Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt SDI 44/14
POSTANOWIENIE
Dnia 12 grudnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Stanisław Zabłocki (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Przemysław Kalinowski
SSN Dorota Rysińska
Protokolant : Anna Kuras
przy udziale Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Naczelnej Rady Adwokackiej
w sprawie adwokata M. Z.
obwinionej o popełnienie przewinienia dyscyplinarnego z art. 80 ustawy z dnia 26
maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (j.t.: Dz. U. z 2014 r., poz. 635) w zw. z § 19
ust. 8 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 12 grudnia 2014 r.
kasacji, wniesionej przez obrońcę obwinionej
od orzeczenia Wyższego Sąd Dyscyplinarnego Adwokatury
z dnia 5 lipca 2014 r.,
utrzymującego w mocy orzeczenie Sądu Dyscyplinarnego Izby Adwokackiej w […]
z dnia 13 stycznia 2014 r.
1) Oddala kasację jako oczywiście bezzasadną;
2) Obciąża obwinioną M. Z. kosztami sądowymi postępowania
kasacyjnego w kwocie 20 (dwadzieścia) złotych.
UZASADNIENIE
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Okręgowej Rady Adwokackiej
obwinił adwokata M. Z. o to, że „działając w imieniu pozwanej w
postępowaniu prowadzonym przed Sądem Okręgowym w W. […], w
2
odpowiedzi na pozew z dnia 2 września 2010 r. zgłosiła dowód z
zeznań świadka adwokata E. M., na okoliczność ujawnienia przez
świadka wiadomości uzyskanych w związku z wykonywaniem przez
świadka zawodu, w szczególności wiadomości uzyskanych w związku z
udzieleniem pomocy prawnej występującemu w sprawie powodowi”, to
jest o popełnienie przewinienia dyscyplinarnego z art. 80 ustawy z dnia
26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (t.j.: Dz. U. z 2014 r., poz. 635)
w zw. z § 19 ust. 8 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu.
Sąd Dyscyplinarny Izby Adwokackiej w […], orzeczeniem z dnia
13 stycznia 2014 r., uznał obwinioną adw. M. Z. za winną zarzucanego
jej przewinienia dyscyplinarnego i na podstawie art. 81 ust. 1 pkt 1
ustawy - Prawo o adwokaturze (dalej w niniejszym uzasadnieniu także
jako : PoA) wymierzył jej karę upomnienia oraz obciążył ją kosztami
postępowania dyscyplinarnego.
Odwołanie, sporządzone osobiście, od powyższego orzeczenia
wniosła obwiniona. Sformułowała ona zarzut obrazy przepisów prawa
materialnego, tj. § 19 ust. 8 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności
Zawodu (dalej w niniejszym uzasadnieniu także jako : ZZEAiGD)
poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu zbyt szerokiej
wykładni terminu „wiadomości związanych z wykonywaniem zawodu”,
co w konsekwencji doprowadziło do uznania, że zgłoszony wniosek
dowodowy w istocie zmierzał do ujawnienia przez adwokata
wiadomości uzyskanych w związku z wykonywaniem przez niego
zawodu.
W konkluzji odwołania, obwiniona wniosła o zmianę
zaskarżonego orzeczenia w całości przez jej uniewinnienie, względnie
o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości i przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.
3
Wyższy Sąd Dyscyplinarny Adwokatury, orzeczeniem z dnia 5
lipca 2014 r., po rozpoznaniu odwołania obwinionej, utrzymał w mocy
zaskarżone orzeczenie, zwalniając jednocześnie obwinioną od
ponoszenia kosztów postępowania za II instancję.
Od powyższego orzeczenia odwoławczego sądu korporacyjnego
kasację wywiódł obrońca obwinionej, zaskarżając je w całości i
zarzucając rażące naruszenie przepisów prawa materialnego, to jest §
19 ust. 8 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu, w zw. z
art. 4 ust. 1 oraz 6 ust. 1 i 3 ustawy – Prawo o adwokaturze, przez:
a. dokonanie błędnej, zbyt szerokiej wykładni terminu „wiadomości
związane z wykonywaniem zawodu”, poprzez objęcie nim wiedzy
adwokata uzyskanej nie w związku, lecz przy okazji wykonywania
zawodu, a mianowicie w związku z działaniem jako pełnomocnik
do dokonania czynności cywilno-prawnej w imieniu klienta, co w
konsekwencji doprowadziło do uznania, że zgłoszony przez
obwinioną wniosek dowodowy zmierzał do ujawnienia przez
adwokata wiadomości uzyskanych w związku z wykonywaniem
przez niego zawodu, oraz
b. błędną interpretację pojęcia „zgłaszać” jako pojedynczego
zachowania pełnomocnika niezależnie od faktycznej możliwości
narażenia innego adwokata na konieczność ujawnienia
wiadomości związanych z wykonywaniem zawodu z uwagi na
faktycznie dokonane w procesie dopuszczalne modyfikacje
wniosku dowodowego.
