucając mu naruszenie:
(-) art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, przez jego
niewłaściwe zastosowanie, gdyż informacja, której ujawnienia żądała powódka, nie
była objęta tajemnicą przedsiębiorstwa interwenienta ubocznego z uwagi na fakt,
że całość autorskich praw majątkowych do pracy konkursowej umożliwiających
korzystanie i rozporządzanie pracą konkursową bez ograniczeń przysługiwała
pozwanemu, tj. organowi zobowiązanemu do udzielenia informacji publicznej;
(-) art. 17 w związku z art. 41 ust. 1 pkt. 1 ustawy o prawie autorskim i
prawach pokrewnych przez jego błędną wykładnię skutkującą przyjęciem, iż
przeniesienie całości autorskich praw majątkowych do pracy konkursowej nie
powoduje przeniesienia na nabywcę praw do korzystania i rozporządzania (w
szczególności prawa do swobodnego udostępniania osobom trzecim) elementami
pracy konkursowej stanowiącymi uprzednio tajemnicę przedsiębiorstwa zbywcy
(pierwotnego twórcy), podczas gdy wskutek pochodnego nabycia całości autorskich
praw majątkowych do pracy konkursowej pozwany był i jest uprawniony do
dysponowania pracą konkursową w zakresie jej eksploatacji na takich samych
zasadach, na jakich uprzednio uprawniony był twórca.
Wskazując na powyższe zarzuty, skarżąca wniosła o uchylenie
zaskarżonego wyroku w całości i uwzględnienie powództwa w całości oraz
zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania za wszystkie
instancje, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu wraz z rozstrzygnięciem
o kosztach postępowania za wszystkie instancje.
Uzasadniając zgłoszony w podstawie kasacyjnej zarzut naruszenia art. 5
ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej przez jego niewłaściwe
7
zastosowanie, skarżąca podniosła, że treść świadczenia interwenienta w ramach
konkursu na opracowanie Koncepcji transformacji działania administracji
podatkowej w ramach Programu e-Podatki obejmującego projekty e Deklaracje2, e-
Podatki i e-Rejestracja, która sprowadzała się do udostępnienia pozwanemu
szeregu istotnych informacji stanowiących wynik analiz i prac koncepcyjnych,
wyklucza, z samej natury zobowiązania, możliwość uznania tychże samych
informacji, którymi zainteresowany był i które w wyniku konkursu uzyskał podmiot
publiczny, za tajemnicę przedsiębiorstwa interwenienta ubocznego.
Z drugiej strony, istotne znaczenie ma fakt, że całość autorskich praw
majątkowych do pracy konkursowej umożliwiających korzystanie i rozporządzanie
pracą konkursową bez ograniczeń przysługiwała pozwanemu, tj. organowi
zobowiązanemu do udzielenia informacji publicznej. Fakt przeniesienia całości
autorskich praw majątkowych na pozwanego wynika zarówno z oświadczenia
interwenienta ubocznego złożonego w ramach Konkursu zgodnie z Regulaminem
Konkursu, jak również z art. 8 pkt 8.2. i 8.3 umowy z dnia 23 października 2009 r. w
przedmiocie wykonania szczegółowego opracowania Pracy Konkursowej, zgodnie
z którym wykonawca przenosi na zamawiającego bezwarunkowo i na wyłączność,
całość autorskich praw majątkowych na polach eksploatacji, które zostały określone
bardzo szeroko i pozwalają Ministerstwu […] na niczym nieograniczone korzystanie
i rozporządzanie Pracą Konkursową, w tym na „udostępnianie z prawem do
korzystania w całości lub części innym osobom ...”.
