Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PZ 4/15
POSTANOWIENIE
Dnia 1 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Zbigniew Hajn (sprawozdawca)
SSN Romualda Spyt
w sprawie z powództwa E. K.
przeciwko Spółdzielnia Inwalidów L.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 1 kwietnia 2015 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego- Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w L.
z dnia 31 grudnia 2014 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
UZASADNIENIE
Postanowieniem z 31 grudnia 2014 r. Sąd Okręgowy w L. w sprawie z
powództwa E. K. przeciwko Spółdzielni Inwalidów „L.” o zapłatę, odrzucił skargę
kasacyjną strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego w L. z 4 września 2014 r.
W uzasadnieniu Sąd Okręgowy wskazał, że skarga kasacyjna wniesiona
przez stronę pozwaną Spółdzielnię Inwalidów „L.” podlegała odrzuceniu z powodu
nieuzupełnienia jej braków formalnych w wyznaczonym terminie. Zarządzeniem z
19 listopada 2014 r. pełnomocnik strony pozwanej został wezwany do uzupełnienia
braków formalnych skargi kasacyjnej przez przedłożenie pełnomocnictwa
upoważniającego do jej sporządzenia i wniesienia, w terminie siedmiu dni od
2
doręczenia wezwania pod rygorem odrzucenia skargi kasacyjnej. W odpowiedzi na
wezwanie pełnomocnik strony skarżącej przedłożył pismo procesowe, do którego
dołączył załącznik w postaci pełnomocnictwa z 15 września 2014 r. oraz
uwierzytelnionej kopii uchwał nr 10 i 11 Walnego Zgromadzenia Spółdzielni z 4
lipca 2014 r. Pełnomocnik poinformował jednocześnie, że na mocy tych uchwał
zgodnie z art. 116 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze
(jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 1443 ze zm.), przywrócona została działalność
spółdzielni i obecnie spółdzielnia nie znajduje się w likwidacji, a na Prezesa
Zarządu została wybrana D. S., która jest uprawniona do jednoosobowej
reprezentacji strony pozwanej.
Wobec braku w aktach sprawy dokumentu wykazującego podany w piśmie
procesowym sposób reprezentacji spółdzielni, zarządzeniem z 9 grudnia 2014 r.
pełnomocnik strony pozwanej został wezwany do uzupełnienia braków formalnych
skargi kasacyjnej przez wykazanie, że D. S. upoważniona jest do jednoosobowej
reprezentacji spółdzielni w terminie siedmiu dni od doręczenia wezwania pod
rygorem odrzucenia skargi kasacyjnej. Sąd Okręgowy wskazał, że w wyznaczonym
terminie strona pozwana nie uzupełniła skutecznie powyższych braków formalnych
skargi. Wbrew twierdzeniom pełnomocnika spółdzielni, przedstawionym w piśmie
procesowym z 17 grudnia 2014 r., a będącym odpowiedzią na zarządzenie z 9
grudnia 2014 r., z dokumentów w postaci uchwał z 4 lipca 2014 r. nie wynika
jednoosobowa reprezentacja strony pozwanej przez obecnego prezesa zarządu D.
S.
Konieczność wykazania umocowania do działania w imieniu strony
niebędącej osobą fizyczną wynika wprost z art. 68 § 1 k.p.c. Brak w tym zakresie
jest brakiem formalnym pisma procesowego, w tym także, z uwagi na art. 3984
§ 3
k.p.c., brakiem skargi kasacyjnej, którego nieusunięcie w terminie tygodniowym
skutkuje odrzuceniem skargi kasacyjnej. W myśl art. 31
§ 1 k.p. za pracodawcę
będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy (a
więc także wszystkich czynności prawnych z tego zakresu) dokonuje osoba lub
organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba. W
przypadku spółdzielni generalnie o tym, kto ją reprezentuje, rozstrzyga w każdym
wypadku jej statut. Postanowienia statutu powinny jednak pozostawać w zgodności
3
z art. 54 § 1 i art. 55 ustawy – Prawo spółdzielcze. Zgodnie z tymi regulacjami
oświadczenia woli za spółdzielnię składają dwaj członkowie zarządu lub jeden
członek zarządu i pełnomocnik. W spółdzielniach o zarządzie jednoosobowym
oświadczenie woli mogą składać również dwaj pełnomocnicy. Zarząd może też
udzielić jednemu z członków zarządu lub innej osobie pełnomocnictwa do
dokonywania czynności prawnych związanych z kierowaniem bieżącą działalnością
gospodarczą spółdzielni lub jej wyodrębnionej organizacyjnie i gospodarczo
jednostki, a także pełnomocnictwa do dokonywania czynności określonego rodzaju
lub czynności szczególnych.
