Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 411/14
POSTANOWIENIE
Dnia 30 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Skoczkowska (przewodniczący)
SSN Andrzej Ryński
SSN Andrzej Stępka (sprawozdawca)
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k., bez udziału stron,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 30 stycznia 2015 r.,
sprawy M. P.
w przedmiocie zmiany orzeczonej kary pozbawienia wolności,
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego, od
prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w G. z dnia 6 lutego 2014 r.,
p o s t a n o w i ł
uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać Sądowi
Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy w G. wyrokiem z dnia 19 marca 2008 r., uznał M. P. za
winnego tego, że w dniu 12 grudnia 2007 r. w G., dokonał zaboru w celu
przywłaszczenia wody toaletowej 200 ml Aqua Georgio Armani o wartości 390 zł,
czym działał na szkodę firmy S.– a więc uznano go winnym przestępstwa z art. 278
§ 1 k.k. i na mocy tego przepisu oraz art. 33 § 1 - 3 k.k., Sąd skazał go na karę 1
roku pozbawienia wolności i grzywnę w wysokości 40 stawek dziennych, przy
ustaleniu, że wysokość jednej stawki wynosi 10 zł. Nadto na mocy art. 69 § 1 i 2 k.k.
i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo
zawiesił na okres próby wynoszący 5 lat. Ponieważ wyrok ten nie został zaskarżony
przez strony postępowania, uprawomocnił się w dniu 27 marca 2008 r. (k. 60).
2
Postanowieniem z dnia 2 marca 2010 r. Sąd Rejonowy, zarządził na
podstawie art. 75 § 1 k.k. wobec M. P. wykonanie kary roku pozbawienia wolności
orzeczonej w/w wyrokiem. Orzeczenie to uprawomocniło się w dniu 18 marca 2010
r.
W związku z wejściem w życie części przepisów ustawy z dnia 27 września
2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych
ustaw (Dz. U. z dnia 25 października 2013 r., poz. 1247), zwanej dalej także ustawą
nowelizującą, Sąd Rejonowy, stosownie do dyspozycji art. 50 tej ustawy, skierował
sprawę na posiedzenie celem rozważenia potrzeby dokonania określonych w tym
przepisie przekształceń w zakresie wymiaru kary. Postanowieniem z dnia 6 lutego
2014 r. Sąd uznał, że brak jest podstaw do zamiany kary 1 roku pozbawienia
wolności na karę 30 dni aresztu. Postanowienie to nie zostało zaskarżone przez
strony i uprawomocniło się w dniu 22 lutego 2014 r. (k. 82).
W uzasadnieniu postanowienia Sąd wskazał, że w myśl art. 2 pkt 4 w/w
ustawy, zmianie uległ przepis art. 119 § 1 k.w., zaś na mocy art. 2 pkt 2 dodano
nowy przepis art. 47 § 9 k.w., według którego minimalnym wynagrodzeniem jest
wynagrodzenie za pracę ustalane na podstawie ustawy z dnia 10 października
2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Sąd Rejonowy stwierdził przy tym,
iż przepisy art. 2 i 50 ustawy nowelizującej nie precyzują jednak, czy przy ustalaniu
wartości skradzionego mienia należy brać pod uwagę minimalne wynagrodzenie z
daty czynu, z daty orzekania, czy też z daty wejścia w życie tej ustawy. W
przekonaniu Sądu, przy analizie kwestii, czy czyn objęty prawomocnym wyrokiem
skazującym za przestępstwo przeciwko mieniu na karę pozbawienia wolności,
według tej ustawy stanowi wykroczenie, należy uwzględniać wynagrodzenie
minimalne za pracę z daty czynu, nie zaś z daty orzekania, czy z daty wejście w
życie tej ustawy. Zwrócił Sąd uwagę, że w przedmiotowej sprawie skazanemu P.
przypisano przestępstwo popełnione w dniu 12 grudnia 2007 roku, a wówczas
minimalne wynagrodzenie za pracę wynosiło 937 zł, zaś 1/4 tej sumy to kwota
234,25 zł.