Dodatkowo skarżąca wskazała, że przywołany przez sąd odwoławczy dla
określenia granic tajemnicy przedsiębiorstwa przepis art. 15 umowy z dnia 23
października 2009 r. nie może mieć zastosowania dla oceny, czy treść pracy
konkursowej może podlegać ujawnieniu jako informacja publiczna. Nie ulega
najmniejszej wątpliwości, iż wskazana klauzula została zastrzeżona już po
udostępnieniu treści pracy konkursowej pozwanemu i po przeniesieniu na niego
autorskich praw majątkowych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie ma uzasadnionych podstaw.
8
Zarzuty skargi zostały oparte wyłącznie na naruszeniu prawa materialnego.
Należy więc wyjaśnić, że podstawę kasacyjną przewidzianą w art. 3983
§ 1 pkt 1
k.p.c. wypełniają wyłącznie te błędy, przy których wadliwe rozumowanie sądu
drugiej instancji dotyczy samej sfery prawnej. Mogą one polegać na błędnym
zrozumieniu treści bądź znaczenia normy prawnej (naruszenie prawa materialnego
przez błędną jego wykładnię) lub na błędnym przyjęciu, czy zaprzeczeniu związku
zachodzącego między faktem ustalonym w procesie a normą prawną (naruszenie
prawa materialnego przez niewłaściwe jego zastosowanie). Dla oceny trafności
zarzutu naruszenia prawa materialnego miarodajny jest jednak stan faktyczny
sprawy, będący podstawą wydania zaskarżonego wyroku. Z powołaniem się na
podstawę kasacyjną z art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c. nie można bowiem zwalczać
prawidłowości ustaleń faktycznych (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7
marca 1997 r., II CKN 18/97, OSNC 1997 nr 8, poz. 112).
Zarzuty skargi kasacyjnej odnoszące się do naruszenia prawa materialnego,
to jest art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej z dnia 6 września
2001 r., stanowiącego, że prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze
względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy, zostały
oparte na założeniu, że „informacja, której ujawnienia żądała powódka (wbrew
ocenie Sądów obu instancji) nie była objęta tajemnicą przedsiębiorstwa
interwenienta ubocznego z uwagi na fakt, że całość autorskich praw majątkowych
do pracy konkursowej umożliwiających korzystanie i rozporządzanie pracą
konkursową bez ograniczeń przysługiwała pozwanemu”.
O ile Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym przedmiotową sprawę
przychyla się do rozpowszechnionego w orzecznictwie i doktrynie poglądu o jak
najszerszym rozumieniu informacji publicznej w znaczeniu ustawowym,
stwierdzając, że należy za taką uznać informacje wytworzone przez władze
publiczne oraz osoby pełniące funkcje publiczne oraz inne podmioty, które
wykonują funkcje publiczne lub gospodarują mieniem publicznym (komunalnym
bądź Skarbu Państwa), jak również informacje odnoszące się do wspomnianych
władz, osób i innych podmiotów, niezależnie od tego, przez kogo zostały
wytworzone (por. wyrok NSA z dnia 30 października 2002 r., II SA 181/02; wyrok
NSA z dnia 20 października 2002 r., II SA 1956/02 oraz wyrok NSA z dnia 30
9
października 2002 r., II SA 2036-2037/02 za: M. Jaśkowska, Dostęp do informacji
publicznych w świetle orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, Toruń
2002, s. 28), o tyle jednak uznaje, że jego zdaniem art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie
do informacji publicznej został w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy
prawidłowo wyłożony i zastosowany przez Sąd drugiej instancji.
