Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 367/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 16 grudnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Roman Sądej (przewodniczący)
SSN Kazimierz Klugiewicz
SSN Andrzej Stępka (sprawozdawca)
Protokolant Katarzyna Wełpa
w sprawie M. K.
w przedmiocie wyroku łącznego,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w trybie art. 535 § 5 k.p.k., bez udziału stron
na posiedzeniu w dniu 16 grudnia 2014 r.,
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego,
od wyroku łącznego Sądu Rejonowego w L. z dnia 19 marca 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i na podstawie art. 572 k.p.k.
postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego umarza,
a kosztami procesu w sprawie obciąża Skarb Państwa.
UZASADNIENIE
M. K. został skazany prawomocnymi wyrokami:
- Sądu Wojewódzkiego z dnia 29 listopada 1996 r., sygn. akt III K 136/95, za
występek z art. 210 § 2 d. k. k. w zw. z art. 60 § 1 d.k.k., na karę 5 lat i 6 miesięcy
pozbawienia wolności;
- Sądu Rejonowego z dnia 18 lipca 2000 r., sygn. akt II K 123/00, za występek z art.
278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k., popełniony w dniu 26
2
listopada 1999 r., na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym
zawieszeniem wykonania tej kary na okres 4 lat;
- Sądu Rejonowego z dnia 11 października 2000 r., sygn. akt II K 224/00,
za występek z art. 278 § 3 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełniony w dniu 15
października 1999 r., na karę 1 roku pozbawienia wolności;
- Sądu Okręgowego z dnia 29 listopada 2005 r., sygn. akt III K 143/05, za zbrodnię
z art. 148 § 1 k.k. popełnioną w dniu 30 listopada 2004 r., na karę 15 lat
pozbawienia wolności.
Rozpoznając sprawę o wydanie wyroku łącznego, Sąd Rejonowy wyrokiem
łącznym z dnia 19 marca 2014 r., w sprawie II K 1101/13, rozstrzygnął w ten
sposób, że:
- na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. orzeczone wobec skazanego M. K.
wyrokami Sądu Rejonowego w sprawie II K 123/00 oraz Sądu Rejonowego w
sprawie II K 224/00 kary połączył i wymierzył karę łączną 2 lat pozbawienia
wolności;
- na podstawie art. 577 k.p.k. na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia
wolności zaliczył okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie o sygn. akt
II K 224/00 Sądu Rejonowego, od dnia 29 sierpnia 2000 r. do dnia 11 października
2000 r., a nadto zaliczył okresy odbywania kar pozbawienia wolności w sprawach
podlegających łączeniu;
- na podstawie art. 572 k.p.k. umorzył postępowanie w przedmiocie objęcia
wyrokiem łącznym kar orzeczonych w sprawach III K 136/95 i III K 143/05.
Ponieważ przedmiotowy wyrok łączny nie został zaskarżony przez żadną ze
stron, uprawomocnił się w dniu 27 marca 2014 r.
Kasację od tego wyroku na korzyść skazanego K. wniósł w trybie art. 521 § 1
k.p.k. Prokurator Generalny. Na podstawie art. 523 § 1 k.p.k. i art. 526 § 1 k.p.k.
zarzucił Sądowi Rejonowemu rażące i mające istotny wpływ na orzeczenie,
naruszenie prawa materialnego, to jest art. 85 k.k., polegające na połączeniu
jednostkowych kar pozbawienia wolności orzeczonych wobec M. K. wyrokami Sądu
Rejonowego z dnia 18 lipca 2000 r., w sprawie II K 123/00 oraz Sądu Rejonowego
z dnia 11 października 2000 r., w sprawie II K 224/00 i orzeczenie kary łącznej 2 lat
pozbawienia wolności, mimo braku przesłanek określonych w tym przepisie, z
3
uwagi na uprzednie zatarcie skazania w sprawie Sądu Rejonowego o sygnaturze
akt II K 123/00.
W konkluzji Prokurator Generalny wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
na podstawie art. 572 k.p.k. umorzenie postępowania w przedmiocie wydania
wyroku łącznego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest oczywiście zasadna, co powoduje jej uwzględnienie w całości
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
Wyrok łączny Sądu Rejonowego został wydany z rażącym naruszeniem
prawa materialnego wskazanym w zarzucie kasacji, gdyż Sąd ten błędnie uznał, że
zachodzą przesłanki określone w art. 85 k.k. do objęcia tym wyrokiem
jednostkowych skazań w sprawach II K 123/00 i II K 224/00. W efekcie połączył
karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczoną przez Sąd Rejonowy w
sprawie II K 123/00 z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby
wynoszący 4 lata, z karą jednostkową 1 roku pozbawienia wolności wymierzoną
wyrokiem Sądu Rejonowego w sprawie akt II K 224/00. Wydając wyrok łączny Sąd
Rejonowy nie dostrzegł, że skazanie w sprawie Sądu Rejonowego o sygn. akt II K
123/00, nie mogło być brane pod uwagę przy orzekaniu w przedmiocie wyroku
łącznego, z powodu uprzedniego zatarcia z mocy prawa. Sąd omyłkowo przyjął, że
w sprawie tej zarządzono wykonanie kary pozbawienia wolności. Trzeba podkreślić,
że postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2014 r., w przedmiotowej sprawie o
sygnaturze II K 1101/13, Sąd Rejonowy sprostował oczywistą omyłkę pisarską w
ten sposób, że z wyroku łącznego usunął błędny zapis, jakoby w sprawie II K
123/00 Sądu Rejonowego, postanowieniem tego Sądu z dnia 2 grudnia 2002 roku,
doszło do zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności, uprzednio
warunkowo zawieszonej.