Sąd drugiej instancji wskazał, że strona pozwana wykazała na etapie
postępowania kasacyjnego, że nie pozostaje już w likwidacji, bowiem stosowną
uchwałą przywrócono jej działalność, a na prezesa zarządu wybrano
dotychczasowego likwidatora D. S. Konsekwencją powyższego jest powrót do
zasad reprezentacji spółdzielni na zasadach sprzed jej likwidacji. Ze znajdującego
się w aktach sprawy odpisu KRS, aktualnego na czas sprzed likwidacji strony
pozwanej, wynika, że zarząd spółdzielni był wieloosobowy i statut nie przewidywał
reprezentacji jednoosobowej. Zmian w tym zakresie strona pozwana nie wykazała,
mimo stosownego wezwania, w szczególności nowy sposób reprezentacji i
możliwość powołania zarządu jednoosobowego nie wynika treści uchwał z 4 lipca
2014 r.
W związku z powyższym Sąd Okręgowy uznał, że nie wykazano
umocowania prezesa zarządu D. S. do samodzielnej reprezentacji spółdzielni,
czego konsekwencją jest odrzucenie skargi kasacyjnej na postawie art. 3986
§ 2
k.p.c.
Zażalenie na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej wniosła strona
pozwana, zarzucając mu: (-) naruszenie art. 3986
§ 2 w związku z art. 871
§ 1 i art.
92 k.p.c. przez bezzasadne ustalenie, że pełnomocnik strony pozwanej nie
legitymował się pełnomocnictwem upoważniającym go do sporządzenia i
wniesienia skargi kasacyjnej; (-) naruszenie art. 3986
§ 2 w związku z art. 54 i 55
ustawy - Prawo spółdzielcze przez przyjęcie, że w przypadku zarządu
jednoosobowego prezes spółdzielni nie jest uprawniony do samodzielnej
reprezentacji spółdzielni. Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego
4
postanowienia i stwierdzenie, że stanowi ono oczywiste naruszenie prawa
wskazane w art. 79 ust. 1 lit. e ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (jednolity tekst: Dz.U. z 2014 r., poz. 1025 ze zm.).
Skarżąca podniosła, że wzywając pełnomocnika skarżącej zarządzeniem z
19 listopada 2014 r. do przedłożenia pełnomocnictwa do sporządzenia i wniesienia
skargi kasacyjnej pod rygorem jej odrzucenia, Sąd Okręgowy zignorował fakt, że w
aktach sprawy znajdowało się pełnomocnictwo złożone wraz z pismem z 18
listopada 2013 r. udzielone przez ówczesnego likwidatora pozwanej spółdzielni D.
S., zawierające umocowanie radcy prawnego J. S. do reprezentowania spółdzielni
„we wszystkich sprawach sądowych”. Z treści przedmiotowego pełnomocnictwa
wynikało jednoznacznie, że obejmuje ono umocowanie do reprezentowania
mocodawcy we wszystkich sprawach sądowych i nie zawierało żadnych ograniczeń
w tym względzie. Zakres pełnomocnictwa znajdującego się aktach sprawy
wykraczał zatem poza ramy pełnomocnictwa procesowego w sprawach cywilnych z
art. 91 k.p.c.
W związku z powyższym w pierwszej kolejności należało dokonać językowej
interpretacji pojęcia „wszystkie sprawy sądowe”. W pełni uprawniony jest przy tym
pogląd, że pojęcie sprawy sądowej swoim zasięgiem obejmuje nie tylko sprawy
rozpoznawane przez sady powszechne ale także sprawy rozpoznawane przez Sąd
Najwyższy. W konsekwencji zdaniem skarżącej Sąd Okręgowy nieprawidłowo
odczytał treść znajdującego się w aktach sprawy pełnomocnictwa, w którym
spółdzielnia upoważniła pełnomocnika do reprezentowania spółdzielni we
wszystkich sprawach sądowych jako niezawierającego wyraźnego umocowania do
sporządzenia skargi kasacyjnej, jej wniesienia i występowania przed Sądem
Najwyższym, co było przejawem nadmiernego formalizmu.
Tylko z ostrożności procesowej skarżąca podniosła, że wbrew twierdzeniom
Sądu Okręgowego zawartym w uzasadnieniu zaskarżanego postanowienia, art. 54 i
55 ustawy - Prawo spółdzielcze nie uzasadniają tezy, że w przypadku
jednoosobowego zarządu spółdzielni prezes spółdzielni nie jest upoważniony do
jednoosobowej reprezentacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
5
Zażalenie jest zasadne.