Za punkt wyjścia do określenia definicji tajemnicy przedsiębiorstwa, jak
wyjaśnił już Sąd drugiej instancji, należy uznać art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji, stanowiący, że przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie
się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne,
organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość
gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu
zachowania ich poufności. Jak zauważył A. Michalak w Komentarzu do art. 11
ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji pod red. M. Zdyb, Lex 2011, na
gruncie obecnie obowiązującego art. 11 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji, ochronie podlega każda informacja bez względu na jej charakter, a
więc informacja handlowa, techniczna, technologiczna lub organizacyjna. Taką tezę
potwierdza również uzasadnienie noweli ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji z dnia 5 lipca 2002 r., w którym czytamy, że: „W przepisach tych
rozszerzono zakres ochrony interesów przedsiębiorcy, związanych z jego
działalnością zawodową. Mianowicie ochroną tą objęto wszelkie informacje, mające
dla przedsiębiorcy wartość gospodarczą, które przedsiębiorca uznał za poufne i
zastosował wobec nich odpowiednie środki w celu utrzymania tych informacji w
tajemnicy”. Obecnie ochronie podlega więc w szczególności informacja
technologiczna (np. sposoby produkcji, system sprawdzania jakości), informacja
techniczna (np. projekty nieopatentowanych rozwiązań technicznych, modele
rozwiązań technicznych), informacja handlowa (np. lista dostawców, klientów, plany
wydania książki przez wydawnictwo), informacja organizacyjna (np. prognozy
sprzedaży, system dystrybucji, procedury wewnętrzne, zasady organizacji i
zarządzania, wynagrodzenia wypłacane pracownikom).
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 10 stycznia
2014 r., I OSK 2112/13 (LEX nr 1456979) wyjaśnił z kolei, że aby dana informacja
podlegała ochronie na podstawie przepisu art. 11 ust. 4 ustawy o zwalczaniu
10
nieuczciwej konkurencji, musi zostać spełniona zarówno przesłanka formalna, jak
też materialna. Przesłanka formalna jest spełniona wówczas, gdy zostanie
wykazane, iż przedsiębiorca podjął działania w celu zachowania poufności tych
informacji. Nie wystarczy samo przekonanie podmiotu dysponującego informacją o
działalności przedsiębiorcy, że posiadane przez niego dane mają charakter poufny.
Poufność danych musi być wyraźnie lub w sposób dorozumiany zamanifestowana
przez samego przedsiębiorcę. To na nim spoczywa bowiem, w razie sporu, ciężar
wykazania, że określone dane stanowiły tajemnicę przedsiębiorcy. Ponadto, jak
wspomniano wyżej, musi zostać spełniona przesłanka materialna, tzn. aby
określone informacje mogły zostać objęte tajemnicą przedsiębiorcy muszą, ze
swojej istoty, dotyczyć kwestii, których ujawnianie obiektywnie mogłoby negatywnie
wpłynąć na sytuację przedsiębiorcy (informacje takie muszą mieć choćby
minimalną wartość) z wyłączeniem informacji, których upublicznienie wynika np. z
przepisów prawa.
Również Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 6 czerwca 2003 r., IV CKN
211/01 (LEX nr 585877) i z dnia 7 marca 2003 r., I CKN 89/01 (LEX nr 583717)
podzielił pogląd, że informacja staje się „tajemnicą”, kiedy przedsiębiorca przejawia
wolę zachowania jej jako niepoznawalnej dla osób trzecich. Nie traci ona natomiast
swojego charakteru przez to, że wie o niej pewne ograniczone grono osób
zobowiązanych do dyskrecji (np. pracownicy przedsiębiorstwa). Pozostanie
określonych informacji tajemnicą przedsiębiorstwa wymaga, aby przedsiębiorca
podjął działania zmierzające do wyeliminowania możliwości ich dotarcia do osób
trzecich w normalnym toku zdarzeń, bez konieczności podejmowania szczególnych
starań. Wśród tych działań wymienia się konieczność poinformowania pracownika o
poufnym charakterze wiedzy, techniki, urządzenia. Nie oznacza to jednak, że osoby,
które przypadkowo weszły w posiadanie danej informacji, są zwolnione z
obowiązku zachowania tajemnicy. Tajemnicę przedsiębiorstwa należy przy tym
odróżnić od specjalistycznej wiedzy, chociaż granica pomiędzy taką wiedzą
dostępną określonemu kręgowi osób a tajemnicą jest nieostra.
