Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 302/14
POSTANOWIENIE
Dnia 25 marca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Waldemar Płóciennik (przewodniczący)
SSN Krzysztof Cesarz
SSN Eugeniusz Wildowicz (sprawozdawca)
Protokolant Małgorzata Sobieszczańska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Zbigniewa Siejbika,
w sprawie I. K.
uniewinnionej od zarzutów popełnienia przestępstw
z art. 284 § 1 k.k. i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 25 marca 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych
od wyroku Sądu Okręgowego w P. z dnia 13 czerwca 2014 r., utrzymującego w
mocy wyrok Sądu Rejonowego w P.
z dnia 28 lutego 2014 r.,
1. pozostawia bez rozpoznania kasację w części, w jakiej
zaskarżonym wyrokiem utrzymano w mocy wyrok Sądu
pierwszej instancji w odniesieniu do czynu z art. 270 § 1 k.k.
zarzucanego I. K. w pkt I aktu oskarżenia,
2. oddala kasację, jako oczywiście bezzasadną, w pozostałym
zakresie,
3. kosztami procesu za postępowanie kasacyjne obciąża
oskarżycieli posiłkowych w częściach na nich przypadających.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z dnia 28 lutego 2014 r. Sąd Rejonowy w P. uniewinnił I.K. od
popełnienia zarzucanych jej czynów polegających na tym, że
1. w dniu 31 lipca 2012 r. w P. w lokalu po byłej „Hurtowni […]” nie będąc osobą
uprawnioną wystawiła pisemne rozwiązanie umowy o pracę z dniem 31 lipca
2012 r. z pracownicą G. s.c. K. R., które opieczętowała i podpisała jako
„właściciel PUPH G.- I. K.”, a następnie przekazała ten dokument jako
autentyczny K. R., tj. czynu z art. 270 § 1 k.k.;
2. w okresie od 1 do 9 sierpnia 2012 r. w P. działając w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego
zamiaru w lokalu po byłej „Hurtowni […]” przywłaszczyła znajdujący się na
terenie hurtowni towar o łącznej wartości 83.842,10 zł będący własnością firmy
G. s.c. w ten sposób, że nie będąc uprawniona sprzedawała go w imieniu ww.
firmy swojej córce A. K. prowadzącej firmę F. na potwierdzenie czego wystawiła
w imieniu G. s.c. fakturę VAT z 1 sierpnia 2012 r. na kwotę 17.271,64 zł i 11
dokumentów wydania zewnętrznego towaru WZ z dnia 1 sierpnia 2012 r., które
ostemplowała imienną pieczątką pracownicy G. s.c. K. R., a następnie
dokumenty te przedłożyła jako autentyczne w W. s.c. świadczącemu usługi
księgowe G. s.c. W. G., czym działała na szkodę G. s.c., tj. czynu z art. 284 § 1
k.k. w zw. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
Od powyższego wyroku apelację wniósł pełnomocnik oskarżycieli
posiłkowych A. M. i M. M. zarzucając naruszenie art. 270 § 1 k.k., art. 7 k.p.k., art.
410 k.p.k., art. 424 k.p.k. oraz błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za
podstawę wydanego orzeczenia.
Wyrokiem z dnia 13 czerwca 2014 r. Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok
utrzymał w mocy, uznając apelację za oczywiście bezzasadną.
Od powyższego wyroku kasację złożył pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych
A. M. i M. M. zarzucając mu:
1. rażące naruszenie prawa materialnego, wpływające w sposób istotny na
treść orzeczenia, tj. art. 270 § 1 k.k., poprzez błędną wykładnię tego
przepisu i uznanie przez Sąd, iż:
- „wystawienie oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę przez osobę
nieuprawnioną i opatrzenie tegoż dokumentu pieczątką firmową oznacza, iż
3
dokument ten jest autentyczny, a opisana wyżej czynność stanowi
ewentualnie prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia;
- ostemplowanie pieczęcią imienną dokumentu z dopiskiem „właściciel” przez
osobę nieuprawnioną, tj. byłego wspólnika identyfikuje wystawcę dokumentu
w sposób zgodny z rzeczywistością, w sytuacji, gdy wystąpienie wspólnika
ze spółki powoduje, iż oznaczenie funkcji „właściciel” nie może odpowiadać
rzeczywistemu stanowi rzeczy;
- wystawienie dokumentu w postaci faktury VAT przez osobę nieuprawnioną i
opatrzenie tegoż dokumentu imienną pieczątką innego, byłego pracownika,
innego aniżeli osoba sporządzająca dokument oznacza, iż oskarżony nie
dopuścił się podrobienia dokumentu, bowiem nie znalazły się na w/w
dokumencie podpisy identyfikujące wystawcę, w sytuacji gdy zgodnie z
obecnie obowiązującymi przepisami podpis osoby sporządzającej fakturę nie
jest niezbędnym elementem ważności faktury, zaś tak wystawiony dokument
rodzi przekonanie, że został wystawiony przez spółkę pokrzywdzonych”;
2. rażące naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 2 § 2
k.p.k., 4 k.p.k., 7 k.p.k., 433 § 1 k.p.k. oraz art. 457 § 3 k.p.k. mające istotny
wpływ na treść orzeczenia, poprzez ogólnikowe, ograniczone do
powtórzenia argumentacji Sądu I Instancji, pozbawione analizy materiału
dowodowego, odniesienie się do zarzutów, argumentów i wniosków
zawartych w apelacji, w sytuacji gdy zarzuty dotyczyły oceny materiału
dowodowego i ustaleń faktycznych, co doprowadziło do braku pełnej
realizacji funkcji kontrolnej przez Sąd odwoławczy i pomimo zawarcia w
uzasadnieniu odniesienia się do wszystkich zarzutów apelacyjnych -
wyłącznie pozorne ich rozważenie, pozbawione analizy i oceny materiału
dowodowego, następstwem czego jest:
- „niezasadne uznanie za wiarygodne wyjaśnień oskarżonej I. K.,
wyjaśniającej, iż myślała ona, że jest uprawniona do wystawienia dokumentu
- wypowiedzenia umowy o pracę oraz do sprzedaży ruchomości swojej córce
za cenę przez siebie wskazaną, w sytuacji, gdy oskarżona znała skutki i
konsekwencje wystąpienia ze spółki cywilnej, bowiem wszelkie czynności
przedsiębrała po konsultacji z profesjonalnym pełnomocnikiem; a nadto po
4
wystawieniu wypowiedzenia umowy o pracę M. M. zadzwoniła do oskarżonej
kwestionując jej uprawnienia do wystawienia takiego dokumentu;
- niezasadną odmowę wiarygodności wyjaśnieniom oskarżycieli posiłkowych
A. i M. M. konsekwentnie przytaczających okoliczności popełnionych przez
oskarżoną przestępstw i wykazujących świadome i z góry zamierzone
zachowanie oskarżonej I. K. i uznanie przez Sąd meriti, iż oskarżyciele
posiłkowi składali swoje zeznania przez pryzmat „pozostawienia oskarżonej
z całym bagażem kłopotów, od jakich sami pośpiesznie próbowali się
uwolnić”, a nadto, iż wyolbrzymiali oni zachowanie oskarżonej, do którego
zresztą wcześniej ją upoważnili”.