Zgodnie z art. 3986
§ 2 k.p.c., sąd drugiej instancji odrzuca na posiedzeniu
niejawnym skargę kasacyjną wniesioną po upływie terminu, skargę niespełniającą
wymagań określonych w art. 3984
§ 1, nieopłaconą oraz skargę, której braków nie
usunięto w terminie lub z innych przyczyn niedopuszczalną. Natomiast art. 3984
§ 3
k.p.c. stanowi, że skarga kasacyjna poza spełnieniem innych wymagań, które
przepis ten przewiduje, musi również spełniać wymagania przewidziane dla
każdego pisma procesowego. Wymagania, jakie musi spełniać każde pismo
procesowe, a zatem także skarga kasacyjna, zostały wymienione w art. 126 k.p.c.
Zgodnie z § 3, do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo, jeżeli wnoszący je
pełnomocnik dotychczas pełnomocnictwa nie złożył. W przypadku, gdy skarga jest
w tym zakresie dotknięta brakiem, zachodzi konieczność jego uzupełnienia w
zwykłym trybie przewidzianym dla uzupełniania braków formalnych skargi (art. 3986
§ 1 k.p.c.).
Sąd nie może odrzucić skargi, pomimo niewykonania zarządzenia
dotyczącego usunięcia braków, jeśli – czego sąd nie dostrzegł – skarga spełnia
wymagania określone w art. 3984
k.p.c., a w szczególności nie było potrzeby
wzywania do uzupełniania braków skargi w zakresie wykazania umocowania (art.
3984
§ 3 w związku z art. 126 § 3 k.p.c.). Sąd Okręgowy nie dostrzegł, że w aktach
sprawy znajdowało się pełnomocnictwo udzielone przez ówczesnego likwidatora
pozwanej Spółdzielni – D. S., zawierające umocowanie radcy prawnej J. S. do
reprezentowania spółdzielni „we wszystkich postępowaniach sądowych”.
Z treści przedmiotowego pełnomocnictwa wynikało, że obejmuje
umocowanie do reprezentowania mocodawcy we wszystkich postępowaniach
sądowych (pełnomocnictwo nie zawierało żadnych ograniczeń w tym względzie).
Zakres pełnomocnictwa znajdującego się w aktach sprawy wykraczał zatem poza
ramy pełnomocnictwa procesowego w sprawach cywilnych z art. 91 k.p.c., a jego
treść należało oceniać - zgodnie z art. 92 k.p.c. dotyczącym pełnomocnictwa
szerszego niż pełnomocnictwo procesowe.
Sąd Najwyższy w obecnym składzie podziela pogląd, że tak sformułowane
pełnomocnictwo może być traktowane jako wyraz woli umocowania pełnomocnika
do występowania także w postępowaniu kasacyjnym przed Sądem Najwyższym.
6
Skoro pełnomocnictwo obejmuje reprezentowanie mocodawcy we wszystkich
postępowaniach sądowych, to wynika z niego, że pełnomocnik może dokonywać
wszystkich czynności, które są potrzebne do występowania przed wszystkimi
sądami, w tym wnieść skargę kasacyjną wszczynającą postępowanie kasacyjne
przed Sądem Najwyższym (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 27 stycznia
2011 r., II PZ 52/10, LEX nr 784935).
Pełnomocnictwo to nie zostało później odwołane lub zmienione. Brak jest
podstaw do uznania, by po przywróceniu działalności spółdzielni na podstawie
uchwały walnego zgromadzenia (art. 116 § 1 ustawy - Prawo spółdzielcze)
udzielone przez likwidatora pełnomocnictwa traciły moc. Do tej sytuacji nie ma
zastosowania art. 120 ustawy - Prawo spółdzielcze, zgodnie z którym z dniem
wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego otwarcia likwidacji wygasają uprzednio
udzielone pełnomocnictwa podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego
(por. też wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 5 lipca 2013 r., VI ACa
1006/12, LEX nr 1369396).
Trafny okazał się więc zarzut naruszenia przez zaskarżone postanowienie
art. 3986
§ 2 w związku z art. 871
§ 1 i z art. 92 k.p.c. W tym stanie rzeczy
rozważanie pozostałych zarzutów przedstawionych w zażaleniu jest zbędne.
W sprawie brak było jednak podstaw do stwierdzenia oczywistego
naruszenia prawa, o którym mowa w art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy z dnia 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jednolity tekst Dz.U. z 2014 r.,
poz. 1025 ze zm.), o potwierdzenie którego wnosiła skarżąca. Potwierdzenie
kwalifikowanego naruszenia prawa wymaga bowiem występowania sprzeczności z
zasadniczymi i niepodlegającymi różnej wykładni przepisami prawa, jeżeli
wadliwość zaskarżonego orzeczenia jest zauważalna bez konieczności
dokonywania jego głębszej analizy.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy, na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c.
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c., orzekł jak w sentencji.