Skoro wyrok Sądu Rejonowego w sprawie II K 123/00 stał się prawomocny w
dniu 27 lipca 2000 r., to z tą chwilą rozpoczął bieg czteroletni okres próby ustalony
wobec skazanego. Ponieważ wykonanie orzeczonej kary nie zostało zarządzone
ani w okresie próby, ani w ciągu kolejnych 6 miesięcy, zatem stosownie do
dyspozycji art. 76 § 1 k.k., w dniu 27 stycznia 2005 roku nastąpiło zatarcie
przedmiotowego skazania z mocy prawa. Trafnie podniesiono w kasacji, że
4
sytuacja ta uniemożliwiała objęcie wyrokiem łącznym skazania w sprawie II K
123/00 Sądu Rejonowego mimo, iż czyny, za które M. K. został skazany tym
wyrokiem, pozostawały formalnie w realnym zbiegu z przestępstwem objętym
wyrokiem Sądu Rejonowego o sygn. akt II K 224/00.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że wyrok
skazujący na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania, które to skazanie wobec upływu okresu próby i dalszych 6 miesięcy
uległo zatarciu, nie może być brany pod uwagę przy łączeniu kar w wyroku łącznym.
W wyniku zatarcia skazania następuje bowiem stan swoistej fikcji prawnej, która
powoduje, iż za niebyłe uważa się nie tylko skazanie, ale również samo popełnienie
przestępstwa, co powoduje brak warunków określonych w art. 85 k.k. do
orzeczenia kary łącznej (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 18 czerwca 2009 r.,
IV KK 164/09, Lex Nr 512114; 9 grudnia 2009 r., V KK 303/09, Lex Nr 553740; 16
lipca 2013 r., III KK 197/13, Lex Nr 1335579).
Podkreślić również wypada, iż zasada wyrażona w przepisie art. 108 k.k. nie
rozciąga się na skazanie z warunkowym zawieszeniem wykonania kary
pozbawienia wolności, gdyż przepis art. 76 § 1 k.k. jest przepisem szczególnym w
stosunku do ogólnych rozwiązań zawartych w rozdziale XII Kodeksu karnego.
Jeżeli więc w okresie wskazanym w art. 76 § 1 k.k. nie dojdzie do zarządzenia
wykonania kary, to nawet popełnienie w okresie próby nowego przestępstwa
pozostanie bez wpływu na zatarcie skazania, stosownie do treści art. 76 § 1 i 2 k.k.
(por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 29 sierpnia 2013 r., IV KK 168/13, OSNKW
2013, z. 12, poz. 107; 17 maja 2000 r., V KKN 104/00, Lex Nr 50954;
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 1997 r., I KZP 42/96, Prok. i Pr.
1997, nr 5, poz. 2).
Rażące naruszenie wskazanych w kasacji przepisów miało istotny wpływ na
treść wyroku łącznego, gdyż objęcie nim wyroku, w którym skazanie uległo zatarciu,
spowodowało wymierzenie łącznej kary pozbawienia wolności w rozmiarze
znacznie surowszym w stosunku do podlegającej wykonaniu kary jednostkowej ze
sprawy Sądu Rejonowego o sygn. akt II K 224/00, w której orzeczono ją w
wysokości 1 roku pozbawienia wolności. W rezultacie skazany odbywałby również
5
znaczną część kary orzeczonej w sprawie, w której doszło już do zatarcia skazania
z mocy prawa.
Mając zatem powyższe okoliczności na uwadze, Sąd Najwyższy uchylił
zaskarżony wyrok łączny i na podstawie art. 572 k.p.k. umorzył postępowanie w
przedmiocie wydania wyroku łącznego, gdyż wobec zatarcia z mocy prawa
skazania w sprawie II K 123/00, nie zachodzą przesłanki określone w art. 85 k.k.
O kosztach procesu w sprawie orzeczono na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k.
w zw. z art. 638 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k., obciążając nimi Skarb Państwa.
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13