Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 118/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Roman Kuczyński (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Halina Kiryło
SSN Romualda Spyt
w sprawie z wniosku R. G.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o świadczenie rehabilitacyjne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 13 stycznia 2015 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy od wyroku Sądu Okręgowego w W.
z dnia 19 grudnia 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 9 października 2013 r. Sąd Rejonowy – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu odwołania wnioskodawcy R. G. od
decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 marca 2013 r. o świadczenie
2
rehabilitacyjne oddalił odwołanie wnioskodawcy. Powyższe orzeczenie oparte
zostało o następujący stan faktyczny: wnioskodawca przebywał na długotrwałych
zwolnieniach lekarskich od dnia 14 sierpnia 2012 r. do dnia 22 lutego 2013 r.,
wykorzystując 182-dniowy okres zasiłkowy. W dniu 17 stycznia 2013 r. złożył do
strony pozwanej wniosek o świadczenie rehabilitacyjne. Orzeczeniem z dnia 20
lutego 2013 r. Lekarz Orzecznik ZUS ustalił, że nie jest on niezdolny do pracy i w
związku z tym brak jest okoliczności uzasadniających ustalenie uprawnień do
świadczenia rehabilitacyjnego. Następnie Komisja Lekarska ZUS wydała w dniu 13
marca 2013 r. orzeczenie, w którym ustaliła, że wnioskodawca nie jest niezdolny do
pracy. Na tej podstawie organ rentowy decyzją z dnia 15 marca 2013 r. odmówił
wnioskodawcy prawa do świadczenia rehabilitacyjnego. Biegli sądowi z zakresu
ortopedii, neurologii i chorób wewnętrznych rozpoznali u wnioskodawcy: zmiany
zwyrodnieniowo-dyskopatyczne kręgosłupa z nawracającym zespołem bólowym
bez upośledzenia funkcji i objawów ubytkowych neurologicznych; nadciśnienie
tętnicze I stopnia wg WHO. Biegli sądowi stwierdzili, że wnioskodawca od dnia 23
lutego 2013 r. był zdolny do pracy na poziomie posiadanych kwalifikacji. Biegli
zaznaczyli, że oni jak i lekarze ZUS oceniają zdolność do pracy w odniesieniu do
kwalifikacji zawodowych i stanu zdrowia badanego, zaś lekarze medycyny pracy w
odniesieniu do konkretnego stanowiska pracy, stąd różnica orzeczeń. Przy tak
ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy oddalił odwołanie wnioskodawcy
ponieważ zgodnie z treścią przepisu art. art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca
1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.), świadczenie
rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku
chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja
lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy.
Wnioskodawca w apelacji zarzucił, że Sąd Rejonowy przeprowadzając
postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie dopuścił opinie sądowo-lekarską z
dnia 17 czerwca 2013 r. sporządzoną przez biegłych sądowych z zakresu
neurologii, chorób wewnętrznych i gastroentrologii i specjalisty chirurga, która w
jego ocenie, nie uwzględniła wyników badań: TK z dnia 08.12.2011 r. i MR z dnia
14.07.2012 r. Wnioskodawca zarzucił nietrafną analizę tych badań przez biegłych
3
sądowych. Wskazał, na sprzeczność decyzji jakie otrzymał, tj. na decyzję lekarza
medycyny pracy, która nie dopuszcza go do pracy i na decyzję komisji lekarskiej
ZUS stwierdzającej, że jest zdolny do wykonywania pracy.
Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 19 grudnia 2013 r. oddalił apelację
ubezpieczonego. Ponownie analizując postępowanie dowodowe przeprowadzone
w przedmiotowej sprawie Sąd stwierdził, że z wnioskodawcą został
przeprowadzony przez biegłych sądowych wywiad i szczegółowe badanie
neurologiczne, internistyczne oraz ortopedyczne. Podczas badania ortopedycznego
wnioskodawca okazał: RTG kręgosłupa szyjnego (23.03.2013 r.) gdzie stwierdzono
niewielkie zmiany zwyrodnieniowe, dyskopatię C6/C7. RTG kręgosłupa piersiowego
(23.03.2013 r.) dyskopatie wielopoziomową Th7-Th11, mierne zmiany
zwyrodnieniowe. Powołani biegli wskazali, że wnioskodawca był od dnia
23.02.2013 r. zdolny do pracy w odniesieniu do posiadanych przez niego
kwalifikacji. Odnośnie wskazanych w apelacji przez wnioskodawcę problemów z
nadciśnieniem biegli wskazali w swojej opinii, że nadciśnienie tętnicze jest
niepowikłane, wymaga systematycznej kontroli i leczenia i nie wpływa w sposób
istotny, w tym stopniu zaawansowania, na zdolność do pracy badanego. Ponadto
biegli stwierdzili, że wynik przeprowadzonego przez nich badania i stwierdzony stan
czynnościowy wnioskodawcy jest zasadniczo zbieżny z opisanym w dniu
13.03.2013 r. przez komisję lekarską ZUS - takie same są też wnioski orzecznicze.