W konkluzji kasacji, obrońca obwinionej wniósł o zmianę orzeczenia
poprzez uniewinnienie obwinionej od zarzucanego jej czynu oraz
zasądzenie na rzecz obwinionej zwrotu kosztów zastępstwa
adwokackiego według norm przepisanych.
4
Rozpoznając niniejszą kasację zgodnie z regułami
określonymi w art. 536 k.p.k., Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest oczywiście bezzasadna i możliwe było, ze względu
na spełnienie warunków określonych w art. 535 § 3 k.p.k. w zw. z art.
95n PoA, odstąpić od sporządzenia pisemnych motywów
postanowienia o jej oddaleniu. Sąd Najwyższy zdecydował jednak, aby
wyeksponować także na piśmie kilka uwag natury zasadniczej w tym
celu, aby w miarę możliwości zapobiec w przyszłości podobnym
zachowaniom adwokatów, udzielającym pomocy prawnej w charakterze
pełnomocników procesowych stron.
Po pierwsze, zauważyć należy, że nie do zaakceptowania jest
pogląd, przedstawiony w pkt b. petitum kasacji, iż przez „zgłoszenie
dowodu” w rozumieniu § 19 ust. 8 ZZEAiGD należy rozumieć dopiero
ostateczny kształt wniosku dowodowego, po jego wszelkich
ewentualnych modyfikacjach i poprawkach. Zdaniem autora kasacji,
„zgłoszenie wniosku dowodowego należy postrzegać i jako takie
oceniać zgodnie z rzeczywistym przebiegiem zdarzeń, w ramach
których wniosek dowodowy jest składany, a następnie modyfikowany”
(cytat z pkt 2.2. uzasadnienia kasacji). W dalszych wywodach autor
kasacji posuwa się tak daleko, że w zasadzie lansuje tezę, iż wniosek
dowodowy, który został złożony, ale jeszcze przez organ dowodowy nie
został rozpoznany, nie jest tym wnioskiem dowodowym, o którego
naganności mowa jest w § 19 ust. 8 ZZEAiGD, albowiem „w okresie
poprzedzającym rozpoznanie wniosku o przeprowadzenie dowodu
zgłaszający ma możliwość modyfikacji, doprecyzowania czy też
ewentualnego cofnięcia wniosku aż do momentu jego
5
przeprowadzenia” (cytat z dalszego fragmentu pkt 2.2. uzasadnienia
kasacji). Niezasadność, czy wręcz absurdalność takich zapatrywań nie
wymaga szerszej motywacji, zarówno w świetle wykładni językowej, jak
i elementarnych zasad logiki. Nie można modyfikować, czy
doprecyzowywać, a tym bardziej cofać dowodu, który nie został
uprzednio zgłoszony. Zatem wypełnienie ustawowych znamion
przewinienia dyscyplinarnego, polegającego na naruszeniu zakazu
określonego w § 19 ust. 8 ZZEAiGD, należy oceniać w świetle
pierwotnej treści wniosku dowodowego przedstawionego organowi
procesowemu. Dowód, o którego przeprowadzenie wniosła strona w
piśmie procesowym przedłożonym organowi procesowemu, to dowód
„zgłoszony”, w rozumieniu także i § 19 ust. 8 ZZEAiGD. Wszelkie
dalsze zachowania strony, zmierzające do zmodyfikowania treści tzw.
tezy dowodowej, sformułowanej we wniosku lub osłabienia treści
zawartych w uzasadnieniu tego wniosku, czy nawet cofnięcie wniosku,
mogą jedynie wpływać moderująco na ocenę karygodności zachowania
pierwotnego (i tak też zostały w niniejszej sprawie ocenione przez sądy
korporacyjne). Podsumowując, jeżeli z treści pierwotnego wniosku
wynika, że adwokat zgłosił dowód z zeznań świadka, będącego
adwokatem, w celu, o którym mowa jest w § 19 ust. 8 ZZEAiGD in fine,
to spełnione są ustawowe znamiona przewinienia dyscyplinarnego i to
w formie dokonania, a nie usiłowania.
Po drugie, przy prezentowaniu poglądów, iż termin „wiadomości
związane z wykonywaniem zawodu” powinien być na gruncie § 19 ust.
