Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 34/15
POSTANOWIENIE
Dnia 2 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marian Kocon (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSN Marta Romańska (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku D. K.
przy uczestnictwie P. M. sp. z o.o. S.K.A. w W.
o wpis,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 2 kwietnia 2015 r.,
zażalenia uczestnika postępowania
na postanowienie Sądu Okręgowego w W.
z dnia 20 listopada 2014 r.,
oddala zażalenie.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z 20 listopada 2014 r. Sąd Okręgowy w W. po rozpoznaniu
apelacji wnioskodawczyni D. K. od postanowienia Sądu Rejonowego w P. z 21
maja 2014 r. uchylił to postanowienie i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do
ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu Sąd Okręgowy stwierdził, że Sąd
Rejonowy nie rozstrzygnął merytorycznie wniosku o wpis do księgi wieczystej, co
powinno nastąpić po uchyleniu wpisu dokonanego przez referendarza. Wydając
rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy nie zbadał treści i formy wniosku o wpis do księgi
wieczystej, treści samej księgi wieczystej oraz nie dokonał oceny dołączonych do
wniosku dokumentów, a to świadczy o nierozpoznaniu istoty sprawy. Niezależnie
od powyższego Sąd Okręgowy polecił Sądowi Rejonowemu rozważenie zasad
reprezentacji uczestnika i prawidłowości umocowania pełnomocnika, który jego
imieniem złożył sprzeciw od wpisu dokonanego przez referendarza.
W zażaleniu od postanowienia Sądu Okręgowego z 20 listopada 2014 r.
uczestnik zarzucił, że wnioskodawczyni złożyła wniosek o wpis w dziale III księgi
wieczystej […] o powrotne przeniesienie własności nieruchomości ponad rok po
terminie oznaczonym w akcie notarialnym z 23 września 2011 r., a
nieruchomością zainteresowała się dopiero po wystąpieniu przez P.M. Sp. z o.o. –
S.K.A. w W. o jej wydanie, w związku z niezwróceniem przez pożyczkobiorcę
pożyczki. Zdaniem uczestnika działania wnioskodawczyni zmierzają do
przedłużenia postępowania i uniemożliwienia mu korzystania z nieruchomości.
Brak rozstrzygnięcia o istocie wniosku po uchyleniu wpisu dokonanego przez
referendarza powinien być przez Sąd Rejonowy uzupełniony w trybie sprostowania
oczywistej omyłki. Uczestnik zakwestionował też potrzebę oceny zasad jego
reprezentacji, gdyż prawidłowe umocowanie pełnomocnika - jak twierdził - zostało
wykazane z przedłożonymi odpisami z KRS.
Uczestnik wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie
sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 386 § 2 i 4 k.p.c. uchylenie wyroku (w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. -
3
postanowienia co do istoty sprawy) i przekazanie sprawy do ponownego
rozpoznania sądowi pierwszej instancji może nastąpić w razie stwierdzenia
nieważności postępowania przed tym sądem i zniesienia postępowania w zakresie
dotkniętym nieważnością, nierozpoznania istoty sprawy przez sąd pierwszej
instancji oraz gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania
dowodowego w całości. Te zasady mają zastosowanie także w postępowaniu
apelacyjnym dotyczącym orzeczeń sądów pierwszej instancji zapadłych
w postępowaniu wieczystoksięgowym.
Zażalenie na orzeczenie kasatoryjne sądu drugiej instancji (art. 3941
§ 11
k.p.c.) ma służyć skontrolowaniu, czy zostało ono prawidłowo wydane w jednej
z wymienionych wyżej sytuacji. Ten środek odwoławczy, przy całej swojej
specyfice, pozostaje zażaleniem i nie służy ocenie prawidłowości czynności
procesowych sądu podjętych w celu wydania rozstrzygnięcia co do istoty sprawy
ani także zaprezentowanego przez ten sąd poglądu na temat wykładni prawa
materialnego mającego zastosowanie w sprawie. Sąd Najwyższy przy jego
rozpoznawaniu nie bada istoty sprawy, a mianowicie tego, co w świetle
zgłoszonego żądania i jego podstawy faktycznej stanowiło przedmiot
postępowania, lecz jedynie ocenia, czy okoliczności powołane przez sąd
odwoławczy jako przyczyny wydania orzeczenia kasatoryjnego są tymi, które
w świetle art. 386 § 4 k.p.c. usprawiedliwiały jego wydanie, zamiast - co powinno
być regułą - orzeczenia reformatoryjnego.
Zaskarżone postanowienie zapadło w postępowaniu apelacyjnym, dla
którego przedmiot zaskarżenia stanowiło postanowienie Sądu Rejonowego wydane
w postępowaniu wieczystoksięgowym, w związku z rozpoznawaniem sprzeciwu od
wpisu dokonanego przez referendarza sądowego (art. 6268
§ 6 k.p.c.). Z art. 5181
§ 2 k.p.c. wynika, że wpis nie traci mocy w razie wniesienia skargi na orzeczenie
referendarza, ale rozpoznając sprawę sąd zmienia zaskarżony wpis przez jego
wykreślenie i dokonuje nowego wpisu lub wydaje postanowienie, którym
zaskarżony wpis utrzymuje w mocy albo uchyla go w całości lub w części i w tym
zakresie wniosek oddala bądź odrzuca, względnie postępowanie umarza. Samo
tylko uchylenie wpisu dokonanego przez referendarza nie jest rozstrzygnięciem
o istocie sprawy, lecz jedynie rozstrzygnięciem, które stwarza warunki do jego
4
wydania. Skoro Sąd Rejonowy jedynie uchylił wpis dokonany przez referendarza
i nie wypowiedział się w swoim orzeczeniu o istocie sprawy, a jego postanowienie
o sprostowaniu oczywistej omyłki w tym postanowieniu przez dodanie w nim
rozstrzygnięcia o oddaleniu wniosku zostało wzruszone w toku instancji, to
w momencie rozpoznawania apelacji od postanowienia Sądu Rejonowego
z 21 maja 2014 r. w obrocie prawnym nie istniało takie orzeczenie, które miałoby
charakter wypowiedzi o istocie sprawy wszczętej na podstawie wniosku D. K., w
odniesieniu do którego Sąd Okręgowy miałby realizować swoje uprawnienia
orzecznicze przewidziane w art. 385 i 386 § 1 k.p.c. Trafnie zatem Sąd Okręgowy
uchylił zaskarżone apelacją postanowienie Sądu Rejonowego i przekazał sprawę
do ponownego rozpoznania, które Sąd Rejonowy powinien zakończyć
sformułowaniem wypowiedzi o sprzeciwie od wpisu od orzeczenia referendarza
sądowego mającej cechy określone w art. 5181
§ 2 k.p.c.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 39814
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.