Biorąc to stwierdzenie pod uwagę Sąd Okręgowy ustalił, że biegli uwzględnili w
swojej opinii z dnia 17.06.2013 r. badania TK z dnia 08.12.2011 r. i MR z dnia
16.07.2012 r., których opis znajduje się w Dokumentacji Orzeczniczo - Lekarskiej
ZUS. Biegli w swojej opinii odnieśli się także do zastrzeżeń wnioskodawcy
odnośnie sprzeczności decyzji jakie otrzymał tj. decyzji lekarza medycyny pracy,
która nie dopuszcza go do pracy i decyzji komisji lekarskiej ZUS stwierdzającej, że
jest zdolny do wykonywania pracy. Wyjaśnili że: „Biegli i lekarze ZUS oceniają
zdolność do pracy w odniesieniu do kwalifikacji zawodowych i stanu zdrowia
badanego, zaś lekarze medycyny pracy w odniesieniu do konkretnego stanowiska
pracy, stąd różnica orzeczeń.” Biorąc powyższe pod uwagę zdaniem Sądu
Okręgowego powyższa opinia z dnia 17.06.2013 r. zasługuje na uwzględnienie.
W tej sytuacji Sąd stwierdził, że brak było podstaw do uwzględnienia apelacji
4
wnioskodawcy wobec prawidłowo przeprowadzonego postępowania dowodowego
przez Sąd Rejonowy i zgodnie z przepisem art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca
1999 r. o świadczeniach rehabilitacyjnych nie przysługuje wnioskodawcy takie
świadczenie wobec opinii biegłych stwierdzającej zdolność wnioskodawcy od dnia
23.02.2013 r. do pracy na poziomie posiadanych kwalifikacji.
W skardze kasacyjnej ubezpieczony zaskarżył wyrok Sądu Okręgowego z
dnia 19 grudnia 2013 r. w całości, opierając skargę na podstawie naruszenia prawa
materialnego poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, tj.: art. 18
ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z
ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (j.t. Dz.U. z 2014 r.,
poz. 159), poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że ubezpieczonemu nie
przysługuje prawo do świadczenia rehabilitacyjnego, gdyż odzyskał zdolność do
pracy „na poziomie posiadanych kwalifikacji” oraz że bez znaczenia jest w tym
względzie to, że nadal jest niezdolny do podjęcia pracy na konkretnym, dotychczas
zajmowanym stanowisku, podczas gdy prawidłowa wykładnia wskazanego przepisu
prowadzi do wniosku, że świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu,
który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy
dotychczasowej, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
takiej zdolności. Mając powyższe na uwadze powód wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy sądowi drugiej instancji do
ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda
kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm
przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie. Wykładnia gramatyczna
art. 18 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z
ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wyraźnie wskazuje,
że świadczenie rehabilitacyjne jest swego rodzaju kontynuacją zasiłku
chorobowego (przez okres nie dłuższy niż 12 miesięcy) w tym znaczeniu, że prawo
do niego można nabyć tylko wówczas, gdy ustawowy okres pobierania zasiłku
5
chorobowego został już wyczerpany, a osoba pobierająca dotychczas zasiłek
chorobowy jest nadal niezdolna do pracy. Świadczenie rehabilitacyjne jest
„świadczeniem na dokończenie leczenia”, jego przyznanie ma służyć odzyskaniu
zdolności do pracy dotychczasowej w sytuacji, w której dalsze leczenie lub
rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie tej zdolności w okresie nie dłuższym niż
12 miesięcy. Celem tego świadczenia jest zaś zapewnienie osobie uprawnionej
źródła przychodu w sytuacji, w której najczęściej dochodzi do rozwiązania z nią
stosunku pracy przez pracodawcę (por. art. 53 k.p.), a osoba ta z powodu
niezdolności do pracy, pracy tej świadczyć nie może. Sąd rozpoznając niniejsza
sprawę pominął ochronę stosunku pracy wynikającą z art. 53 k.p. Okres ochrony,
którego pracodawca nie może skrócić, został w tym przepisie określony w ścisłej
korelacji z systemem świadczeń przysługujących choremu pracownikowi.