Od powyższego orzeczenia kasację na korzyść skazanego złożył Prokurator
Generalny, który na zasadzie art. 523 § 1 k.p.k., art. 526 § 1 k.p.k. oraz art. 537 § 1
i 2 k.p.k., zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść postanowienia naruszenie
3
przepisu prawa karnego materialnego, a mianowicie art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 27
września 2013 roku o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz
niektórych innych ustaw, polegające na odmowie dokonania zamiany wobec
skazanego kary 1 roku pozbawienia wolności orzeczonej na mocy prawomocnego
wyroku Sądu Rejonowego w G. z dnia 19 marca 2008 r., w sprawie XI K …/08, na
karę 30 dni aresztu, w sytuacji, gdy istniały ku temu przesłanki określone w
powołanym przepisie, ponieważ czyn objęty przedmiotowym wyrokiem według tej
ustawy stanowił wykroczenie.
W konkluzji Prokurator Generalny wniósł o uchylenie postanowienia i
przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy rozważył, co następuje.
Kasacja Prokuratora Generalnego wniesiona na korzyść skazanego P.
okazała się oczywiście zasadna, dlatego podlegała uwzględnieniu na posiedzeniu
w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
W dniu 9 listopada 2013 r., na podstawie art. 56 pkt 1 ustawy z dnia 27
września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych
innych ustaw, weszła w życie część przepisów tej ustawy, a w szczególności jej art.
2 i art. 50. Przepis art. 2 pkt 4 znowelizował art. 119 k.w., zmieniając wartość
graniczną szkody decydującą o tym, kiedy kradzież stanowiącą tzw. czyn
przepołowiony, należy kwalifikować, jako wykroczenie z art. 119 k.w., a kiedy jako
przestępstwo z art. 278 § 1 lub § 3 k.k., poprzez odniesienie jej do 1/4 minimalnego
wynagrodzenia za pracę, w miejsce dotychczas funkcjonującego wyznacznika
kwotowego usytuowanego na poziomie nie przekraczającym 250 zł. Natomiast
przepis art. 2 pkt 2 dodał do art. 47 k.w. § 9, który precyzuje pojęcie minimalnego
wynagrodzenia użyte m.in. w dyspozycji art. 119 k.w., ograniczając je do
wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie ustawy z dnia 10 października
2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679, z 2004 r.
Nr 240, poz. 2407 oraz z 2005 r. Nr 157, poz. 1314). Z kolei art. 50 ustawy
nowelizującej nakazuje sądom w odniesieniu do czynów objętych prawomocnymi
wyrokami skazującymi za przestępstwo badać, czy według tej ustawy nie stanowią
one wykroczenia i w przypadku pozytywnej weryfikacji dokonywać zamiany
4
orzeczonej kary według zasad określonych w tym przepisie (art. 50 ust. 1 i 2
ustawy).
Rację ma skarżący, iż w przypadku przestępstwa z art. 278 § 1 k.k.
popełnionego przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 27 września 2013 r. o
zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, za
które prawomocnie orzeczono określone kary, analizę wartości granicznej mienia
stanowiącego przedmiot kradzieży dla celów kontrawencjonalizacji, w myśl art. 119
§ 1 k.w, w brzmieniu nadanym tą ustawą, należy odnosić do 1/4 minimalnego
wynagrodzenia, jednak nie z chwili popełnienia czynu zabronionego, jako to przyjął
Sąd Rejonowy, a z daty wejścia w życie ustawy z dnia 27 września 2013 r. Wartość
ta wynosi 400 zł, bowiem zgodnie z § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14
września 2012 r. w sprawie minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2013 r. (Dz. U.
z dnia 17 września 2012 r., poz. 1026), wydanym na podstawie art. 2 ust. 5 ustawy
z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, od dnia 1
stycznia 2013 r. wynagrodzenie to ustalone zostało w wysokości 1.600 zł.
