Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 183/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 29 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Waldemar Płóciennik (przewodniczący)
SSN Włodzimierz Wróbel (sprawozdawca)
SSA del. do SN Piotr Mirek
Protokolant Ewa Oziębła
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Krzysztofa Parchimowicza,
w sprawie M. K.
skazanego z art. 291 § 1 k.k. i in.,
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 29 stycznia 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w W.
z dnia 21 stycznia 2014 r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego z dnia 12
listopada 2012 r.,
1. w odniesieniu do M. K. uchyla rozstrzygnięcia zawarte w
pkt. 2 zaskarżonego wyroku dotyczące skazania za przestępstwo
z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. oraz w pkt 5 i sprawę w tym
zakresie przekazuje Sądowi Okręgowemu w W. do ponownego
rozpoznania w postępowaniu odwoławczym;
2. na podstawie art. 435 k.p.k. w zw. z art. 536 k.p.k. uchyla
zaskarżony wyrok w odniesieniu do:
2
a) M. Z. - pkt 1
b) J. G. i T. G. - pkt 3, w zakresie skazania za przestępstwo z
art. 291 § 1 k.k., art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 291 § 1 k.k. w zw. art.
12 k.k.,
c) J. G. - pkt. 4, w zakresie skazania za przestępstwo z art.
291 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. ,
d) M. Z., J. G. i T. G. - pkt 5,
i sprawę w tym zakresie przekazuje Sądowi Okręgowemu do
ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym;
3. zarządza zwrot M. K. uiszczonej opłaty od kasacji.
UZASADNIENIE
Wyrokiem Sądu Rejonowego w W. z dnia 12 listopada 2012 r. M. K. został
uznany winnym popełnienia czynów:
z art. 291 § 1 k.k. polegającego na tym, że w dniu 7 marca 2006 r., w
nieustalonym miejscu, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, działając wspólnie i
w porozumieniu z J. G. przyjął od nieustalonej osoby samochód osobowy marki Fiat
Siena […] o wartości 11.100 zł pochodzący z kradzieży z włamaniem popełnionej w
dniu 7 marca 2006 r. na szkodę L. R., który następnie dostarczył T.G. i J. G. celem
jego demontażu na części i dalszej ich sprzedaży,
z art. 279 § 1 k.k. polegającego na tym, że w dniu 15 marca 2006 r. w W., po
uprzednim wyłamaniu wkładki zamka w drzwiach, zerwaniu stacyjki zapłonu i
blokady kierownicy zabrał w celu przywłaszczenia samochód osobowy marki Fiat
Palio Weekend […] o wartości 9.000 zł. na szkodę A. K. i P. K.,
za które wymierzono mu karę łączną 2 lat pozbawienia wolności i stu stawek
dziennych grzywny po 50 zł każda.
Wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 21 stycznia 2014 r. wyrok w odniesieniu
do M. K. zmieniono w ten sposób, że w ramach zarzuconego mu pierwotnie aktem
oskarżenia czynu z art. 291 §1 k.k. i art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art.
65 § 2 k.k. uznano M. K. za winnego tego, że w okresie od 1 do 7 marca 2006 r.
działając wspólnie i w porozumieniu z J. G., w wykonaniu z góry powziętego
zamiaru przyjął w nieustalonym miejscu od nieustalonych osób, a następnie
przekazał J. G. i T. G.:
3
a) w dniu 7 marca 2006 r. samochód osobowy Fiat Siena o wartości
11.100 złotych pochodzący z kradzieży z włamaniem dokonanej w dniu 7 marca
2006 r. na szkodę L. R.,
b) a w dniu od 1 do 2 marca 2006 r. samochód osobowy Fiat Siena o
wartości 11.100 zł pochodzący z kradzieży z włamaniem dokonanej w W. w okresie
od 1 do 2 marca 2006 r. na szkodę małżonków I.i T. K.,
a czyn ten zakwalifikowano z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.,
oraz
c) tego że, w dniu 15 marca 2006 r. w W., po uprzednim wyłamaniu
wkładki zamka w drzwiach, zerwaniu stacyjki zapłonu i blokady kierownicy zabrał w
celu przywłaszczenia samochód osobowy marki Fiat Palio Weekend o wartości
9.000 zł na szkodę A. K. i P. K.,
a czyn ten zakwalifikowano z art. 279 § 1 k.k.