Pracownik z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby pobiera najpierw
wynagrodzenie, następnie zasiłek chorobowy, a po wyczerpaniu zasiłku
chorobowego uzyskuje prawo do świadczenia rehabilitacyjnego. To ostatnie
świadczenie - stosownie do art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o
świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i
macierzyństwa (tekst jednolity: Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 ze zm.) -
przysługuje jeżeli ubezpieczony po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal
niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie
zdolności do pracy; świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny
do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.
Przepis art. 53 k.p. upoważnia pracodawcę do rozwiązania umowy o pracę bez
wypowiedzenia w razie dłuższej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w
pracy. Okolicznością, która uzasadnia rozwiązanie umowy w tym trybie jest między
innymi niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby, jeżeli trwa ona dłuższy
czas niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz
świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące (art. 53 § 1 pkt 1 lit. b).
Rozwiązanie umowy nie może nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy w
związku z ustaniem przyczyny niezdolności do pracy (art. 53 § 3). Z treści
powołanego ostatnio przepisu wynika, że uprawnienie do rozwiązania umowy bez
wypowiedzenia ustaje, jeśli pracownik stawi się do pracy będąc zdolnym do jej
6
wykonywania w znaczeniu posiadania (odzyskania) rzeczywistej zdolności do
pracy, tej którą utracił z powodu choroby. Odzyskanie zdolności do pracy musi
dotyczyć pracy (stanowiska), w zakresie której uprzednio została orzeczona
niezdolność do pracy, a nie zdolności do jakiejkolwiek innej pracy. Wynika to z
brzmienia art. 53 § 3 k.p., który odwołuje się wprost do przyczyny nieobecności w
pracy; tą zaś jest niezdolność do pracy wskutek choroby odniesiona do pracy
(stanowiska) wykonywanej przed zachorowaniem. Mając powyższe na uwadze
stwierdzić należy, że wykładnia funkcjonalna omawianego art. 18 ustawy musi
prowadzić do wniosku, że tak rozumiana niezdolność do pracy jako przesłanka
nabycia prawa do świadczenia rehabilitacyjnego musi dotyczyć pracy (stanowiska),
w zakresie której uprzednio została orzeczona niezdolność do pracy, a nie
zdolności do jakiejkolwiek innej pracy. Innymi słowy przepis ten stanowi o
niezdolności do pracy wskutek choroby odniesionej do pracy (stanowiska)
wykonywanej przed zachorowaniem. Sąd drugiej instancji w niniejszej sprawie
dokonał ustalenia i oceny wszystkich okoliczności istotnych dla sprawy na
podstawie opinii biegłych, które nie dawały wystarczających podstaw do dokonania
prawnej oceny, czy ubezpieczony spełnił przesłanki warunkujące przyznanie mu
świadczenia rehabilitacyjnego z art. 18 powołanej ustawy. Powyższe opinie nie były
wystarczające do dokonania oceny - w oparciu powołany przepis - stanu zdrowia
ubezpieczonego, potrzeby dalszego leczenia lub rehabilitacji, które to czynności
rokują odzyskanie zdolności do pracy na konkretnym, dotychczas zajmowanym
stanowisku. W niniejszej sprawie biegli dokonali oceny stanu zdrowia według
zasad, które stosuje się prze ubieganiu się o świadczenie rentowe, gdzie oceniają
zdolność do pracy w odniesieniu do kwalifikacji zawodowych i stanu zdrowia
badanego. W niniejszej sprawie zgodnie z opinią biegłego medycyny pracy
ubezpieczony nadal jest niezdolny do podjęcia pracy na konkretnym, dotychczas
zajmowanym stanowisku.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
7