Ponieważ art. 50 w/w ustawy dotyczy orzeczeń, które uprawomocniły się
przed wejściem w życie ustawy nowelizującej z dnia 27 września 2013 r., to zmiana
ustawy, mocą której dane zachowania będące wcześniej przestępstwami stanowią
obecnie wykroczenia nie powoduje, iż możliwa jest zmiana oceny prawnej czynu
ustalonego w prawomocnym wyroku, a więc że następuje "przekształcenie" owego
przestępstwa w wykroczenie (zob. uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 27 września
1985 r., VI KZP 25/85, OSNKW 1986, z. 3-4, poz. 19; z dnia 30 kwietnia 2014 r., I
KZP 6/14, OSNKW 2014, z. 6, poz. 47). Zatem, przekwalifikowanie czynu z
kategorii przestępstw do wykroczeń w trybie art. 50 ustawy nie powoduje zmiany
charakteru prawomocnego skazania, które w dalszym ciągu jest skazaniem za
przestępstwo, a modyfikuje jedynie wymiar kary, jej wykonanie oraz przedawnienie
wykonania kary i zatarcie ukarania według zasad przewidzianych w Kodeksie
wykroczeń. Dlatego też przyjęty w art. 50 model kontrawencjonalizacji
ograniczający się do przekształceń prawomocnego wyroku w zakresie orzeczenia o
karze, nie uzasadnia stosowania ustawy nowelizującej z dnia 27 września 2013 r.
wstecz, poprzez dokonanie oceny znamion znowelizowanego art. 119 k.w., przez
pryzmat przepisów określających minimalne wynagrodzenie za pracę w dacie
5
popełnienia czynu, ponieważ w tym czasie obowiązywał inny stan prawny, który
został uwzględniony przez Sąd orzekający o odpowiedzialności sprawcy i ta ocena
zyskała przymiot prawomocności.
Mając na uwadze powyższe rozważania trzeba stwierdzić, że wysokość
szkody wyrządzonej czynem skazanego P., objętym przedmiotowym
prawomocnym wyrokiem skazującym, wynosiła 390 zł, a więc w dacie wejścia w
życie w/w ustawy z dnia 27 września 2013 r. kształtowała się poniżej kwoty 400 zł,
stanowiącej 1/4 minimalnego wynagrodzenia za pracę. Okoliczność ta uzasadniała
zamianę prawomocnie orzeczonej wobec skazanego kary 1 roku pozbawienia
wolności na karę 30 dni aresztu, gdyż do dokonania takiego przekształcenia kary
obligował art. 50 ust. 1 ustawy nowelizującej. Ponieważ Sąd Rejonowy odmówił
dokonania zamiany orzeczonej kary, tym samym dopuścił się rażącego naruszenia
prawa materialnego wskazanego w kasacji, co miało w sposób oczywisty istotny
wpływ na treść orzeczenia.
Z tych powodów na podstawie art. 537 § 2 k.p.k. Sąd Najwyższy
uwzględniając kasację Prokuratora Generalnego uchylił zaskarżone postanowienie
i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. Rozpoznając
sprawę ponownie Sąd uwzględni przedstawione wyżej zapatrywania prawne
dotyczące kontrawencjonalizacji przewidzianej w art. 50 ustawy nowelizującej z
dnia 27 września 2013 r. Nadto z uwagi na treść art. 50 ust. 4 tej ustawy rzeczą
Sądu będzie rozważenie, jak na sytuację prawną skazanego, rzutuje data
uprawomocnienia się wyroku skazującego, a w szczególności odniesienie się do
problemu przedawnienia wykonania kary w kontekście dyspozycji art. 45 § 3 k.w.
oraz w relacji do art. 15 § 4 k.k.w., przewidującego wstrzymanie biegu
przedawnienia w przypadku wykonywania orzeczonej kary pozbawienia wolności.