Za oba powyższe przestępstwa wymierzono mu karę łączną 2 lat
pozbawienia wolności i 200 stawek dziennych grzywny po 50 zł każda.
Obrońca M. K. przedmiotowemu wyrokowi zarzucił rażącą obrazę przepisów
postępowania, która mogła mieć istotny wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 454 § 1
k.p.k. polegająca na tym, że Sąd odwoławczy uznał winę M. K., co do popełnienia
przestępstwa ciągłego (art. 12 k.k.) z jednoczesnym ujęciem w jego opisie
przestępstwa, za które M. K. nie był skazany przez sąd pierwszej instancji, jak też
nie został uznany przez ten sąd za winnego popełnienia czynu ciągłego.
Podnosząc powyższy zarzut, skarżący wniósł o uchylenie wyroku Sądu
Okręgowego z dnia 21 stycznia 2014 r., i przekazanie sprawy temu Sądowi do
ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
W odpowiedzi na kasację Prokurator Prokuratury Okręgowej wniósł o
uznanie kasacji za zasadną i uchylenie wyroku Sądu Okręgowego z dnia 21
stycznia 2014 r. w części zaskarżonej kasacją i przekazanie sprawy w tym zakresie
Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
Występując przed Sądem Najwyższym, Prokurator Prokuratury Generalnej
poparł kasację obrońcy, a nadto na podstawie art. 435 k.p.k. wniósł o uchylenie
zaskarżonego orzeczenia także co do skazanych M. Z., J. G., J. G. oraz T. G.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
4
Kasacja okazała się zasadna. Istotnie, w akcie oskarżenia zarzucono M.K.
m.in. popełnienie w okresie od 27 lutego do 15 marca 2006 r. w ramach czynu
ciągłego kilku zachowań polegających na przyjęciu 4 samochodów pochodzących z
kradzieży […] oraz kradzieży z włamaniem, której przedmiotem był Fiat Palio
Weekend. Sąd Rejonowy odrzucił konstrukcje czynu ciągłego i skazał M. K. za dwa
odrębne przestępstwa: przyjęcia w dniu 7 marca 2006 r. pochodzącego z kradzieży
samochodu marki Fiat Siena oraz popełnionej w dniu 15 marca 2006 r. kradzieży z
włamaniem, której przedmiotem był samochód marki Fiat Palio. Wyrok nie zawierał
natomiast bezpośredniego rozstrzygnięcia, którego przedmiotem były pozostałe
zachowania zarzucone w akcie oskarżenia, w szczególności te, których
przedmiotem były samochody Skoda Felicja, Fiat Siena, Skoda Felicja . Z
uzasadnienia wyroku Sądu I instancji można było wszakże bezpośrednio
wnioskować, że zdaniem Sądu brak było wystarczających dowodów, by
zachowania te przypisać M. K., a także M. Z., J. G., J. G. oraz T. G. (s. 12-13
uzasadnienia wyroku Sądu I Instancji, k. 5009). W istocie więc, usunięcie tych
zachowań z opisu czynu zabronionego przyjętego w wyroku miało, w intencji Sądu,
oznaczać faktyczne uniewinnienie od zarzutu ich popełnienia.
Po rozpoznaniu apelacji wniesionych przez oskarżyciela posiłkowego oraz
obrońców oskarżonych i samych oskarżonych, Sąd Okręgowy zmienił wyrok Sądu I
instancji w ten sposób, że przypisane M. K. dwa przestępstwa uznał za czyn ciągły i
uzupełnił opis tego czynu o jeszcze jedno zachowanie polegające na przyjęciu, a
następnie przekazaniu J. G., pochodzącego z kradzieży z włamaniem samochodu
marki Fiat Siena. Sąd Okręgowy zmienił także opis czynów przypisanych M. Z., J.