W opinii Sądu Najwyższego w składzie rozpoznającym przedmiotową
sprawę, informacje zawarte w pracy konkursowej przygotowanej przez
interwenienta ubocznego niewątpliwie mogą być uznane za tajemnicę
11
przedsiębiorstwa. Sądy obu instancji wskazały bowiem, że na sporne informacje
składają się opracowane przez wykonawcę na potrzeby zamówienia elementy takie
jak np. opis funkcjonalny systemu, opis techniczny, zastosowana metodologia,
zawierające „know-how” wykonawcy, jak i wykaz sprzętu i licencji zastosowanych
do budowy systemu w ramach oferowanego rozwiązania oraz sposób kalkulacji
ceny oferty, uwzgledniający szczegółowe elementy kosztowe. Charakter tych
informacji niewątpliwie wpisuje się w przedstawiony wyżej sposób rozumienia
tajemnicy przedsiębiorstwa.
Sąd Najwyższy przyjmuje również, że do zastrzeżenia poufności doszło w
sposób prawidłowy. Wynika to nie tylko z takiego zastrzeżenia zawartego w art. 15
umowy z dnia 23 października 2009 r., zawartej pomiędzy Skarbem Państwa –
Ministerstwem […] a Konsorcjum Spółek: P. Sp. z o.o., ale także z wcześniejszego
oświadczenia złożonego przez interwenienta ubocznego razem z pracą
konkursową (k. 95 akt sprawy), w którym stwierdzono, że „informacje zawarte w
niniejszej pracy konkursowej (…) stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa w
rozumieniu art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji”. Oznacza to, że wbrew stanowisku zaprezentowanemu w
ocenianej skardze kasacyjnej nie doszło w sprawie do naruszenia art. 8 ust. 3
ustawy o zamówieniach publicznych z dnia 29 stycznia 2004 r. ze względu na
niezastrzeżenie poufności już w terminie składania ofert lub wniosków, chociaż
uwagę tę należy potraktować jako zawartą na marginesie sprawy ze względu na
niepowołanie art. 8 ust. 3 ustawy o zamówieniach publicznych w podstawach skargi
kasacyjnej, a jedynie wzmiankowanie owego zarzutu w uzasadnieniu skargi.
Również za oczywiście bezpodstawny należy uznać zarzut naruszenia
art. 17 w związku z art. 41 ust. 1 pkt 1 ustawy o prawie autorskim i prawach
pokrewnych przez jego błędną wykładnię skutkującą przyjęciem, iż przeniesienie
całości autorskich praw majątkowych do pracy konkursowej nie powoduje
przeniesienia na nabywcę praw do korzystania i rozporządzania (w szczególności
prawa do swobodnego udostępniania osobom trzecim) elementami pracy
konkursowej stanowiącymi uprzednio tajemnicę przedsiębiorstwa zbywcy
(pierwotnego twórcy).
12
Zgodnie z ustaleniami Sądu drugiej instancji bez znaczenia dla istoty sprawy
pozostaje okoliczność, czy elementy pracy konkursowej mogą być przedmiotem
autorskich praw majątkowych. Kluczowe bowiem jest to, że elementy tej pracy
stanowią - jak wyjaśniono powyżej - tajemnicę przedsiębiorstwa wykonawcy i
zostały wobec nich podjęte niezbędne działania w celu ich nieujawnienia.
Przesłanki te są wystarczające dla oceny zasadności odmowy ich udostępnienia
powodowej spółce. Zdaniem Sądu Okręgowego, zarzut naruszenia art. 17 w zw. z
art. 41 ust. 1 pkt 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie zasługuje
na uwzględnienie. Okoliczność, któremu podmiotowi przysługuje prawo do
dysponowania pracą konkursową pozostaje bez wpływu na fakt, iż elementy tej
pracy podlegają szczególnej ochronie na podstawie przepisów ustawy Prawo
zamówień publicznych, ograniczającej możliwość ich udostępnienia.