Autor kasacji w konkluzji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania w
postępowaniu apelacyjnym.
Prokurator Prokuratury Okręgowej w pisemnej odpowiedzi na kasację wniósł
o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych A. M. i M. M. w zakresie, w
jakim podnosi zarzuty rażącego naruszenia przepisów prawa – innych niż art. 270 §
1 k.k. - okazała się bezzasadna w stopniu oczywistym. W tej części Sąd Najwyższy
odstąpił od sporządzenia pisemnego uzasadnienia orzeczenia na podstawie art.
535 § 3 zd. 1 k.p.k.
Kasacja w pozostałym zakresie, tj. w części w jakiej skarżąca – podnosząc
zarzut rażącego naruszenia prawa materialnego - art. 270 § 1 k.k. poprzez błędną
jego wykładnię - kwestionuje zaskarżony wyrok i utrzymany nim w mocy wyrok
Sądu Rejonowego w odniesieniu do czynu zarzucanego I. K. w pkt I aktu
oskarżenia, jest niedopuszczalna. Oskarżyciele posiłkowi – z braku gravamen – nie
mają bowiem uprawnień do zaskarżenia wyroku w tym zakresie. Rzecz w tym, że
przedmiotem ochrony w przypadku czynu zabronionego z art. 270 § 1 k.k. jest
dobro prawne ogólnej natury, jakim jest wiarygodność dokumentów, nie zaś
indywidualne interesy i prawa z nimi związane (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 24 maja 2011 r., II KK 13/11, LEX nr 847132; wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2008 r., V KK 26/08, LEX nr 370251, Prok.i Pr.-wkł.
5
2008/7-8/10, Biul.PK 2008/8/15; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2010
r., WK 28/09, OSNwSK 2010/1/31; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 września
2008 r., V KK 171/08, LEX nr 457939). Brak jest tym samym możliwości przyjęcia,
że bezpośrednim następstwem czynu z art. 270 § 1 k.k. jest pokrzywdzenie
konkretnej osoby fizycznej. To z kolei powoduje, że w postępowaniu dotyczącym
wiarygodności dokumentów z art. 270 § 1 k.k. nie ma również osoby, która na
podstawie art. 53 k.p.k. mogłaby działać w sprawie w charakterze oskarżyciela
posiłkowego.
Zgodnie z dyspozycją art. 425 § 3 zd. 1 k.p.k. odwołujący się może skarżyć
jedynie rozstrzygnięcia lub ustalenia naruszające jego prawa lub szkodzące jego
interesom. Przepis ten, na mocy art. 518 k.p.k., znajduje zastosowanie także w
postępowaniu kasacyjnym, stanowiąc uzupełnienie warunków dopuszczalności
wniesienia tego nadzwyczajnego środka zaskarżenia. Oznacza to, że oskarżyciela
posiłkowego, jako stronę procesu, obowiązuje wykazywanie gravamen (art. 425 § 3
zd. 2 k.p.k.), a więc obrazy prawa lub prawnych interesów strony wnoszącej środek
odwoławczy, również na etapie postępowania kasacyjnego.
Mając na uwadze, że w zakresie czynu z art. 270 § 1 k.k. A. M. i M. M. nie
przysługiwał status pokrzywdzonych, a w konsekwencji również status stron
postępowania, nie mieli oni bezpośredniego interesu prawnego w zaskarżeniu
wyroku Sądu Okręgowego. Ów brak gravamen odbierał zatem skarżącemu
pełnomocnikowi legitymację do wniesienia, będącego przedmiotem rozpoznania,
nadzwyczajnego środka zaskarżenia. Kasacja w tym zakresie nie podlegała, więc
merytorycznemu rozpoznaniu.
W tej sytuacji, zgodnie z art. 531 § 1 k.p.k. w zw. z art. 530 § 2 k.p.k. w zw. z
art. 429 § 1 k.p.k., Sąd Najwyższy kasację w tej części pozostawił bez rozpoznania.
O kosztach procesu za postępowanie kasacyjne rozstrzygnięto na podstawie
art. 637 § 1 k.p.k. w zw. z art. 636 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k.