G., J. G. oraz T. G., uzupełniając je o zachowania polegające dokonaniu lub
współdziałaniu w popełnieniu paserstwa, którego przedmiotem był wspomniany
wcześniej samochód marki Fiat Siena. W związku z tymi zmianami Sąd Okręgowy
nałożył na M. K., M. Z., J. G., J. G. oraz T. G. obowiązek solidarnego naprawienia
szkody (art. 46 § 1 k.k.) na rzecz I. K.
Takie rozstrzygnięcie Sądu Odwoławczego w sposób oczywisty naruszało
art. 454 § 1 k.p.k. Nawet uwzględniając apelację oskarżycielki posiłkowej i uznając,
że M. K. dopuścił się zarzuconego mu w akcie oskarżenia czynu, którego
przedmiotem był samochód marki Fiat Siena, Sąd Odwoławczy nie mógł uzupełnić
5
opisu czynu przypisanego M. K. w wyroku sądu I instancji, bowiem pomięcie tego
właśnie czynu w wyroku Sądu a quo oznaczało faktycznie, że doszło do
uniewinnienia sprawcy w tym zakresie. Tymczasem zgodnie z art. 454 § 1 k.p.k.
Sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został uniewinniony w
pierwszej instancji (lub co do którego w pierwszej instancji umorzono lub
warunkowo umorzono postępowanie). Nie chodzi przy tym jedynie o formalne
rozstrzygnięcie uniewinniające sprawcę ale także o pominięcie w opisie czynu
przypisanego sprawcy w wyroku skazującym tych fragmentów zachowań, które w
ramach czynu ciągłego zostały mu pierwotnie zarzucone w akcie oskarżenia.
Mając na względzie powyższe okoliczności, należało uchylić wyrok Sądu
odwoławczego w zakresie dotyczącym skazania za przestępstwo z art. 291 § 1 k.k.
w zw. z art. 12 i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania temu Sądowi.
Jednocześnie na podstawie art. 435 k.p.k. w zw. z art. 536 k.p.k. należało
uchylić wyrok Sądu odwoławczego także w odniesieniu do M. Z., J. G., J. G. oraz T.
G., w zakresie, w jakim Sąd odwoławczy przypisał im różne postaci dokonania lub
współdziałania w dokonaniu czynu zabronionego paserstwa, którego przedmiotem
był samochód marki Fiat Siena. Skoro Sąd I instancji usunął z opisu czynów
przypisanych wyżej wymienionym osobom dokonanie lub współdziałanie w
popełnieniu takiego czynu, to należało uznać, że doszło w tym zakresie do
uniewinnienia sprawców i Sąd odwoławczy, z uwagi na treść art. 454 § 1 k.p.k., nie
mógł ich skazać za te czyny.
Konsekwencją uchylenia wyroku Sądu Okręgowego w zakresie przypisania
M. K . a także M. Z., J. G., J. G. oraz T. G. odpowiedzialności karnej za zachowania
stanowiące dokonanie lub współudział w popełnieniu czynu zabronionego
paserstwa w odniesieniu do samochodu marki Fiat Siena, było uchylenie także
rozstrzygnięcia o obowiązku naprawienia szkody związanej z tymi zachowaniami.
W ponownym postępowaniu Sąd Odwoławczy oceni, czy zachodzą
przesłanki do uwzględnienia apelacji oskarżycielki posiłkowej w zakresie
zarzuconych w akcie oskarżenia M. K., M. Z., J. G., J. G. oraz T. G. zachowań
odnoszących się do samochodu marki Fiat Siena i, w zależności od wyników tej
oceny, podejmie stosowne rozstrzygnięcie, mając na względzie treść art. 454 § 1
6
k.p.k. oraz fakt, że Sąd I instancji uniewinnił wymienione wyżej osoby od zarzutu
popełnienia tych zachowań.