Sąd Najwyższy częściowo przychyla się do tej oceny, również uznając
objęcie spornych informacji art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej
za wystarczające do uznania ich za informacje chronione bez względu na to, komu
przysługują ostatecznie majątkowe prawa autorskie do pracy konkursowej.
Pozwany Minister musi respektować zasady wynikające z art. 5 ust. 2 ustawy o
dostępie do informacji publicznej, w tym obowiązek respektowania tajemnicy
przedsiębiorstwa. Te obowiązki są niezależne od nabycia bądź nienabycia praw
autorskich do pracy konkursowej. Dlatego też utożsamianie przeniesienia przez
interwenienta na pozwanego majątkowych prawa autorskich z jednoczesnym
przeniesieniem na pozwanego prawa do swobodnego dysponowania i
rozporządzania tajemnicą przedsiębiorstwa należy uznać za błędne.
Jednak niezależnie od tego stwierdzenia, Sąd Najwyższy wyraża pogląd, że
przedmiotem umowy zawartej przez Ministra z dnia 23 października 2009 r. z
wykonawcą, jak wynika z ustaleń faktycznych Sądu pierwszej instancji, które Sąd
Okręgowy w pełni podzielił i przyjął za własne, było opracowanie produktów
niezbędnych do realizacji Programu e-Podatki, opartych jedynie na założeniach
pracy konkursowej. Jak stanowi preambuła do umowy, zamawiający oczekuje od
wykonawcy otrzymania produktów oraz usług niezbędnych dla realizacji programu
e-Podatki, zgodnie z Koncepcją stanowiącą załącznik F do umowy. Natomiast z
opisu załączników zawartego w art. 20 ust. 10 umowy wynika, że Koncepcja
13
oznacza pracę konkursową. Wynika z tego, że tzw. produkty będące przedmiotem
umowy mają zostać dopiero wykonane na bazie pracy konkursowej, ale z
pewnością nie są z nią tożsame. Zgodnie z art. 8 ust. 2 przedmiotowej umowy w
ramach każdego etapu, z chwilą odbioru przez zamawiającego produktów
stanowiących przedmiot niniejszej umowy, wykonawca przenosi na zamawiającego
bezwarunkowo i na wyłączność, na polach eksploatacji określonych w pkt 8.3, w
ramach wynagrodzenia, o którym mowa w artykule 10, całość przysługujących
wykonawcy autorskich praw majątkowych do produktów stanowiących przedmiot
niniejszej umowy w ramach etapu. Oznacza to, że Minister […] nie nabył na
podstawie umowy praw autorskich do pracy konkursowej w całości, lecz jedynie do
produktów określonych w umowie. Dlatego zastrzeżenie zawarte w art. 15 ust. 3
umowy, zgodnie z którym każda ze stron będzie chronić informacje poufne drugiej
strony przed nieupoważnionym ujawnieniem, jest skuteczne i niezależne od klauzuli
przenoszącej prawa autorskie do produktów opracowanych na podstawie pracy
konkursowej. Zresztą art. 15 ust. 1 pkt f umowy wprost stanowi, ze definicja
poufności nie odnosi się do „informacji zawartych w produktach odebranych przez
zamawiającego, chyba że zamawiający określi je jako poufne”. Na tej właśnie
podstawie pozwany, realizując zapisy ustawy o dostępie do informacji publicznej,
udostępnił zresztą stronie powodowej treść samej umowy, która została zawarta z
wykonawcą (k.25), a także rezultat tej umowy, tj. dokument Koncepcja
Transformacji Polskiej Administracji Podatkowej - Raport Podsumowujący (k. 103).
Kierując się przedstawionymi motywami, Sąd Najwyższy na mocy art. 39814
k.p.c., a w odniesieniu do kosztów postępowania kasacyjnego na podstawie art. 98
§ 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. oraz § 12 ust. 4 w związku z § 5
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z
urzędu oraz § 13 ust. 4 w związku z § 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z
dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
14