8 ZZEAiGD interpretowany zwężająco (jak czyni to autor kasacji w
wywodach nawiązujących do pkt a jej petitum), adwokaci powinni
pamiętać, że zgodnie z zakazem wykładni homonimicznej i z zasadami
wykładni systematycznej wewnętrznej i zewnętrznej, opowiadają się
6
zatem za takim samym, zwężającym, rozumieniem praktycznie
tożsamego terminu na gruncie § 19 ust. 1 ZZEAiGD, ale co więcej –
postulują zwężające rozumienie tych terminów nie tylko na użytek
„wewnętrzny”, to jest w związku z ich odpowiedzialnością dyscyplinarną
za delikty zawodowe, ale także i na użytek „zewnętrzny”, to jest w
związku z ich możliwością powołania się na konieczność zachowania
tajemnicy związanej z wykonywaniem zawodu w sytuacjach, gdy to
organ procesowy (np. sąd powszechny, prokurator) decydować będzie,
czy jakieś okoliczności objęte są tą tajemnicą.
Po trzecie, niezależnie od uwagi ogólnej zawartej w poprzednim
fragmencie niniejszego uzasadnienia, stwierdzić należy, że w ramach
zarzutu z pkt a petitum kasacji, autor nadzwyczajnego środka
zaskarżenia próbuje kwestionować nie pogląd prawny, który wyrażony
został w prawomocnym orzeczeniu sądu korporacyjnego, ale ustalenia
faktyczne, które legły u podstaw zaprezentowanego w tym orzeczeniu
poglądu. Punktem wyjścia rozważań materialnoprawnych autora kasacji
jest to, że – cyt. „obwiniona wnosiła w ostatecznym (podkreślenie SN)
kształcie wniosku dowodowego o przesłuchanie świadka jedynie na
okoliczność potwierdzenia złożenia przez świadka oświadczenia woli”
(cytat z pkt 2.1. uzasadnienia kasacji), gdy tymczasem prawidłowe
ustalenia faktyczne (których autor kasacji nawet nie próbował
zakwestionować od strony procesowej) nie tylko sądu korporacyjnego
pierwszej, ale także i drugiej instancji, sprowadzają się do tego, iż
„…pierwotny wniosek dowodowy z zeznań adw. E. M. zgłoszony w
odpowiedzi na pozew z 2.09.2010 r. sformułowany został w znacznie
szerszym zakresie niż twierdzenia skarżącej, że miał dotyczyć
wyłącznie potwierdzenia przez świadka będącego adwokatem faktu
złożenia podpisu pod przedmiotowym oświadczeniem. Już z samej
7
treści tezy (oba podkreślenia pochodzą od Wyższego Sądu
Dyscyplinarnego Adwokatury) dowodowej wynika, iż wniosek miał
dotyczyć nie faktu oświadczenia woli ale wprost faktów, o których
wiadomość adw. E. M. powzięła w związku z wykonywaniem zawodu
jako pełnomocnik strony prowadzącej negocjacje dotyczące podziału
majątku” (cytat z k. 3 uzasadnienia orzeczenia WSDA). Sąd Najwyższy
ze swej strony z całą stanowczością podkreśla, że zawarta - w pkt 4a
odpowiedzi na pozew, sporządzonej przez obwinioną - teza dowodowa,
w której mowa jest o tym, że adw. E.M. miałaby zostać przesłuchana
„na okoliczność włączenia składników majątkowych będących
przedmiotem pozwu do majątku wspólnego małżonków oraz na
okoliczność relacji pomiędzy porozumieniem z 28 lutego 2009 r. a
umową małżeńską majątkową i umową częściowego działu majątku
objętego byłą wspólnością ustawową z 22 kwietnia 2009 r.” ,
wzmocniona wywodami zawartymi na str. 4 maszynopisu tego pisma
procesowego, znów z odwołaniem się do tego, że określone fakty
dotyczące rozliczeń majątkowych między małżonkami K. zostaną
potwierdzone przez zgłoszoną w charakterze świadka byłą
pełnomocniczkę R. K., z jednej strony w jednoznaczny sposób
uzasadnia prawidłowość ustaleń faktycznych i poczynionych w oparciu
o te ustalenia ocen prawnych, leżących u podstaw zaskarżonego
kasacją orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Adwokatury, z
drugiej zaś strony pokazuje, jak instrumentalnie zostały skonstruowane
zarzuty skargi kasacyjnej.
Opisane wyżej uwarunkowania zadecydowały o oddaleniu kasacji
wniesionej w niniejszej sprawie, jako oczywiście bezzasadnej.
8